De openingsmars was geweldig, de kater kwam ’s anderendaags in de ochtend. Op het programma voor die eerste dag moesten we wachten tot zondag. Eindelijk wisten we waar de honderden seminars zouden plaats vinden! Eindelijk konden zelfgemaakte affiches worden aangemaakt, mensen wegwijs worden gemaakt, enz. Dan op zoek naar de gebouwen en de zalen. Maar: in de ene zaal werd les gegeven, de andere zaal bestond gewoonweg niet! Zo verging het tientallen initiatieven.
De uitleg is dat de nieuwe rector van de universiteit de aanvankelijk gemaakte afspraken niet wilde naleven en veel minder zalen ter beschikking wilde stellen dan nodig zijn. Maar het leidt onvermijdelijk tot een ongelooflijke chaos, sprekers die hun workshop niet vinden, tolken die in grote groepen op één plek samen komen of helemaal niet komen opdagen.
Op dit ogenblik, maandagavond 23.20 uur is er nog geen programma voor dinsdag …
De openingsvergadering vanochtend waar hulde zou worden gebracht aan Frantz Fanon en aan Samir Amin werd uitgesteld tot 16 uur. Maar wie wist dat? Er waren deze namiddag nauwelijks een honderdtal mensen in de zaal aanwezig … Eveneens vanmiddag spraken Lula, Evo Morales en de Senegalese president op een plek, ergens langs de zee … maar wie wist dat?
En toch …
En toch konden er enkele goede debatten worden gehouden. Over ontwikkeling en ontwikkelingssamenwerking bijvoorbeeld. Het is bijzonder nuttig dit met Afrikanen te kunnen bespreken.
Want ontwikkeling, zo weten we ook in Europa, is een erg controversieel concept. Er worden mooie verhalen over verteld, maar de praktijk is al te vaak erg ontnuchterend. Na vijf jaar ‘samenwerking’ zijn de resultaten dan ook bijzonder mager, en heel wat landen staan er vandaag slechter voor dan vijftig jaar geleden.
‘Ontwikkeling’ werd in feite volledig uitgehold door het consensusthema van de armoede. Vroeger ging het over de ontwikkeling van landen, met economie en sociaal beleid, modernisering en emancipatie. Vandaag gaat het nog enkel over individuen, terwijl de Wereldbank, het IMF en de WTO zich met de ‘macro-economische stabiliteit’ bezig houden. Echte economische ontwikkeling werd van de agenda afgevoerd.
Met de huidige crisis vermindert de ‘hulp’, zijn er nog minder ontwikkelingskansen, nemen de armoede en de ongelijkheid weer toe en dreigt er een ecologische ramp.
Ontwikkeling, aldus Yash Tandon – voormalig directeur van het South Center – , kan er nooit in bestaan om een geldstroom van Noord naar Zuid in te stellen en verder het economisch systeem intact te houden. Zoals president Nyerere van Tanzaniä enkele decennia geleden al zei gaat het vooral om basisbehoeften, democratie en anti-imperialisme. Maar imperialisme is vandaag niet langer bespreekbaar in deftige kringen, terwijl het toch aan de basis blijft liggen van de neokoloniale overheersing.
Er moet dus een eind worden gemaakt aan die overheersing en landen moeten een recht op zelfbeschikking krijgen.
Voor de ontwikkelingssamenwerking kwamen er in het debat ook interessante ideeën, zoals die van de burgemeester van Malakoff bij Parijs. In een gedecentraliseerde vorm, waarbij eerst contacten worden gelegd om de behoeften van een lokale gemeenschap democratisch en gezamenlijk vast teleggen, en daarna op een permanente manier hulp kan worden gegeven en blijvende contacten en uitwisselingen kunnen georganiseerd worden. Zo kan het Noorden wel degelijk een nuttige relatie met het zuiden ontwikkelen. En die relatie begint met ook in het Noorden een begroting vast te leggen die rekening houdt met de blijvende behoeften van het Zuiden.
Een ander element is dat de culturele context nooit uit het oog kan verloren worden, en dat geen enkel project ooit kan slagen als het niet gericht is op zelfbeschikking. Cultuur wordt op die manier een element dat bijdraagt tot ontwikkeling.
Er zijn hier heel wat lessen te leren voor de drang naar ‘hulp’ die in het Noorden groter is dan in het Zuiden…