Premier Gordon Brown en Labour krijgen zware klappen van de kiezer. De partij die de laatste dertien jaren ononderbroken aan de macht was, gaat maar liefst 91 zetels achteruit. Toch betekent dat niet noodzakelijk dat Brown zijn post moet verlaten.

De conservatieven boeken wel forse winst, maar stranden op 305 zetels. Voor een absolute meerderheid in het parlement zijn 326 zetels nodig. Er zijn dus openingen voor de andere partijen om een coalitie op poten te zetten zonder de Tories. Labour, die de tweede partij van het land blijft, kan zo nog altijd de premier afleveren.

Derde grote speler zijn de Liberaal-Democraten van coming man Nick Clegg. Ook daar is weinig reden tot feesten. De partij verliest tegen alle verwachtingen in vijf zetels. Clegg scoorde namelijk heel goed tijdens de televisiedebatten in aanloop naar de verkiezingen. In de peilingen werd zijn partij zelfs even als grootste van het land genoemd. Ook de peilingen zijn dus nog maar eens een verliezer.

Voor Clegg was het pijnlijk wakker worden: “Het was een ontgoochelende nacht voor de Liberaal-Democraten. We hebben gewoon niet gehaald waarop we hadden gehoopt.”

Triomferende premiers

Voor Groot-Brittannië is het een heel ongewone eerste dag na de verkiezingen. “Britse kiezers zijn gewoon om na de verkiezingsdag triomferende premiers te zien aan Downing Street 10. Dit jaar zal dat wel wat anders zijn”, schrijft Ross Hawkings, politiek verslaggever bij de BBC.

De kopstukken reageren daarom voorzichtig op de uitslag en durven niet te zeggen wat nu zal komen. Cameron bezit de beste papieren, maar wil zeker niet voorbarig victorie kraaien. “Ik laat mij de komende uren, en misschien langer, leiden door het nationaal belang. Ik zal doen wat goed is voor ons land.”

“We moeten ervoor zorgen dat we een stabiele regering krijgen die de juiste beslissingen neemt. We leven in moeilijke tijden, maar dit is een geweldig land en we zullen er sterker uitkomen.”

Cameron laat het niet na om het verlies van Labour in de verf te zetten. “Labour heeft zijn mandaat om te regeren vandaag verloren! Ons land wil verandering en die verandering kan er alleen komen onder nieuw leiderschap.”

Zorgen voor stabiele regering, bis

Brown weigert voorlopig om de macht al te lossen. Hij dicht zichzelf een belangrijke rol toe bij de samenstelling van de nieuwe regering. “De resultaten tonen dat geen enkele partij een duidelijke meerderheid heeft. Het is mijn plicht als premier om ervoor te zorgen dat Groot-Brittannië een sterke, stabiele en principiële regering krijgt. Ik heb daarom gevraagd aan mijn kabinetssecretaris om gesprekken te regelen tussen de partijen.”

Volgens Clegg moeten de conservatieven daarin voorrang krijgen. “Zij hebben de eerste kans om coalitiegesprekken te voeren om een regering te vormen. De partij met de meeste stemmen en meeste zetels moet de eerste hap kunnen nemen, dat heb ik altijd al gezegd. Het is nu aan de conservatieven om te bewijzen dat ze kunnen regeren in nationaal belang.”

Te weinig stembrieven

De verkiezingen werden overschaduwd door chaos in enkele kiesbureaus. Onderbemanning zorgde ervoor dat kiezers niet voor de deadline van tien uur ’s avonds konden stemmen. In andere bureaus lagen dan weer te weinig kiesbrieven om te beantwoorden aan het talrijk opgekomen publiek. Daardoor konden duizenden kiezers hun stem niet uitbrengen.

Clegg noemt de situatie schandelijk: “Ik heb een bittere smaak over de burgers die hun democratische rechten niet konden uitoefenen. Dat mag nooit meer gebeuren.”

Ook Cameron wil dergelijke toestanden in de toekomst vermijden. “De nieuwe regering moet naar de bodem van dit probleem en ervoor zorgen dat het nooit meer kan gebeuren.”

Groentje in het parlement

Uit zeer verrassende hoek komt de enige echte winnaar. De Green Party behaalde in Brighton haar eerste parlementszetel in de geschiedenis. Voorzitter Caroline Lucas, tot vandaag nog Europees parlementslid, wordt de eerste groene MP (member of parliament, nvdr) ooit.

“Dit is de start van een nieuwe politieke kracht. De mensen van Brighton schreven geschiedenis. Dank u wel om de politiek van de hoop voor de politiek van de angst te plaatsen.”

De groenen danken hun zetel aan een uitgesproken tactiek. In plaats van in te zetten op alle districten en telkens tegen een overmacht op te lopen, werd alle energie geconcentreerd op drie districten waar een zetel realistisch was.

“Pack your bags and go!”

De extreemrechtse partij BNP (British National Party) zag haar hoop op een zetel dan weer doorprikt. In Barking, hun sterkste district waar overwegend blanke arbeiders wonen, ging Margaret Hodge van Labour lopen met de overwinning.

Haar reactie is niet mis te verstaan: “De mensen van Barking geven een duidelijke boodschap aan de BNP: Pack your bags and go! We hebben BNP niet zomaar verslaan, we hebben ze verpulverd.”