De oorlog in Oekraïne is bijna twee maanden bezig en vrede is nog lang niet in zicht. Het niveau van vernietiging werd zelfs opgevoerd en beide partijen lijken weinig hoop te hebben op een vreedzame regeling op korte termijn.

Bovendien is de internationale situatie ook aan het verhitten nu sommige Europese neutrale landen overwegen toe te treden tot de NAVO, een ontwikkeling die het Kremlin ertoe heeft aangezet te dreigen met de inzet van kernwapens in de Baltische regio, mocht dergelijke stap gezet worden.

C.J. Polychroniou: Noam, Russisch president Vladimir Poetin zei recent op een gezamenlijke persconferentie met zijn Wit-Russische bondgenoot president Alexander Loekasjenko dat de vredesbesprekingen op een “dood spoor” zijn beland en dat de invasie doorgaat zoals gepland. Hij zwoer zelfs dat de oorlog zou doorgaan totdat alle doelen die bij het begin van de invasie waren gesteld, zijn bereikt. Wil Poetin geen vrede in Oekraïne? Is hij werkelijk in oorlog met de NAVO en de VS? Zo ja, wat kan er nu gedaan worden om te voorkomen dat een heel land van de kaart wordt geveegd, vooral rekening houdend met het gevaarlijke westerse beleid ten opzichte van Rusland tot nu toe?

Noam Chomsky: “Alvorens verder te gaan met dit gesprek, zou ik nogmaals het belangrijkste punt willen benadrukken. Onze eerste zorg zou moeten zijn om zorgvuldig na te denken over wat we kunnen doen om de misdadige Russische invasie snel te beëindigen en de Oekraïense slachtoffers te behoeden voor nog meer gruwelen.”

“Helaas zijn er velen die heroïsche uitspraken bevredigender vinden dan deze noodzakelijke taak. Dat is helaas geen nieuwigheid in de geschiedenis. Zoals altijd moeten we de hoofdzaak duidelijk voor ogen houden en overeenkomstig handelen. Wat je opmerking betreft, is de laatste vraag verreweg de belangrijkste; ik kom terug op de eerdere vragen.”

“Er zijn in principe twee manieren om deze oorlog te beëindigen: een diplomatieke regeling via onderhandelingen of de vernietiging van de ene of de andere partij, hetzij snel, hetzij in een langdurige lijdensweg. En het zal niet Rusland zijn dat vernietigd wordt.”

“Het staat buiten kijf dat Rusland in staat is Oekraïne uit te roeien. Als Poetin en de zijnen tot het uiterste worden gedreven, zou dit het resultaat van hun wanhoopspoging kunnen zijn. Dat is hoogstwaarschijnlijk wat de personen verwachten die Poetin nu afschilderen als een “gek” die verzonken is in waanideeën van romantisch nationalisme en wilde wereldwijde aspiraties.”

“Dat is overduidelijk een gok die niemand wil wagen – althans niemand die ook maar de minste zorg heeft voor de Oekraïnse bevolking”.

“Deze nuancering is helaas noodzakelijk. Er zijn gerespecteerde stemmen in de mainstream die tegelijk twee standpunten huldigen:

1. Poetin is inderdaad een “gestoorde gek” die tot alles in staat is en wild om zich heen kan slaan als hij in het nauw gedreven wordt;
2. “Oekraïne moet winnen. Dat is de enige aanvaardbare uitkomst.” We kunnen Oekraïne helpen Rusland te verslaan, zeggen zij, door geavanceerd militair materieel en training te leveren en Poetin in het nauw te drijven.”

“Deze twee standpunten kunnen alleen simultaan worden ingenomen door mensen die zo weinig geven om het lot van de Oekraïners dat zij bereid zijn een experiment uit te voeren om te zien of deze “gestoorde gek” zal verslagen worden of zijn overweldigende kracht zal gebruiken om Oekraïne van de kaart te vegen.”

“Hoe dan ook, de voorstanders van deze twee standpunten zijn nu aan de winnende hand. Als Poetin rustig zijn nederlaag accepteert, winnen zij. Als hij Oekraïne wegvaagt, winnen zij ook. Dat zal hun rechtvaardiging zijn voor nog veel hardere maatregelen om Rusland te straffen.”

“De uitdrukking “alle opties liggen op tafel” is normaal in wat doorgaat voor staatsmanschap in de VS en Groot-Brittannië – allemaal in directe overtreding van het VN-Handvest (en, als iemand erom zou geven, van de Amerikaanse grondwet).”

“Het is opvallend dat dergelijke bereidheid om te spelen met het leven en het lot van Oekraïners veel lof oogst en zelfs wordt beschouwd als een nobele en moedige houding.”

“Los van de nuancering is het antwoord op je vraag duidelijk: serieuze diplomatieke inspanningen leveren om het conflict te beëindigen. Natuurlijk is dat niet het verkozen antwoord voor degenen wier voornaamste doel is Rusland te straffen – Rusland tot de laatste Oekraïner te bestrijden, zoals ambassadeur Chas Freeman (gepensioneerd diplomaat en auteur met dertig jaar dienst in het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Defensie, nvdr.) het huidige beleid van de VS beschrijft.” (zie “Tot de laatste Oekraïner.” Volgens een topdiplomaat is de VS uit op een lange oorlog).”

“De basis voor een diplomatieke regeling is al lang duidelijk en werd herhaaldelijk geciteerd door de Oekraïense president Volodymyr Zelensky:

1. een neutrale positie voor Oekraïne, waardoor het een status krijgt als Mexico of Oostenrijk;
2. uitstel van de kwestie van de Krim;
3. een hoge mate van autonomie voorzien voor de Donbass-regio, eventueel binnen een federaal kader, bij voorkeur te regelen via een soort internationaal gecoördineerd referendum.”

“Het officiële beleid van de VS blijft dit alles afwijzen. Hoge regeringsfunctionarissen geven niet alleen toe dat “voorafgaand aan de Russische invasie in Oekraïne, de VS geen moeite hebben gedaan om rekening te houden met ook maar één van Vladimir Poetins grootste veiligheidszorgen, namelijk de mogelijkheid dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.”

“Ze kloppen zich op de borst voor het innemen van dit standpunt, dat wellicht een rol heeft gespeeld in Poetins beslissing een versnelling hoger te schakelen inzake misdadige agressie. De VS blijven dit standpunt handhaven en staan daarmee een door onderhandelingen tot stand gekomen regeling op basis van het door Zelensky geschetste kader, in de weg, wat de kosten voor de Oekraïners ook mogen zijn.”

“Is een regeling volgens deze algemene lijnen nog steeds haalbaar, zoals vóór de Russische invasie waarschijnlijk leek? Er is maar één manier om daar achter te komen: het te proberen. Ambassadeur Freeman is lang niet de enige westerse analist die de Amerikaanse regering verwijt “afwezig te zijn geweest [bij diplomatieke inspanningen] en, in het ergste geval, zich er impliciet tegen heeft verzet” met haar acties en retoriek.”

“Dat, zo vervolgt hij, is “het tegenovergestelde van staatsmanschap en diplomatie” en een bittere pil voor de Oekraïners omdat deze houding het conflict verlengt. Andere gerespecteerde analisten, zoals Anatol Lieven (Brits auteur, journalist en politiek analist die vooral bekend is voor zijn expertise over de Taliban, nvdr.), zijn het in grote lijnen met hem eens en erkennen dat “de VS op zijn minst niets heeft gedaan om de diplomatie te bevorderen”.

“Helaas zijn de rationele stemmen, hoe gerespecteerd ook, naar de marge van de discussie teruggedrongen en wordt de boventoon gevoerd door zij die Rusland willen straffen – ‘tot de laatste Oekraïener’.”

“Op zijn persconferentie leek Poetin zich bij de VS aan te sluiten en de voorkeur te geven aan “het tegenovergestelde van staatsmanschap en diplomatie”, hoewel zijn opmerkingen deze opties niet uitsluiten. Als de vredesbesprekingen nu op een “dood spoor” zitten, betekent dat niet dat ze niet hervat kunnen worden, in het beste geval met geëngageerde deelname van de grote mogendheden, China en de VS.”

“China wordt terecht veroordeeld voor zijn onwil om “staatsmanschap en diplomatie” te bevorderen. De VS zijn zoals gewoonlijk vrijgesteld van dergelijke kritiek in de Amerikaanse media en tijdschriften (hoewel, toch niet volledig). De grootste zorg in de media lijkt te zijn dat ze niet meer wapens leveren om het conflict nog te verlengen of andere maatregelen nemen om de Russen te straffen.”

“Eén maatregel die de VS zou kunnen nemen, werd voorgesteld vanuit de rechtsfaculteit van Harvard, dat is netjes binnen het respectabele spectrum van de “liberale” opinie. Emeritus professor Laurence Tribe en rechtenstudent Jeremy Lewin stellen voor dat president Joe Biden het precedent van George W. Bush in 2003 volgt, toen hij beslag legde op “Iraaks geld dat op Amerikaanse banken stond en de opbrengst gebruikte om het Iraakse volk te helpen en slachtoffers van terrorisme te compenseren”.

“Heeft president Bush in 2003 iets anders gedaan “om het Iraakse volk te helpen”? Die vervelende vraag zou alleen worden gesteld door degenen die zich schuldig maken aan de zonde van het “what-about-ism“, één van de recente strategieën om elke aandacht voor onze eigen daden en hun gevolgen te verhinderen.”

“Beide auteurs erkennen dat het bevriezen van fondsen die voor de veiligheid in New Yorkse banken zijn ondergebracht, problemen oplevert. Die vestigen de aandacht op het bevriezen van de fondsen van Afghanistan door de regering van president Biden, wat “controversieel was, vooral vanwege onopgeloste kwesties met betrekking tot gerechtelijke beslaglegging op activa en de toewijzing van claims aan personen die meenden recht te hebben op compensatie. Getuige hiervan zijn de rechtszaken die werden aangespannen door familieleden van zij die gedood of gewond werden op 9/11.”

“Wat daarbij onvermeld blijft, is de benarde situatie van Afghaanse moeders die hun kinderen zien verhongeren omdat ze geen toegang hebben tot hun bankrekeningen om voedsel te kopen op de markten en meer in het algemeen het lot van miljoenen Afghanen die met de hongerdood worden bedreigd.”

“Verder commentaar op de inspanningen van president Bush in 2003 “om het Iraakse volk te helpen” wordt, onbedoeld, geleverd door vooraanstaand analist voor buitenlands beleid van The New York Times Thomas Friedman in zijn artikel: “Hoe gaan we om met een supermacht geleid door een oorlogsmisdadiger?”

“Wie kan zich voorstellen dat een supermacht in deze verlichte tijden geleid wordt door een oorlogsmisdadiger? Een moeilijk dilemma om onder ogen te zien, zelfs om over na te denken, in een land van ongerepte onschuld als het onze. Is het een wonder dat het meer beschaafde deel van de wereld, voornamelijk het Zuiden, met verbazing en ongeloof kijkt naar het schouwspel dat zich hier ontvouwt?”

“Om terug te komen op zijn persconferentie, Poetin meldde dat de invasie volgens plan verloopt en zal doorgaan tot de aanvankelijke doelen zijn bereikt. Als de consensus van de westerse militaire analisten en politieke elites ook maar enigszins juist is, is dat Poetins manier om te erkennen dat de aanvankelijke doelstellingen, namelijk het snel veroveren van Kiev en het installeren van een marionettenregering, moesten worden opgegeven vanwege het felle en moedige Oekraïense verzet, waarmee het Russische leger wordt ontmaskerd als een papieren tijger die niet eens in staat is steden te veroveren die zich op enkele kilometers van de grens bevinden en die worden verdedigd door wat overwegend een burgerleger is.”

“De consensus van deze experten leidt vervolgens tot een verdere conclusie: De VS en Europa moeten nog meer middelen inzetten om zich te beschermen tegen de volgende aanval van dit roofzuchtige militaire monster dat op het punt staat een aanval te lanceren om de NAVO en de VS te overrompelen.”

“De logica is overweldigend.”

“Volgens deze consensus herziet Rusland nu zijn mislukte plannen en concentreert het zich op een grote aanval in de Donbass, waar sinds de Maidan-opstand in 2014 naar verluidt zo’n 15.000 mensen werden gedood. Door wie? Met al die waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) ter plaatse zou het niet moeilijk moeten zijn om dat vast te stellen” (zie De OVSE, het alternatief voor de NAVO).”

“Het lijkt me te ver gaan om te concluderen dat Poetin uit is op oorlog met de NAVO en de VS, dat wil zeggen, op wederzijdse vernietiging. Ik denk dat hij vrede wil – op zijn voorwaarden. (Welk monster wil dat niet?) Wat die voorwaarden zijn, kunnen we alleen ontdekken door te proberen deze te achterhalen via “staatsmanschap en diplomatie.”

“We kunnen er niet achter komen door te weigeren ons met deze optie bezig te houden, door te weigeren er zelfs maar over na te denken of te discussiëren. We komen er niet achter door het officiële VS-beleid verder te zetten dat afgelopen september 2021 werd aangekondigd en in november werd versterkt.”

“Dit zijn zaken die we herhaaldelijk hebben besproken: het officiële Amerikaanse beleid ten aanzien van Oekraïne dat door de “vrije pers” voor de Amerikanen wordt achtergehouden, maar dat zeker zeer zorgvuldig wordt bestudeerd door de Russische inlichtingendienst, die toegang heeft tot de website van het Witte Huis.”

“Zij die buiten het bereik van het propagandasysteem van de VS vallen, zullen ontzet zijn door deze hypocrisie, maar dat is geen reden om de onthulling van oorlogsmisdaden niet toe te juichen, ook al is ze zeer selectief.”

“Terugkerend naar de kern van de zaak: we moeten doen wat we kunnen om een einde te maken aan deze misdadige agressie en wel op zo’n manier dat de Oekraïners verder lijden en zelfs mogelijke vernietiging bespaard blijft als Poetin en de zijnen zonder uitweg in het nauw worden gedreven. Dat vraagt om een brede beweging die de VS onder druk zet om het officiële beleid aan te passen en diplomatie en staatsmanschap te ondersteunen.”

“Strafmaatregelen (sancties, militaire steun aan Oekraïne) zouden gerechtvaardigd kunnen zijn als ze daartoe bijdragen, maar niet als ze bedoeld zijn om de Russen te straffen terwijl ze de lijdensweg van de Oekraïeners verlengen en Oekraïne bedreigen met vernietiging, en met onoverzienbare gevolgen daarbuiten.”

C.J: Er zijn onbevestigde berichten dat Rusland chemische wapens heeft gebruikt in de Oekraïense stad die misschien wel het wreedst werd aangevallen – namelijk Marioepol. De Britse regering haastte zich op haar beurt om nogal stoutmoedig aan te kondigen dat “alle opties op tafel liggen” als deze berichten juist zouden zijn. NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg heeft zelfs al verklaard dat een dergelijke ontwikkeling “de aard van het conflict totaal zou veranderen”. Wat betekent “alle opties liggen op tafel” en zou het scenario van een nucleaire oorlog in Oekraïne daar ook onder kunnen vallen?

N.C. “De uitdrukking “alle opties liggen op tafel” is normaal taalgebruik in wat doorgaat voor staatsmanschap in de VS en Groot-Brittannië – allemaal in directe overtreding van het VN-Handvest (en, als iemand er iets om geeft, van de Amerikaanse grondwet).”

“We weten niet wat er omgaat in de hoofden van zij die regelmatig dergelijke verklaringen afleggen. Misschien menen zij wel wat ze zeggen: dat de VS bereid zijn hun toevlucht te nemen tot kernwapens en zo hoogstwaarschijnlijk zichzelf zullen vernietigen samen met een groot deel van het leven op aarde (alleen kevers en bacteriën zullen zich nog kunnen voortplanten).”

“Misschien is dat in hun ogen aanvaardbaar als het tenminste ook de Russen straft, die, zo wordt ons verteld, een dergelijke onherstelbare vloek zijn dat de enige oplossing misschien “permanente Russische isolatie” of zelfs de vernietiging van Rusland is.”

“Het is zeker gepast om zeer bezorgd te zijn over het gebruik van chemische wapens, zelfs als dat onbevestigd is. Op het gevaar af van nog meer “whataboutism” te begaan, zouden we ons ook zorgen moeten maken over de vaak bevestigde meldingen van misvormde foetussen in de ziekenhuizen van (de Vietnamese stad) Saigon op dit moment.”

“Dit is één van de verschrikkelijke resultaten van de chemische oorlogsvoering ontketend door de regering van president Kennedy om gewassen en bossen te vernietigen – het was een kernonderdeel van het programma om de plattelandsbevolking te “beschermen” die de Vietcong steunde, zoals Washington heel goed wist. We zouden eerder bezorgd genoeg moeten zijn om iets te doen om deze vreselijke gevolgen te verlichten.”

“Als Rusland chemische wapens heeft gebruikt of het gebruik ervan overweegt, is dat uiteraard zonder meer bijzonder zorgwekkend.”

C. J.: Er zijn ook beweringen dat duizenden Oekraïners met geweld zouden zijn gedeporteerd uit Marioepol naar afgelegen delen van Rusland, wat duistere herinneringen oproept aan massadeportaties uit de Sovjet-Unie onder Stalin. Functionarissen van het Kremlin hebben deze beweringen als “leugens” van de hand gewezen, maar hebben wel openlijk gesproken over het herhuisvesten van burgers die in Marioepol vastzitten. Als de berichten over gedwongen deportaties van burgers van Marioepol naar Rusland waar blijken te zijn, wat zou dan het doel zijn van dergelijke laakbare acties en moeten zij dan niet worden toegevoegd aan de lijst van Poetins oorlogsmisdaden?

N.C. “Ze moeten absoluut worden toegevoegd aan die lijst, die al behoorlijk lang is. En gelukkig zullen we veel over deze misdaden te weten komen. Er lopen al uitgebreide onderzoeken naar Russische oorlogsmisdaden, en ondanks technische moeilijkheden zullen die doorgaan.”

“Ook dat is normaal. Wanneer vijanden misdaden begaan, wordt een grote industrie gemobiliseerd om elk klein detail te onthullen. Zo hoort het ook. Oorlogsmisdaden mogen niet worden verborgen en vergeten.”

“Helaas is verbergen en vergeten van de eigen oorlogsmisdaden bijna universele praktijk in de VS. Een aantal van deze ontelbare voorbeelden zijn al vernoemd. Maar het feit dat de huidige globale hegemoon de verwerpelijke praktijken van al zijn voorgangers overneemt, laat ons nog steeds vrij om dezelfde misdaden van de officiële vijanden van vandaag aan de kaak te stellen.”

“Dit is een taak die moet worden ondernomen en in dit geval zeker zal worden ondernomen. Zij die buiten het bereik van het Amerikaanse propagandasysteem leven, zullen wel ontzet zijn door deze hypocrisie, maar dat is geen reden om deze onthulling van oorlogsmisdaden niet toe te juichen, hoe selectief ze ook is.”

“Mensen met belangstelling voor enige zelfreflectie, kunnen lessen trekken uit de manier waarop wreedheden die aan het licht komen, worden behandeld. Het meest in het oog springende geval is het bloedbad van My Lai, dat eindelijk werd erkend nadat freelance reporter Seymour Hersh deze misdaad aan het Westen had onthuld.”

“In Zuid-Vietnam was deze slachtpartij al lang bekend, maar het trok toen niet veel aandacht. Het Quaker medisch centrum in de stad Quang Ngai nam niet eens de moeite ze te melden omdat zulke misdaden zo routineus waren. Het officiële onderzoek van de Amerikaanse regering stelde trouwens een gelijkaardige misdaad vast in het nabijgelegen dorp My Khe.”

“Het bloedbad van My Lai kon binnen het propagandasysteem worden geabsorbeerd door de schuld te steken op soldaten op het terrein die niet wisten wie er op hen zou gaan schieten. Gevrijwaard van elke schuld waren – en zijn – zij die hen op deze massamoordmissies stuurden.”

“Bovendien verhulde de aandacht voor deze éne misdaad het feit dat ze slechts een voetnoot was in de enorme bommencampagne van afslachting en vernietiging, die werd opgezet vanuit kantoren met airconditioning.

“Dit werd meestal gecensureerd door de media, hoewel Edward Herman (Amerikaans econoom, mediawetenschapper en maatschappijcriticus, nvdr.) en ik er in 1979 over konden schrijven, dankzij gedetailleerde studies die ons werden verstrekt door Newsweek-correspondent Kevin Buckley, die deze misdaad samen met zijn collega Alex Shimkin had onderzocht, maar er zelf niet meer dan fragmenten over mocht publiceren (zie Noam Chomsky and Edward Herman. The Political Economy of Human Rights, 1979 – nieuwe uitgave 2014).”

“Afgezien van deze enkele gevallen, die zeldzaam zijn, worden eigen oorlogsmisdaden in de VS niet onderzocht en is er weinig over bekend. Een oud verhaal onder de zeer machtigen der aarde.”

“Het is moeilijk te achterhalen wat in het hoofd omgaat van “officiële” oorlogsmisdadigers als Poetin. Hetzelfde geldt echter evenzeer voor onze eigen oorlogsmisdadigers die volgens de experten van de New York Times niet bestaan.”

C.J.: Finland en Zweden lijken warm te lopen voor het idee om lid te worden van de NAVO. In geval van een dergelijke ontwikkeling heeft Rusland gedreigd kernwapens en hypersonische raketten in de Baltische regio op te stellen. Heeft het zin voor neutrale landen om lid te worden van de NAVO? Hebben zij werkelijk redenen om bezorgd te zijn over hun eigen veiligheid?

N.C. “Laten we teruggaan naar de overweldigende consensus van westerse militaire analisten en politieke elites. Het Russische leger is zo zwak en incompetent dat het geen steden aan zijn eigen grenzen kan veroveren die grotendeels door een burgerleger worden verdedigd. Waarom moeten zij die een overweldigende militaire macht hebben beven van angst voor hun veiligheid tegenover deze militaire macht.”

“Men kan begrijpen waarom deze opvatting populair is in de kantoren van Lockheed Martin en andere militaire aannemers in ‘s werelds grootste wapenexporteur. Zij verheugen zich uiteraard op nieuwe vooruitzichten om hun uitpuilende schatkisten aan te vullen. Het feit dat deze opvatting in veel bredere kringen wordt aanvaard en richting geeft aan het beleid, verdient misschien opnieuw enige overdenkingen.”

“Rusland beschikt over geavanceerde wapens, die kunnen vernietigen (maar kennelijk niet ‘veroveren’), zo wordt de ervaring in Oekraïne geacht aan te geven. Voor Finland en Zweden zou het opgeven van de neutraliteit en toetreding tot de NAVO de kans op het mogelijke gebruik van deze wapens net kunnen vergroten. Aangezien het veiligheidsargument pro-NAVO niet ernstig genomen kan worden, lijkt dat het meest waarschijnlijke gevolg van hun toetreding tot de NAVO.”

“Het is ook de moeite waard om te erkennen dat Finland en Zweden al vrij goed geïntegreerd zijn in het NAVO-commandosysteem, net zoals dat vanaf 2014 gebeurde met Oekraïne. Die werd verder versterkt met de officiële beleidsverklaringen van de Amerikaanse regering van afgelopen september en november en de weigering van de regering-Biden om rekening te houden met “een van Vladimir Poetins vaakst verklaarde grootste veiligheidszorgen – de mogelijkheid van het lidmaatschap van Oekraïne van de NAVO” – aan de vooravond van de invasie.”

Chomsky: Our Priority on Ukraine Should Be Saving Lives, Not Punishing Russia werd vertaald door Ann Dejaeghere