De hele discussie begon vier jaar geleden bij Actiris, de Brusselse tegenhanger van de VDAB. De directie wou toen een neutraliteitsclausule laten opnemen in het arbeidsreglement. Vreemd genoeg stond het ACV toen aan de andere kant. De vakbond verzette zich toen zo hevig tegen het (de facto) hoofddoekenverbod dat het tot een sociaal conflict kwam met aan de ene kant de christelijke vakbond en aan de andere kant de werkgever en de andere vakbonden die wel voor een hoofddoekenverbod te vinden waren.

Maar plots vier jaar later keert ACV-Openbare Diensten de kar. De vakbond kiest voor de vlucht vooruit en neemt het initiatief om de neutraliteit op te leggen aan alle werknemers van het ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk gewest. De voorgestelde tekst van de Brusselse afdeling van ACV-Openbare Diensten gaat ver. Personeelsleden zouden geen politieke, religieuze of levensbeschouwelijke voorkeur mogen uiten in hun kleding en in hun gedrag. Ook alle daden waaruit een voorkeur spreekt, worden verboden.

ACV-Openbare Diensten voegt er wel aan toe de uitingen en de activiteiten van de vakbonden worden uitgesloten van dat principe. Dat de vakbond het heeft over daden en gedrag zou bijvoorbeeld ook kunnen betekenen dat personeelsleden van het ministerie in Brussel niet langer mogen vasten tijdens de ramadan.

Arbeidsreglement

Opmerkelijk is ook dat het hoofddoekenverbod zou worden opgenomen in het arbeidsreglement. Bij de hoofddoekenverboden in Gent en Antwerpen kwam het initiatief vanuit de politiek. Het verbod kwam er daar na een stemming in de gemeenteraad. In de administraties van het Brussels Hoofdstedelijk gewest zou het er nu komen via een aanpassing van het arbeidsreglement op vraag van een vakbond.

Brussels staatssecretaris voor Ambtenarenzaken Bruno De Lille (Groen) heeft geen bevoegdheid over Actiris, maar hij heeft natuurlijk wel iets te zeggen over de Brusselse ambtenaren. Hij kan het in extremis weigeren om het gewijzigde arbeidsreglement te tekenen. Het voorstel van ACV-Openbare Diensten noemde de staatssecretaris “een schande”.

De koepel van christelijke werknemersorganisaties ACW werkte in 2010 in overleg met het Minderhedenforum een standpunt uit rond de hoofddoek. Ook het Vlaams ACV schaarde zich later achter dat standpunt.

Het ACW spreekt zich uit tegen een algemeen hoofddoekenverbod. Er kunnen wel in specifieke gevallen afspraken gemaakt worden rond kledingvoorschriften maar dat kan alleen in overleg met de betrokken groepen of gemeenschappen. “Deze dialoog vertrekt van wederzijds respect en van een wederzijds engagement. Rekening houdend met de context moet men via onderling overleg komen tot een afsprakenkader. Binnen dit kader moet men zoeken naar afspraken die respectvol zijn naar alle levensovertuigingen, die praktisch, creatief en flexibel zijn.”

De demarche van de Brusselse afdeling van ACV-Openbare Diensten lijkt in tegenspraak met de geest van dat standpunt. De vakbondsafdeling zelf houdt vol dat haar voorstel voor een hoofddoekenverbod wel binnen dat standpunt past. Als reactie op de commotie stuurde het ACV haar hoofddoekenstandpunt nog eens door als persbericht.

Onrust

Toen het nieuws vorige week lekte in De Morgen zorgde dat voor onrust bij het ACV. Velen zijn niet te spreken over de plotse dadendrang van ACV-Openbare Diensten in Brussel. Dat het ACV in de vuurlinie kwam en de andere vakbonden buiten schot blijven, helpt ook niet.

De genderwerking van het ACV sprak zich al uit tegen een hoofddoekenverbod en ook andere geledingen roeren zich.

Op 17 oktober komt het voorstel van ACV-Openbare Diensten op het basisoverlegcomité van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat is het orgaan waar in de openbare diensten het sociaal overleg gebeurt. Als het voorstel wordt goedgekeurd en als de staatssecretaris zich niet verzet, komt er een hoofddoekenverbod voor de 1800 ambtenaren. Daarna staat de deur open om een verbod in te voeren in alle diensten van de hoofdstad. 

Als de spannig oploopt binnen het personeel zou het dossier wel eens op de politieke agenda kunnen terechtkomen. Tot nu toe bleef de Brusselse politiek gespaard van een hoofddoekenverbod. Veel partijen tellen nogal wat moslims in hun rangen en vooral onder hun kiezers. Het Brusselse hoofddoekendebat belooft voor vuurwerk te zorgen.