Op 23 april kwamen negen mijnwerkers om bij een explosie in Inner-Mongolië. Zestien mijnwerkers raakten gewond. Meer dan twintig personen werden aangehouden omdat ze geprobeerd hadden de zaak in de doofpot te houden, wat strafbaar is.

In een illegale kolenmijn in de noordelijke provincie Shanxi kwamen negen mijnwerkers om na een overstroming. En vorige maand kwamen vielen in de provincie Henan minstens vijf doden bij een overstroming.

Zwijggeld

De veiligheidsomstandigheden in de Chinese mijnen zijn in de afgelopen jaren aanzienlijk verbeterd. Toch behoren ze nog tot de meest gevaarlijke ter wereld. Volgens officiële cijfers vielen er vorig jaar 1.973 doden. In 2010 waren dat er 2.433 en in 2002 nog 7.000.

Activisten geloven echter dat de werkelijke aantallen veel hoger liggen. Lang niet alle ongelukken worden gemeld. Eigenaren van mijnen bieden de familie van de slachtoffers vaak een hoog bedrag aan smartengeld, veel hoger dan de officiële compensatie. Op deze manier proberen ze de ongelukken stil te houden, zegt mensenrechtenactivist Pen Fei.

“Dat plaatselijke overheden corrupt zijn, is zeker. Het is alleen de vraag hoe erg”, zegt Pen. “Mijnwerkers krijgen vaak te maken met machtsmisbruik, lage salarissen en een gebrek aan openbare controle. Ze doen het werk omdat hun gezin het geld nodig heeft, maar vaak eindigen ze in de ellende.”

Pen zegt dat sommige mijnwerkers tot 48 uur achtereen onder de grond werken. Dat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.

Veiligheidsstandaarden

De overheid heeft veiligheidsstandaarden opgesteld waar mijnen aan moeten voldoen voor juni 2013. Het gaat dan onder meer om de aanleg van ondergrondse schuilplaatsen. Die schuilplaatsen moeten luchtdichte deuren krijgen, zuurstofmachines en beschermende muren.

De regering werkt ook aan de sluiting van illegale mijnen. En ambtenaren die de veiligheidsvoorschriften negeren, kunnen ontslag tegemoet zien. Na het ongeluk in 2009 in Heilongjiang, waarbij 104 mijnwerkers omkwamen, werden drie topambtenaren ontslagen.

In 2010 nam China een nieuwe wet aan die opzichters verplicht om samen met de mijnwerkers de mijnschacht in te gaan. Doen ze dat niet, dan kunnen ze boetes krijgen die kunnen oplopen tot 80 procent van hun jaarlijkse inkomen en een levenslang beroepsverbod.

Verantwoordelijkheid

“Er zijn veel illegale mijnen omdat de overheid vaak niet alle benodigde papieren afgeeft waar mijneigenaren om vragen “, zegt He Bing, hoogleraar Rechten aan de Chinese Universiteit voor Politieke Wetenschappen en Recht.

“Als de overheid geen vergunning afgeeft, kan ze ook niet verantwoordelijk worden gehouden als er ongelukken gebeuren. De verantwoordelijkheid kan dan volledig worden afgeschoven op de eigenaar van de mijn”, zegt He. “Tegelijkertijd zijn overheidsfunctionarissen vaak aandeelhouders in plaatselijke mijnen. Onder dergelijke omstandigheden kun je niet verwachten dat de plaatselijke overheid democratisch en legaal te werkt gaat.”

Om de omstandigheden te verbeteren, zal de overheid de wet strikter moeten handhaven, zegt He. Ook moet de compensatie voor slachtoffers en hun familieleden omhoog om betaling van zwijggeld te voorkomen. “De overheid heeft al dingen verbeterd, maar het is niet genoeg.”