De Franstalige vakbond voor bedienden en kaderleden CNE – de tegenhanger van het LBC – ging op de koffie bij Rahim Saripolat, voorzitter van de Turkse vakbond Tez-koop-i? Sendikasi, om er het Carrefour-beleid in beide landen te vergelijken.
Een voorzichtige conclusie na afloop van deze kennismaking: In België lijken de problemen bij Carrefour heel wat groter te zijn, maar, zegt Rahim Saripolat, “we verwachten dat die in de toekomst mogelijk wel zullen opduiken.”
Wereldwijde markt
Tijdens een rit door Istanbul kom je heel wat bekende namen tegen: Carrefour, ING, Vodafone, Mango, Clear Channel,… Het is opvallend hoe een relatief kleine groep bedrijven wereldwijd de markt in handen lijken te hebben. “Het internationale kapitaal heeft Turkije de laatste jaren inderdaad ontdekt”, beaamt Rahim Saripolat. “De sterke toename van de bevolking wekte hun interesse om te investeren.”
Net zoals in ons land krijgt Carrefour in Turkije voet aan de grond door de overnames van supermarkten. Dat begon met Gima, een van de grootste supermarkten in Turkije, maar gaat nog altijd door, met de recente aankoop van Alpark, dat 27 winkels heeft in Istanbul.
Nadat de winkels zijn overgekocht, wordt het personeel ook in Istanbul afgeslankt, voornamelijk door harde ontslagen. Het systeem om een winkel in franchise te geven – waar werknemers niet meer rechtstreeks ten laste vallen van Carrefour en werken aan een lager loon en slechtere arbeidsomstandigheden, zonder vakbondsafvaardiging – is er echter niet bekend. “Andere supermarkten werken wel met zo’n systeem, maar de werknemers behouden dan wel hun rechten.”
Werkweek van 45 uren
Drie jaar geleden werd in Turkije een cao afgesloten met Carrefour, maar die loopt nu stilaan ten einde. De onderhandelingen over sociale rechten en lonen zijn dus in volle gang. “Voor de cao was het erg gesteld met de sociale rechten en arbeidsomstandigheden”, vertelt Saripolat.
“Ondertussen hebben we in de huidige cao voor Carrefour een gemiddeld minimumloon van 850 Turkse lire kunnen vastleggen, zo’n 425 euro. Het wettelijke minimumloon bedraagt 760 lire. Een loonindex is er niet; België is het enige Europese land met dat systeem. Een verhoging van het loon hangt dus volledig af van de werkgever, en moet afgedwongen worden in een cao.
Een voltijdse werkweek duurt 45 uren, zes dagen per week. De Carrefour-winkels in Istanbul bevinden zich meestal in shoppingcentra en zijn daardoor open van negen à tien uur ’s morgens tot tien uur ’s avonds, ook op zondagen.
Een loonsverschil tussen mannen en vrouwen is er niet, al is het wel zo dat er vooral in de hypermarkten veel caissières werken, meestal in een deeltijdse job. Dat is ook bij ons zo: meer dan tachtig procent van de werknemers van Carrefour zijn vrouwen; nog eens tachtig procent van hen werkt deeltijds. Daardoor hebben ze ook minder toegang tot de hogere niveaus.
Hoewel de werkomstandigheden minder gunstig zijn dan bij ons (45 uren, zondagswerk,…) heerst er onder Carrefour-medewerkers in Turkije in het algemeen meer tevredenheid. Dat heeft te maken met een minder nijpende economische druk, het feit dat franchise niet bestaat zodat er een grotere gelijkheid is tussen de werknemers, en de nog lopende onderhandelingen rond de nieuwe cao.
Toch zegt Rahim Saripolat er rekening mee te houden dat de toekomst heel wat minder mooi zal kleuren. Dat is wellicht ook de reden dat de voorzitter van Tez-koop-i? Sendikasi minstens evenveel vragen had voor de Belgische delegatie als omgekeerd. Het is jammer dat er tijd te kort was voor een diepgaander gesprek, maar tegelijk komt hier een interessante piste naar voren; die van samenwerking over de grenzen heen om werknemers van internationale groepen beter te beschermen.
