In zijn verkiezingsprogramma had Petro beloofd de ongelijkheid aan te pakken. Hij is een voormalige soldaat van een rebellenleger, die zich al op 17-jarige leeftijd aansloot bij de nu ontbonden guerillagroep M-19. Hij werd kort opgesloten en gefolterd. Zijn verkiezing wordt beschouwd als een onderdeel van de “roze golf” in Latijns Amerika, waarbij linkse maar niet-fanatiek communistische leiders erin zijn geslaagd democratische verkiezingen te winnen.

Nog indrukwekkender dan Petro is zijn running mate Francia Márquez, een alom geprezen milieuactiviste die dankzij haar verkiezingsresultaat de eerste Afro-Colombiaanse vice-president van het land wordt.

Geen enkele andere Afro-Colombiaan is ooit zo hoog opgeklommen in regeringsrangen, ondanks het feit dat bijna 10 % van de bevolking van Afrikaanse afkomst is. Ook is er niemand die dezelfde referenties op het vlak van de strijd voor het milieu en sociale rechtvaardigheid kan voorleggen.

Op 7 augustus 2022 wordt Francia Márquez vice-presidente van Colombia. Foto: gustavopetro.co

Márquez is afkomstig uit een van de armste provincies van Colombia. Ze kreeg in 2018 de Goldman Milieuprijs voor haar moedige optreden tegen illegale mijnactiviteiten. Een grote groep vrouwen stapte in 2014 onder haar leiding mee op in een mars en legde maar liefst 420 km af in 10 dagen. Márquez werd ook herhaaldelijk met de dood bedreigd vanwege haar inspanningen voor het milieu.

Janvieve Williams Comrie, uitvoerend directeur van de in de VS gevestigde organisatie AfroResistance, is al heel haar leven bevriend met Márquez en beschouwt haar als een “zuster en kameraad”. Comrie reisde naar Colombia voor de verkiezingen en zei tijdens een interview dat ze opgetogen was dat iemand als Márquez het tot vice-president van haar land had geschopt.

“Iedereen houdt van haar”, zei Comrie. “Ze heeft de gevolgen van de [burger] oorlog aan den lijve ondervonden, zij is een ontheemde in eigen land en nu is zij, met haar achtergrond, verkozen tot vice-president van haar land, voor het volk, door het volk.” En zij voegt eraan toe: de overwinning van Márquez is “de overwinning van heel de gemeenschap”.

Colombia omarmde het op de VS geïnspireerde neoliberale beleid en is altijd een bolwerk geweest tegen linkse leiders in landen als Venezuela en Cuba. De verkiezingsresultaten betekenen dan ook niet minder dan een verbrijzeling van de heersende regionale politieke orde op het Amerikaanse continent.

Al 200 jaar lang is Colombia een trouwe bondgenoot van de VS. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken snoeft dat het in recente jaren meer dan 1 triljoen dollar aan hulp naar Colombia heeft gestuurd.

Al 200 jaar lang is Colombia een trouwe bondgenoot van de VS. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken snoeft dat het in recente jaren meer dan 1 triljoen dollar aan hulp naar Colombia heeft gestuurd. Volgens de website van het ministerie is Colombia “met de steun van de VS de voorbije 20 jaar veranderd van een kwetsbare staat in een krachtige democratie met een groeiende, op de markt gerichte, economie.”

Nu al reageren de prokapitalistische westerse media negatief op de resultaten van de verkiezingen. Het Amerikaanse weekblad Barron’s titelde “Colombia’s nieuwe president duwt land naar links. Markten lijken niet enthousiast”. Het tv-netwerk Bloomberg ging dezelfde toer op: “Colombiaanse markten kelderen na linkse overwinning in presidentsverkiezing.” De verborgen verlangens van “de markten” zijn blijkbaar belangrijk genoeg voor de mediakanalen om harde uitspraken te doen over de nieuwe leiders.

Waarover echter met geen woord gerept wordt is dat Colombia volgens de Wereldbank “een van de hoogste niveaus van inkomensongelijkheid ter wereld heeft” en het tweede hoogste in Latijns-Amerika en de Caraïbische regio. Ook leven meer dan 40 procent van de Colombianen onder de armoedegrens.

Nieuwskanalen als Barron’s en Bloomberg hebben lak aan zulke statistieken. Voor het ministerie van Buitenlandse Zaken ziet een “krachtige democratie met een groeiende, op de markt gerichte, economie” er blijkbaar zo uit.

Gezien de stabiliteit van het conservatieve en pro-Amerikaanse leiderschap in het verleden, kun je je afvragen hoe Petro en Márquez hebben kunnen winnen.
Volgens Comrie “hadden de mensen nood aan verandering”. “Heel het programma ging over cambio, wat verandering betekent.”

Petro en Márquez hebben zich geëngageerd om iets te doen aan de enorme ontbossing.

Milieurechtvaardigheid is een zeer belangrijk aspect van de door de nieuwe regering beloofde verandering. Comrie schetst de context: “[Colombia] is in feite de ecologische long van Latijns Amerika”, aangezien een aanzienlijk deel van het Amazonewoud binnen zijn grenzen ligt. Er is in het Colombiaanse regenwoud meedogenloos aan ontbossing gedaan.

Petro en Márquez, zo zegt Comrie, “hebben zich geëngageerd om iets te doen aan die enorme ontbossing” en “uit te zoeken hoe wat verloren gegaan is, weer kan teruggebracht worden, en wat kan worden uitgebaat volgens een beleid dat oog heeft voor het milieu en in de eerste plaats rekenschap aflegt aan Moeder Aarde, en dan pas aan de economie.”

Een aanzienlijk deel van de Amerikaanse hulp aan Colombia bestond uit luchtbesproeiing met glyfosaat, een mogelijk kankerverwekkend middel, zogezegd om de cocaïneteelt tegen te gaan.

Ook het Amerikaanse “Plan Colombia” mikte vooral op een mislukte antidrugsoorlog die analist Brendon Lee in een grondig onderzoek voor de Harvard International Review beschreef als “grotendeels ondoeltreffend, waardoor de productie van drugs zich uitbreidde naar andere landen en een gemilitariseerde antidrugsoorlog in het leven riep die ontelbare Colombiaanse burgerslachtoffers heeft gemaakt.”

Petro en Márquez hebben beloofd een andere weg in te slaan, weg van de luchtbesproeiing. Hun focus ligt op de uitroeiing van de armoede in de boerengemeenschappen.

Volgens Comrie slaan de verkiezingsresultaten “niet alleen op Colombia, maar op de hele regio. En dat beleid [dat Petro en Márquez willen uitvoeren] zal invloed hebben op de manier waarop andere regeringen zich gedragen”, elders in Latijns-Amerika.

De VS gaf altijd al de voorkeur aan rechtse en autoritaire leiders in Zuid-Amerika en heeft tientallen staatsgrepen gesteund.

Márquez en Petro, zo zegt ze verder, willen een ministerie van Igualdad, van Gelijkheid, dat “nieuw beleid en nieuwe structuren zal voorstellen” om de ongelijkheid aan te pakken, onder andere “om vrouwen die aan het hoofd staan van de huishoudens en voorheen uitgesloten werden uit de economie een basissalaris te geven zodat ze zichzelf kunnen onderhouden.

Ook zullen “de sociale programma’s uitgebreid worden” en zal onderzoek gedaan worden naar projecten als “onderwijs voor iedereen”.
Doorheen de geschiedenis heeft de VS zich verzet tegen linkse regeringen in Latijns Amerika die veeleer inzetten op de uitroeiing van de armoede dan op de verrijking van de industriële ondernemingen. De VS gaf altijd al de voorkeur aan rechtse en autoritaire leiders en heeft op het continent tientallen staatsgrepen gesteund.

Door een pro-Amerikaanse regering te vervangen door een regering die progressieve oplossingen aandraagt voor de interne problemen, moeten de Colombiaanse kiezers rekening houden met mogelijk interventionisme van Amerikaanse kant.

Comrie geeft President Joe Bidens regering wat goede raad: als het hem ernst is met de aanpak van de klimaatopwarming, dan “is dit de regering waar hij moet mee werken”. Maar, zo waarschuwt ze, “dat mag niet gebeuren op Bidens voorwaarden, de samenwerking moet nu echt op de voorwaarden van Petro en Márquez gestoeld zijn.”

Uiteindelijk, zegt Comrie, “is het tijd om daadwerkelijk … verandering te brengen in de machtsdynamiek” tussen de VS en Colombia.

Dit artikel werd geschreven voor Economy for All, een project van het Independent Media Institute. Het verscheen op Pressenza en werd voor ons vertaald door Marina Mommerency.