Via maquiladora’s zorgen buitenlandse bedrijven voor werkgelegenheid in ruil voor belastingvoordelen en flexibiliteit. In Mexico assembleren maquiladora’s vooral kleding, auto’s en elektronische apparaten. Het gaat om drieduizend bedrijven, die zich vooral in de noordelijke steden Tijuana en Ciudad Juárez, aan de grens met de VS, bevinden. Volgens de Nationale Raad voor de Maquiladora-industrie stellen ze samen 1,5 miljoen mensen tewerk.

De maquiladora’s verbruiken enorme hoeveelheden water, produceren veel gevaarlijk afval en stoten vervuilende gassen uit, zeggen experts. “Er is geen goed toezicht door de regering”, zegt Magdalena Cerda van de niet-gouvernementele Coalición de Salud Ambiental (Coalitie voor Milieugezondheid). “Er zijn te weinig inspecteurs. Er is geen plan voor verplichte inspectie, het gebeurt op vrijwillige basis, van tevoren vastgelegd, dus niet bij verrassing. We zien de plaatselijke gemeenschappen langzaam achteruitgaan.”

Nafta

Toen in 1994 het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsakkoord (Nafta) in werking trad, kwamen er tientallen maquiladora’s bij. De buitenlandse bedrijven, die in de lage Mexicaanse lonen geïnteresseerd waren, assembleren in Mexico producten die voor de Amerikaanse markt bestemd zijn.

Het Nafta bevat bepalingen over arbeids- en milieuvoorwaarden maar die volstaan niet om de huidige problemen aan te pakken, zeggen experts.

In 1983 hadden Mexico en de VS een samenwerkingsakkoord ondertekend om milieuvervuiling in de grensstreek tegen te gaan. Het Nafta schrapte de verplichting voor buitenlandse bedrijven om toxisch afval naar het land van herkomst terug te sturen.

Vooral de maquiladora’s liggen nu zwaar onder vuur voor hun gebruik van gevaarlijke materialen. Om textiel zacht en resistent te maken, maken ze bijvoorbeeld gebruik van een resem chemische stoffen die allemaal schadelijk zijn voor de mens of het milieu, zegt de Organic Consumers Association in de VS. Het hele productieproces van een kledingstuk genereert gemiddeld bijna 1,4 kilogram CO2, zegt The Story of Stuff Project van de Amerikaanse Annie Leonard. Bij de productie van een gemiddelde computerchip blijft 17 kilogram vloeibaar afval en 7,8 kilogram vast afval over, zegt de Universiteit van de Verenigde Naties.

Tijuana

“Mexico heeft niet de economische capaciteit om deze sector te reguleren”, zegt Magdalena Cerda. “De investeringen in schone technologie verkleinen de winstmarge, maar we weten dat het meer kost om nadien de problemen op te lossen.”

De Coalición de Salud Ambiental en de bevolking van Tijuana behaalden in 2004 een succes toen ze de Mexicaanse regering verplichtten een verlaten fabriek te saneren waar zich meer dan 23.000 ton afval bevond. De schoonmaakoperatie eindigde in 2008.

De Vereniging van de Maquiladora-industrie in Tijuana heeft nu een akkoord met de overheid om de certificatie van schone fabrieken te stimuleren. Maar dit jaar werden slechts acht certificaten uitgereikt.