Welkom op de blog van Radio 68

Protest- en verzetsliederen bestaan in vele maten en gewichten.
In onze consumentensamenleving hoeft het niet te verbazen, dat ook aan het protestlied grof geld kan worden verdiend. De artiesten die door de mastodonten van de platenbusiness worden gelanceerd – en soms ook gecreëerd  –  staan per definitie boven de mensen waarover ze zingen en naast de situaties die ze aanklagen. Hun artistieke verdiensten kunnen niettemin groot zijn en net door hun internationale uitstraling slagen ze er paradoxaal genoeg ook nog vaak in gewetens wakker te schudden. Vanuit die optiek, hoeven we niet cynisch te doen over Neil Young, Bob Dylan of Bruce Springsteen. Sommigen menen het ook en bijwijlen marcheren ze effectief mee, denk maar aan David Crosby en Graham Nash die als artiest  hun steentje bijdroegen tot de Occupy Wall Street-beweging.  

Het volk

Een heel ander type, is het verzets- en protestlied dat wordt geboren uit een sociale context, een opstand of een langdurige staking bijvoorbeeld, en dan ook bijna altijd is geschreven door een participant, iemand uit het volk: een arbeider of ambachtsman, een occasioneel dichter, een verlichte burger en ook wel een professioneel muzikant met het hart op de juiste plaats, zoals Ewan McColl of Peggy Seeger. Teksten schrijven op bestaande melodieën of nieuwe liederen componeren, is niet het privilegie van beroepsschrijvers en toondichters die conservatorium hebben gelopen. Integendeel: het is een kunst die geen enkele kaste of klasse toebehoort. Dit tweede type vormt het hoofdonderwerp van “Voice and Vision”, een dubbel-cd die in Engeland werd samengesteld en uitgegeven door de General Federation of Trade Unions en het platenlabel Topic, dat 75 kaarsjes mocht uitblazen.

Kay Sutcliffe  1984

Het mooiste voorbeeld is ongetwijfeld “Coal, Not Dole” (d.w.z. wij willen steenkoolmijnen, geen werkloosheid), dat ontstond ten tijde van de grote mijnwerkersstaking in Engeland in de jaren tachtig. De tekst is van de hand van Kay Sutcliffe, de vrouw van één van de talloze stakende mijnwerkers. Ze noemde het “mijn eerste en wellicht ook enige gedicht”. Paul Abrahams bedacht er muziek bij en eenmaal opgenomen in het Britse folkcircuit dankzij Norma Waterson en Martin Carthy, begon het een eigen leven te leiden en steeg de betekenis ervan ver boven die bepaalde staking uit. Hoewel mijnwerkers in West-Europa zo goed als tot het verleden behoren en bijna niemand onder ons nog steenkool gebruikt, begrijpt iedereen direct de symbolische betekenis.

Diggers 1649

En dat is precies wat dit type protestlied typeert: het stijgt boven de originele context uit, verhuist naar het collectieve geheugen, wordt in een nieuw jasje gestoken en herrijst uit zijn as als een feniks. “Voice and Vision” bevat daar talloze voorbeelden van. Eentje om af te ronden, uit 1649 nog wel: “The Diggers’ Song”. De Diggers waren een groep proto-communisten die in  een klein Engels dorpje het braakliggende “common land”  begonnen te verbouwen om geen honger te hoeven lijden. De plaatselijke landeigenaars hadden het begrip “common” (d.w.z. gemeenschappelijk) echter niet zo begrepen en het vredevol verzet werd, het verbaast niet, gewelddadig gebroken. Het manuscript van “The Diggers’ Song” leidde meer dan twee eeuwen een sluimerend bestaan, maar werd in 1894 gepubliceerd en begon zo aan een tweede leven. De linkse Engelse singer-songwriter Leon Rosselson vond er in 1981, goed 340 jaar na het origineel, inspiratie in voor een nieuwe compositie, “The World Turned Upside Down”, dat, u verwachtte het al, door andere artiesten werd overgenomen…

En wij? 

Dat soort lied wordt niet door internationale labels gekaapt, daarvoor zijn ze te authentiek, te veel echt folk-song, want eigendom van het volk en dus van niemand. Topic en de GFTU presenteren hier een paar dozijn van deze echte, volkse protestliederen in eigentijdse versies, hetzij door gekende en professionele artiesten aan wier engagement niet kan worden getwijfeld (Shirley Collins, Leon Rosselson, Roy Bailey, etc.), hetzij door amateurs zoals de The Copper Family, landbouwers uit Sussex, en hun a capella-versie van “The Month Of May”: door Topic uitgebracht in 2001, maar daterend uit het einde van de 17de eeuw.  

Ja, natuurlijk hebben wij ook zo’n liederen, dus wat houdt ons tegen om deze eeuwenoude muzikale expressie van opstand, verzet en hoop eens af te stoffen?  

Eddy Bonte 

De uitzending  
Radio 68 draait de volledige eerste cd van “Voice and Vision”. Deze aflevering: dinsdag 25 augustus om 13 uur en 17 uur, woensdag 26 augustus om 13 uur in het programma “Free Speech / De Gedachten zijn Vrij” op  www.radio68.be  “Free Speech / De Gedachten zijn Vrij” is een wekelijks programma van vier uur op maandag, dinsdag en woensdag.

Radio 68
Radio 68 www.radio68.be is een niet-commerciële en onafhankelijke internetradio die opkomt voor bepaalde types muziek en woord die je zelden of nooit hoort in een samenleving waar enkel geld en glitter telt. Radio 68 wil ook de herinnering levend houden en focust daarom op zeldzame, vergeten, over het hoofd geziene, onterecht opzijgeschoven, niet-commerciële en door de media verbannen artiesten, genres en muziekjes.

Referentie
“Voice and Vision. Songs of Resistance, Democracy and Peace” (2cd), uitgegeven door GFTU en Topic Records, www.topicrecords.co.uk  De teksten vind je op www.gftu.org.uk. De tekst van “Coal, Not Dole” en een video, vind je op https://mainlynorfolk.info/watersons/songs/coalnotdole.html