Het
gevolg is dat schone lucht, hernieuwbare energie en groene zones al te vaak
moesten wijken voor de opvatting dat milieuvriendelijke wetgeving ten koste
gaat van bedrijven en uiteindelijk de economie schade toebrengt.

Het
goede nieuws is dat er zich een nieuw patroon van burgerparticipatie
aftekent, vooral in ontwikkelingslanden, met frisse ideeën en nieuwe stemmen
in het debat. Over de hele wereld eisen burgers dat hun regeringen oor hebben
voor milieukwesties, en hun noden en prioriteiten op de eerste plaats
zetten.

Steden

Verschillende jaren werd het debat over
milieuactie in de VS en Europa gekenmerkt door een focus op abstracte
principes en politiek gekibbel. Tot op zekere hoogte valt dit te begrijpen.
De tegenstand vanuit de industrie voor fossiele brandstoffen, politieke
partijen en een deel van de media is enorm groot geweest.

Maar als
gevolg daarvan kregen we een discussie die ver was afgedreven van de kwesties
die het belangrijkst zijn voor gewone stervelingen. In plaats van te
discussiëren over inefficiënt openbaar vervoer en vervuilde lucht die het
leven van miljarden mensen zuur maakt, gingen de gesprekken over
koolstofhandel, uitstootreductie en de industrialisering van
China.

Gelukkig staat de discussie nu weer met beide benen op de grond.
In minder dan 35 jaar zal ongeveer 66 procent van de wereldbevolking in
steden leven. Veel van deze stadsgroei zal zich in ontwikkelingslanden
afspelen, vooral in Afrika. In Latijns-Amerika leeft al bijna 80 procent van
de mensen in verstedelijkt gebied.

Voor stadsbewoners kan het milieu
een topprioriteit zijn. Als droogte de watervoorraden van São Paolo bijvoorbeeld blijft
bedreigen, zou dat op een fiasco kunnen uitlopen voor grootste
stad van Latijns-Amerika. Deze en andere crises bieden een mogelijkheid voor
burgers om het heft in handen te nemen en innovatieve oplossingen in te
voeren die anderen kunnen inspireren.

Inwoners bevragen

Wanneer
regeringen en gemeentebesturen hun inwoners vragen naar hun prioriteiten en
behoeften, is het antwoord duidelijk. Chili heeft zich als eerste in de regio
ingezet om de behoeften van burgers op het gebied van milieu en klimaat in
kaart te brengen. Volgens een peiling is luchtvervuiling de eerste
milieubekommernis van de Chilenen (33 procent), gevolgd door afval (21
procent) en lawaai (11 procent). Ook bij Costa Ricanen vinden we deze top
drie terug.

In China groeit milieubescherming snel uit tot een van de
belangrijkste zorgen onder de bevolking. Dat bleek recent ook uit een video
over luchtvervuiling, gemaakt door een journalist, die online in één week
tijd 200 miljoen keer bekeken werd.

In de wereld van vandaag verwachten
mensen meer van hun land en stad dan groei en winkelcentra. De
Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank liet een peiling uitvoeren bij 5000
burgers in in Bogotá, Buenos Aires, Lima, Mexico-Stad en São Paulo. Daaruit
bleek dat burgers meer transparantie willen in het stadsbestuur, meer inspraak
bij de besluitvorming en meer levenskwaliteit.

Deze en bovengenoemde
polls maken ook duidelijk dat mensen begrijpen dat klimaatverandering hen zal
treffen. Ze willen dat regeringen meer doen om het milieu te
beschermen.

Klimaatverdrag

De onderhandelaars voor een
wereldwijd klimaatakkoord in Parijs later dit jaar zouden hier akte van
moeten nemen. Schimmige beslissingen en onverklaarde prioriteiten zullen
waarschijnlijk geen publieke steun genieten. Alleen al daarom is het cruciaal
dat regeringen de bezorgdheden van hun burgers ter harte
nemen.

Nationale en lokale politici moeten zich aan steeds hogere
standaarden voor milieubescherming houden. Er breekt een nieuw tijdperk aan
van burgerparticipatie en -controle, met kansen voor echt inclusieve
milieuactie die wel eens meer zou kunnen bereiken dan de elites die achter
gesloten deuren onderhandelen.

Monica Araya is oprichter en
directeur van de denktank Nivela, en leidt de burgergroep Costa Rica
Limpia.