Chevron werd in 2011 in Ecuador veroordeeld tot een recordschadevergoeding van 18 miljard dollar voor zware olievervuiling in de jaren zeventig en tachtig in het Amazonegebied.

De multinational weigert te betalen. Aangezien Chevron geen eigendommen heeft in Ecuador en beslaglegging in dat land dus niet mogelijk is, probeert de groep Ecuadoranen die 30.000 inheemse slachtoffers vertegenwoordigt, in de VS aan zijn centen te geraken.

Poging tot omkoping

Chevron pareert die poging door zelf een zaak aan te spannen tegen de slachtoffers en hun Amerikaanse advocaat Steven Donziger. Het bedrijf zegt dat ze de Ecuadoraanse rechters hebben proberen om te kopen. Het beschuldigt hen van fraude en afpersing.

Begin deze maand besliste rechter Lewis Kaplan, die Chevron al eens gelijk gaf, dat het een proces zonder jury zou worden.

“Dit proces is een klucht”, zegt Paul Paz y Miño van Amazon Watch, een organisatie die de inheemse Ecuadoranen adviseert. “Chevron is er na jaren aandringen in geslaagd een proces te krijgen waarin de oorspronkelijke klagers het niet over de bewijzen mogen hebben. Er is geen enkel bewijs van fraude.”

Texaco

Volgens Donziger en zijn cliënten gaat het om een zoveelste afleidingsmanoeuvre.

De zaak begon al in 1993 en wordt wel eens het milieuproces van de eeuw genoemd.

Chevron werd veroordeeld voor de vervuiling die haar filiaal Texaco heeft veroorzaakt bij de oliewinning in het Ecuadoraanse Amazonegebied.

In de provincies Sucumbíos en Orellana, in het noordoosten van het land, pompte Texaco gedurende 26 jaar olie op, van 1964 tot 1990. Bij de boringen zijn miljarden liters giftige afvalstoffen in de rivieren geloosd, zeiden de aanklagers in het Ecuadoraanse proces. Dat zou hebben geleid tot de mislukking van oogsten, het sterven van vee en de stijging van het aantal kankerpatiënten in de regio.

Geen jurisdictie

Han Shan, een woordvoerder van de Ecuadoranen in New York, noemt de tegenaanval van Chevron cynisch. Op een filmopname met een verborgen camera was in 2009 te zien hoe een medewerker van Chevron zelf een Ecuadoraanse rechter probeerde om te kopen.

Chevron vecht de Ecuadoraanse eisen op verschillende fronten, in verschillende landen,  aan. In een van de zaken kreeg het bedrijf al eens gelijk van rechter Kaplan. In maart 2011 maakte hij tijdelijk de uitvoering van de Ecuadoraanse uitspraak onmogelijk. Een andere rechtbank herriep die beslissing. Daardoor werd het voor de slachtoffers mogelijk om naar de Amerikaanse rechtbank te trekken.

“Ik denk niet dat Kaplan ons een eerlijk proces zal geven”, zegt Shan. “Ik denk dat zijn oordeel al vaststaat.” Maar als de rechter de Ecuadoranen opnieuw ongelijk geeft, dan heeft Shan er alle vertrouwen in dat ook die beslissing wordt teruggedraaid.

De vorige keer heeft die andere rechter duidelijk gesteld dat een Amerikaanse rechtbank niet dient om in beroep te gaan tegen een Ecuadoraanse beslissing “en geen enkele jurisdictie heeft om dit soort beslissingen te nemen”, zegt Shan.