Het is het akelig kalm in Cancun ondanks de start van de tweede week van de VN-klimaatonderhandelingen. Op een paar lichtpuntjes na blijft het onduidelijk waar vooruitgang kan worden geboekt, laat staan of een akkoord kan worden bereikt. Consensus blijkt er tot nu toe alleen te zijn over het feit dat er geen allesomvattend rechtvaardig, ambitieus en bindend akkoord komt in Mexico. Christina Figueres, hoofd van het secretariaat van de onderhandelingen, vond het vorige week dan ook onnodig om ernaar te streven. Het perfecte is de vijand van het goede, verklaarde ze. En zo verdween het laatste beetje leiderschap van deze top.
Diegenen die vorig jaar in Kopenhagen de leiding op zich namen (of probeerden te nemen), blijken nu zoek. Dit zorgt voor een verontrustend vacuüm. Verschillende NGO’s waarschuwden voor het begin van de onderhandelingen al voor een ‘zombie’-scenario waar het onderhandelingsproces blijft bestaan, maar van binnenin wordt uitgehold, van substantie wordt leeggezogen. Met een overeindblijvend poppenspel als resultaat, waar onderhandelaars een strak gelimiteerd mandaat meekrijgen.
Waar is de G2?
China, sinds kort de grootste vervuiler ter wereld, zit sinds het begin van de onderhandelingen op de laatste bank van de klas. De Volksrepubliek blijkt er een prioriteit van te maken zo min mogelijk duidelijke standpunten in te nemen.Aan niemand werd dan ook meer de zwartepiet toegespeeld voor het falen van de onderhandelingen in Kopenhagen dan aan de Chinezen. Ongetwijfeld hebben ze het nog in het achterhoofd zitten.De Verenigde Staten, de andere grote jongen, bevinden zich in een moeilijke positie. De overname van het Huis van Afgevaardigden door de Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen, maar ook de slabakkende economische situatie, de oorlogen in Irak en Afghanistan en de aanhoudende kritiek op Obama’s gezondheidsbeleid, hebben het Witte Huis verzwakt en de prioriteiten verlegd.
Andere vrijwilligers?
Andere landen hadden aan het begin van de week al laten blijken niet het minste leiderschap te willen opnemen door hun positie te verbinden aan de houding van de twee grote jongens.Japan verklaarde heel snel (dag 2) geen uitbreiding van het Kyoto-protocol te zullen ondertekenen indien de VS niet meedeed en China niet als een annex 1-land werd beschouwd (annex 1-landen zijn de landen die juridisch gebonden zijn aan het Kyoto-protocol).Canada en Rusland gunden het Kyoto-protocol maar weinig kans en kwamen dan ook maar uit de kast om Japan te ondersteunen.
Het aantal staatshoofden die vanaf dinsdag de Conference of Parties zullen bijwonen, spreekt bovendien boekdelen. De president van Zwitserland is zowat het enige aanwezige staatshoofd uit de industrielanden.Staatshoofden en regeringsleiders uit ontwikkelingslanden zijn dan wel sterk vertegenwoordigd. Maar hun delegaties missen meestal de financiële en menselijke middelen om daadwerkelijk leiderschap te kunnen opnemen.
De Europese Unie als voorbeeld
Terwijl ministers en staathoofden langzaam maar zeker toekomen in een overgekoelde Moon Palace zit de Europese Unie te bekvechten om te beslissen wie van het Belgisch voorzittershap of de Commissie haar zal vertegenwoordigen.Ter plekke boterde het tussen onderhandelaars van de lidstaten en onderhandelaars van de Commissie ook al even niet meer. Binnen de Belgische delegatie vechten ministers Magnette (federaal) en Schauvliege (Vlaams) op hun beurt voor de leading position.Over de leidinggevende rol van de EU zijn ze het echter eens: de Europese Unie kan en mag geen leiderschap opnemen. De poging om een voorbeeld te zijn voor de rest van de wereld in Kopenhagen heeft geen vruchten afgeworpen, wel in tegendeel. Het Europese klimaatbeleid zwalpt sindsdien tussen gebrek aan ambitie en opperste verwarring.
Benieuwd of het uitblijven van elke vorm van leiderschap door wie dan ook dit jaar positievere vruchten zal afwerpen.
