Het overlijden van Hugo Chávez op 5 maart had niet alleen gevolgen voor Venezuela, het land waarvan hij sinds 1998 president was geweest. Ook voor buurland Colombia had hij een belangrijke rol gespeeld.

Toenadering door Santos

Volgens alle partijen was Chávez een sleutelfiguur bij de totstandkoming van de Colombiaanse vredesgesprekken. De onderhandelingen tussen de rebellenbeweging FARC en de Colombiaanse regering zijn in oktober 2012 gestart, eerst in Oslo en vervolgens in Cuba.

De Colombiaanse president Juan Manuel Santos liet Chávez in 2010 weten dat hij de mogelijkheid van een vredesakkoord met de guerrillagroepen wilde onderzoeken. Chávez heeft er daarna bij de FARC op aangedrongen op de toenadering van Santos in te gaan. De Venezolaanse president kreeg daarbij de steun van zijn Cubaanse evenknie, Raúl Castro.

Chávez heeft zich ook ingezet om ontmoetingen mogelijk te maken. Het eerste contact tussen de regering-Santos en de FARC vond plaats in het Colombiaanse Catatumbo, dicht bij de grens met Venezuela.

Eerste akkoord

2012 was het jaar van de start van het vredesproces, 2013 was het jaar van de eerste doorbraak. In mei, zes maanden na het begin van de gesprekken en iets meer dan twee maanden na Chávez’ dood, maakten de Colombiaanse regering en de FARC bekend dat ze een eerste akkoord hadden bereikt. Het akkoord is wel pas geldig als er een akkoord is over alle punten.

Het eerste akkoord gaat over de landhervorming, een belangrijke eis van de FARC. Volgens de FARC zijn er in Colombia landbouwbedrijven die tot 100.000 hectare hebben terwijl 87 procent van de boeren niet over grond beschikt. Volgens het akkoord komt er een Grondfonds voor de Vrede. Daar zullen boeren zonder land, of boeren met onvoldoende land, terechtkunnen.

Volgens FARC-onderhandelaar Andrés París betekent dat eerste akkoord een “gouden kans” om ook in de andere thema’s succes te boeken. “Dit is een flinke stap op weg naar een definitief akkoord om het conflict te beëindigen”, zei hij aan IPS.

Schuiloord in Venezuela

Venezuela blijft ook zonder Chávez het vredesproces steunen. Meteen na diens overlijden had waarnemend president Nicolás Maduro al aangegeven dat hij de lijn van zijn voorganger in het Colombiaanse vredesproces zou aanhouden. Maduro won ondertussen de verkiezingen.

De jarenlange gewapende strijd heeft ook de onveiligheid in Venezuela zelf verhoogd, zeker in de grensgebieden. In grenssteden Ureña, San Antonio en San Cristóbal zijn nog steeds restanten actief van extreemrechtse paramilitaire bendes uit Colombia. Ze persen plaatselijke handelaars af.

In november raakte bekend dat ook naar schatting vierduizend FARC-rebellen zich schuilhouden in het Venezolaanse Amazonegebied. Volgens de Venezolaanse overheid is dat een gevolg van het offensief van het Colombiaanse leger van de voorbije jaren tegen de achterhoede van de rebellen in het oosten van Colombia.

De plaatselijke bevolking, voor een belangrijk deel inheems, is daar niet gelukkig mee. Door zijn geïsoleerde ligging is de regio al achtergesteld. Er zijn nauwelijks openbare diensten. Nu is er al veel concurrentie van smokkelaars om aan eten, brandstof en andere goederen te geraken. De aanwezigheid van gewapende groepen uit Colombia maakt het leven nog moeilijker, zeggen inheemse bewoners.

Met deze bijdrage blikt de redactie van persagentschap IPS Vlaanderen blikt terug op markante trends en gebeurtenissen uit het voorbije jaar.