In het nieuwe Oxfam-rapport ‘Confronting Carbon Inequality’, in samenwerking met het Stockholm Environment Institute, is de CO2-uitstoot gelinkt aan consumptie van verschillende inkomensgroepen tussen 1990 en 2015 onderzocht. In deze periode van 25 jaar zijn de wereldwijde jaarlijkse koolstofemissies meer dan verdubbeld.

Uit het rapport komt naar voren:

– De rijkste 10 procent, ongeveer 630 miljoen mensen wereldwijd, is verantwoordelijk voor 52 procent van de CO2-emissie tussen 1990 en 2015. De rijkste 1 procent, ongeveer 63 miljoen mensen, is verantwoordelijk voor 15 procent van de uitstoot in die periode. Voor de armste helft van de mensheid is dat slechts 7 procent.

– In die periode verbruikte de rijkste 10 procent een derde van het resterende wereldwijde koolstofbudget, terwijl de armste helft van de bevolking maar 4 procent voor haar rekening nam. Het koolstofbudget is de hoeveelheid koolstofdioxide die aan de atmosfeer kan worden toegevoegd zonder dat de temperatuur op aarde toeneemt met meer dan 1,5°C. Dit is het doel van het Parijse Klimaatakkoord uit 2015 om zo de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen.

– De jaarlijkse CO2-uitstoot is tussen 1990 en 2015 met 60 procent gestegen. De rijkste 5 procent is verantwoordelijk voor meer dan een derde (37 procent) van deze groei. De totale emissietoename van de rijkste 1 procent was drie keer zo groot als die van de armste 50 procent.

Alba Saray Pérez Teran, beleidsmedewerker klimaat bij Oxfam België “Decennia van overheidsbeleid gericht op eindeloze economische groei hebben ons aan de rand van een klimaatramp gebracht. Terwijl de overconsumptie van een rijke minderheid de klimaatcrisis verder aanwakkert, zijn het vooral de armsten die de prijs betalen. Het onderzoek toont aan dat transport in belangrijke mate bijdraagt tot de CO2-uitstoot binnen het consumptiepatroon van de 10% rijksten, zoals het gebruik van privé-vliegtuigen en SUV’s.”

De CO2-uitstoot daalde sterk tijdens de wereldwijde lockdown, maar stijgt opnieuw snel nu de beperkingen worden versoepeld. Als die trend blijft aanhouden, zal het mondiale koolstofbudget van 1,5oC tegen 2030 zijn opgebruikt. De uitstootongelijkheid is echter zo sterk dat de rijkste 10 procent het koolstofbudget tegen 2033 zou opgebruiken, zelfs als alle andere emissies tot nul zouden worden herleid.

In 2020 is de aarde ‘slechts’ met 1 graad Celsius opgewarmd, maar zorgt klimaatverandering al voor dodelijke cyclonen in India en Bangladesh, teisteren enorme sprinkhanenzwermen Afrika, richten hevige hittegolven en bosbranden in Australië en de VS veel schade aan. Ook in België wijzen klimaatspecialisten erop dat extreem weer de laatste jaren veel meer voorkomt. Iedereen heeft hier mee te maken, maar het zijn vooral de meest kwetsbare mensen die het hardst worden getroffen.

‘Confronting Carbon Inequality’ schat dat de rijkste 10 procent hun jaarlijkse CO2-uitstoot met meer dan negentig procent moeten verminderen in de komende tien jaar om te voorkomen dat de temperatuur op aarde stijgt tot boven de anderhalve graad Celsius. Regeringen kunnen zowel de klimaatcrisis als de extreme ongelijkheid samen aanpakken, door zeker de extreme uitstoot van de rijksten aan te pakken en te investeren in een rechtvaardige transitie met aandacht voor onze planeet en in functie van het welzijn van iedereen.

België deel van het probleem en van de oplossing

“Het Oxfamrapport laat zien dat klimaatverandering een probleem is van ongelijkheid. De grootste veroorzakers, waartoe ongeveer de helft van de Belgen behoren, hebben de grootste verantwoordelijkheid om het aan te pakken. En dat kan ook perfect. Overheden hebben een unieke kans om ons economisch modelaan te passen en een betere toekomst voor ons allemaal op te bouwen”, voegde Pérez Teran eraan toe.

België is zowel een deel van het probleem als een deel van de oplossing. Veel Belgen behoren tot de rijkste 10% van de wereld. In de periode 1990-2015 is de CO2-uitstoot van ons land blijven stijgen. Gemiddeld is de hoeveelheid CO2 die een persoon in ons land uitstoot 8 keer hoger dan de limiet die niet mag worden overschreden om de klimaatopwarming te beperken tot 1,5°C.

Transport is een van de belangrijkste oorzaken: vaak het vliegtuig nemen of de aankoop en het gebruik van SUV’s zijn twee belangrijke factoren in het verschil in consumptie CO2-uitstoot tussen België en de minst vervuilende landen. Om hier iets aan te doen, moet de regering:

1. Ernaar streven de CO2-uitstoot tegen 2030 met 65% te verminderen. Dit moet op Europees niveau, met name binnen de Europese klimaatwet die op dit moment wordt besproken. Het Nationaal Energie- en Klimaatplan moet dezelfde weg volgen.

2. Een progressieve koolstofbelasting overwegen. Deze kan bijdragen tot de transitie naar een rechtvaardige economie. Een dergelijke taks kan ook inkomsten genereren om te investeren in die rechtvaardige transitie met aandacht voor onze planeet en de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.

3. Een einde maken aan financiële reddingspakketten en subsidies voor sectoren met een hoog koolstofverbruik. In plaats daarvan moet België zijn stimuleringspakket richten op koolstofarme sectoren, zoals de gezondheidszorg en sociale diensten, die voor het overgrote deel ten goede komen aan lageinkomensgroepen.

4. Een nieuwe succesindicator ontwikkelen voor onze economie die rekening houdt met de klimaat- en socio-economische doelstellingen. Net zoals de welvaartsbegroting van Nieuw-Zeeland moeten deze indicatoren zowel de garantie van een fatsoenlijke levensstandaard als het respecteren van de ecologische grenzen weerspiegelen. Wat het toezicht op de emissies betreft, moeten de huidige indicatoren op basis van de productie gepaard gaan met indicatoren op basis van het verbruik, zodat we onze emissies niet zomaar kunnen verplaatsen.