Een onderzoek naar de oorsprong van het nieuwe coronavirus is nodig voor de preventie. De Wereldgezondheidsorganisatie benadrukt dat sinds het begin van de uitbraak. ‘Als we niet weten van welk dier het afkomstig is, is het moeilijker om te voorkomen dat het nog eens toeslaat’, aldus Maria Van Kerkhove, een epidemioloog van de WHO. Zij herhaalde dat standpunt tijdens de persconferentie van de WHO op 6 mei (zie video vanaf minuut 31 en nog eens vanaf minuut 41).

Tegen nepnieuws

Nog een reden voor dat onderzoek is dat sommige politici en journalisten, vooral in de VS, doelbewust allerlei theorieën hebben verspreid over de oorsprong van het virus. Die theorieën combineren ze met valse beweringen over het ‘achterhouden van informatie’ door China. Over die twee stellingen zijn gerespecteerde onderzoekers en waarnemers in de VS en in China heel duidelijk. Jeffrey Sachs maakt brandhout van Trumps theorie over de doofpot van China.

Deskundigen blijven herhalen: de oorsprong van het virus is nog steeds niet definitief vastgesteld, maar er zijn sterke wetenschappelijke aanwijzingen dat het van een dier afkomstig is. Zo’n 15.000 volledige genoomsequenties van het nieuwe coronavirus laten zien dat het niet door mensen is gemaakt. Zie hiervoor ook het interview van de Amerikaanse topviroloog Fauci met National Geographic en dat van Yuan Zhiming, de directeur van het National Biosafety Laboratory in Wuhan met Reuters.

De internationale missie naar China in februari kwam tot de conclusie dat vleermuizen meer dan waarschijnlijk het ‘reservoir’ voor het virus waren, maar men heeft nog geen tussenschakel (waarschijnlijk een ander dier) naar de mens kunnen vinden. (Tekst volledige rapport van die missie in februari hier). Zelfs de Amerikaanse veiligheidsdiensten weerleggen (tot nog toe in elk geval) de beschuldigingen van Pompeo.

Klaarheid gevraagd

Toch blijft er bij velen een zekere twijfel. Amerikaanse en Britse media zijn wereldwijd invloedrijk. En de sociale media worden vooral bespeeld door westerse ideologen, zowel uit de hoek van alt-right als die van de liberale democraten. Europese journalisten nemen de ideeën gelanceerd vanuit Washington klakkeloos of in een aangepaste vorm over. Misschien kan een gedegen onderzoek dus wel meer klaarheid brengen en het tij doen keren. Er worden voorstellen gedaan die er op het eerste gezicht positief of minstens onschuldig uitzien.

Australië heeft gezegd dat er een ‘onafhankelijk’ onderzoek moet komen naar ‘de manier waarop China en de WHO’ in het begin met het virus zijn omgegaan. De EU wil ook een onderzoek, met een andere motivering. Volgens de woordvoerder Buitenlandse Zaken van de unie Josep Borrell, zal de EU een resolutie voor een onafhankelijk onderzoek presenteren op de jaarlijkse World Health Assembly van de Wereldgezondheidsorganisatie op 18 mei. Europese politici zeggen dat ‘dit losstaat van het scherper wordende conflict tussen China en de VS’, en ‘dat zij geen partij willen trekken’.

Gedeelde schuld?

Het ‘gelijk verdelen van de schuld’, of ‘noch kiezen voor China, noch voor de VS’ klinkt aantrekkelijk in de oren van veel weldenkende Europeanen. Dat zogenaamde evenwicht gaat echter voorbij aan twee monumentale feiten. Ten eerste is het de elite van de VS die het conflict tussen de twee grote machten wil en uitlokt. Ten tweede is en blijft de officiële Chinese lijn: zoeken naar internationale samenwerking, ook met de VS. Ook wanneer de toon van China scherper wordt als het zich verweert tegen de Amerikaanse aantijgingen.

Dat blijkt overduidelijk uit de verklaringen van Chinese diplomaten in de VS en in het Verenigd Koninkrijk. Aan die woorden voegt China daden toe. Het neemt actief deel aan de wereldwijde coördinatie van de strijd tegen Covid-19. De Verenigde Staten, waar de beide grote partijen de meest vijandige campagne voeren tegen China, is een land dat tot begin mei van datzelfde China een vloedgolf aan hulp heeft ontvangen. De woordvoerder van BuZa, mevrouw Hua Chunying, gaf in haar persconferentie op 6 mei de cijfers: 5,3 miljard mondmaskers, 330 miljoen chirurgische handschoenen, bijna 38 miljoen stuks beschermende kledij, bijna 6 miljoen veiligheidsbrillen en bijna 7.500 beademingsapparaten.

Chinese visie

China is zelf overtuigd van de nood aan een grondig onderzoek naar de oorzaak van het nieuwe coronavirus. Dat is immers in het belang van zijn eigen bevolking, bijvoorbeeld om de Chinezen beter te kunnen beschermen tegen toekomstige uitbraken.

Het is bovendien het advies dat de WHO vanaf het begin aan China heeft gegeven tijdens hun intussen maandenlange samenwerking, en onder andere tijdens de drie missies van de WHO in het land (persconferentie van de WHO op 6 mei, zie video vanaf minuut 31). Er zijn drie aspecten waar China echter sterk de nadruk op legt: wetenschappelijkheid, zorgvuldigheid en nut voor de internationale gemeenschap. Verder verwerpt China politieke bedoelingen achter sommige voorstellen voor zo’n onderzoek.

Wetenschappelijk

China steunt de opinie over wetenschappelijkheid van Dr. Michael Ryan, Executive Director van het WHO programma voor noodsituaties op het gebied van gezondheid. Ryan bevestigt dat de organisatie openstaat voor alle informatie, maar dat het onderzoek in handen moet zijn van wetenschappers die het op een deskundige manier kunnen voeren.

Er is geen bewijs dat de plaats waar Covid-19 eerst uitbrak en werd aangetroffen, ook de plaats is waar het is ontstaan. Recente studies lijken er zelfs op te wijzen dat het virus niet voor het eerst in Wuhan voorkwam! Ook dat moet echter nog grondig worden nagegaan. Elke dag blijkt uit het nieuws weer hoe ingewikkeld de zoektocht naar de bron van het virus is, een zoektocht die gewetensvol en nauwgezet wetenschappelijk werk vereist.

Beijing vindt ook dat het onderzoek naar de oorsprong ten dienste moet staan van de wereld en in de eerste plaats van de ontwikkelingslanden. Zo zullen zij beter gewapend zijn tegen een gevreesde toekomstige uitbraak. Daarom is het misschien ook beter om voorlopig toch nog meer nadruk te leggen op het stoppen van de pandemie en het vinden van een of meer vaccins. De zoektocht naar de origine is belangrijk, maar vooral voor de lange termijn van de preventie.

Zonder bijbedoelingen

Ten slotte verwerpt China alle voorstellen om een onderzoek te houden dat de bedoeling heeft om het land te beschuldigen, verantwoordelijk te houden en schadevergoeding te eisen. De uitlatingen van hooggeplaatste Amerikaanse, Australische en Europese politici geven grond aan de Chinese bezwaren.

Zo zet de hoge vertegenwoordiger van de EU zich af tegen het conflict waarin volgens hem ‘China en de VS elkaar de schuld geven’. Borell doet in een interview met Le Journal du Dimanche moeite om duidelijk te maken dat de EU niet achter de VS loopt tegen China. Maar meteen daarna zegt hij: ‘het multilateralisme van China is selectief. China gaat uit van een andere opvatting over wat de internationale orde is. China is ook selectief op het gebied van het internationaal recht’. Enige scepsis betreffende de oprechtheid en de onafhankelijkheid van het onderzoek dat hem voor ogen staat is dan ook gerechtvaardigd.

WHO en China nog altijd partners?

Westerse media hebben verder beweerd dat China de WHO wil beletten een onderzoek naar de oorsprong van het virus te voeren. Op 1 mei had Dr. Gauden Galea, de WHO vertegenwoordiger in China, in een interview met Sky, namelijk gezegd dat China de WHO nog niet had uitgenodigd voor zo’n onderzoek. Dat werd gretig overgenomen vooral in Westerse media. Op 5 mei echter had Galea een interview met het Chinese persbureau Xinhua. Daarin legde hij uit dat het onderzoek ingewikkeld is en dat de WHO graag samen met de World Organization for Animal Health (OIE) en de Food and Agriculture Organization (FAO), èn met China dat onderzoek wil aangaan. Verder prees hij opnieuw de uitstekende samenwerking en uitwisseling van informatie tussen de WHO en China. Maria Van Kerkhove, internationaal woordvoerder van de WHO, heeft op 6 mei aangekondigd dat de organisatie een volgende missie plant naar China om te zoeken naar de bron van het virus. Ze zei: ‘Er is overleg met onze partners daar, het bezoek zal academischer gericht zijn en we proberen er vooral achter te komen hoe de epidemie is begonnen door contact tussen de mens en verschillende dieren’. (Video persconferentie WHO op 6 mei vanaf 41 min. antwoord op een vraag van Science Magazine).

Bronnen:

who.int, CNN, Reuters, National Geographic, website ministerie BuZa China, Xinhua, euronews.com, South China Morning Post, VRT.be , Scientias.nl; New York Times

Dirk Nimmegeers is redacteur bij chinasquare.be.

Dit artikel is origineel gepubliceerd bij chinasquare.be.