Dat zoveel problemen tegelijkertijd opduiken in de avondspits is volgens NMBS-baas Marc Descheemaecker een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Descheemaecker wist in De Ochtend (Radio 1) ook nog te vertellen: “We hebben niemand in de kou laten staan.” (sic)

“Op het punt van de samenloop heeft Descheemaecker gelijk. Dit was de Wet van Murphy”, zegt vakbondsman Luc Piens (ACV-Transcom). “Maar de vraag die Descheemaecker zich moet stellen is: konden die omstandigheden vermeden worden?”

Volgens Piens neemt het aantal incidenten toe. Zaterdag zaten ook al duizend passagiers vast in Ternat. Oorzaak was toen ook een afgerukte bovenleiding. “Het gebeurt ook regelmatig dat locomotieven uitvallen. Een aantal locomotieven uit de jaren zestig rijdt nog altijd rond. Sommige zijn zelfs nog ouder”, zegt Piens.

Een nieuwe locomotief bestellen duurt net iets langer dan een nieuwe auto kopen. Luc Piens: “Investeringen bij de spoorwegen is iets voor de lange termijn. Je moet dus goed voorbereid zijn en inschatten wat de verre toekomst brengt.”

Volgens Piens liep het op dat vlak fout in 2005 toen de NMBS opgesplitst werd in drie entiteiten: de NMBS zelf, infrastructuurbeheerder Infrabel en de NMBS Holding daarboven. De opsplitsing gebeurde op vraag van Europa. De opsplitsing moet toelaten dat ook privébedrijven op het Belgische spoornet actief kunnen worden.

“In diezelfde periode nam de staat ook de schuld van de NMBS over. Dat heeft zeker mee gespeeld in de investeringen die toen moesten gedaan worden. Om budgettaire redenen ging men op de rem staan”, zegt Piens.

De drie spoorbazen lieten zich omringen door consultants en studiebureaus. De kosten daarvan liepen vorig jaar op tot 220 miljoen euro. “Naar het personeel dat nochtans de technische kennis heeft, wordt niet geluisterd. Men luistert liever naar die consultants”, zegt Piens.

De vakbonden willen het na de incidenten van maandag nog eens proberen. “We gaan proberen onze inbreng te doen”, zegt Piens.

Zal daar deze keer wel naar geluisterd worden?

Piens (lachje): “Nee. Er zijn zoveel hiërarchische structuren dat de inbreng van het personeel helemaal verwatert.”

Die complexe structuur zorgt er ook voor dat de communicatie helemaal mank loopt. “Niemand had een duidelijk zicht op de situatie”, klaagt de Gentse burgemeester Daniël Termont (SP.A) die een tijdlang het rampenplan afkondigde.

Telkens er iets fout loopt, wijzen de drie CEO’s ook in elkaars richting. “Dat zag je ook in de kamercommissie toen ze daar onlangs aan de tand gevoeld werden over de problemen bij de NMBS. Ze schuiven de verantwoordelijkheid naar elkaar door”, zegt vakbondsman Luc Piens.

De reactie van Jannie Haek, CEO van NMBS Holding, was sprekend. “Gedelegeerd bestuurder van de NMBS Holding, Jannie Haek, wil niet reageren. Hij wijst erop dat het om problemen bij spoorwegbeheerder Infrabel gaat”, meldt persbureau Belga. Jannie Haek verdiende vorig jaar 484.436,83 euro.