Een compromis na achttien maanden onderhandelen

De Europese ministers van Werk kwamen op 9 december binnen de Raad van Europa bijeen om zich te buigen over regels voor het aanstellen van tijdelijke arbeiders uit andere EU-lidstaten. Na achttien maanden onderhandelen wist men een compromis te sluiten inzake de Detacheringsrichtijn, die ontworpen is om EU-burgers die in een andere lidstaat arbeid verrichten te beschermen.

Elk jaar worden er meer dan een miljoen werknemers uit de EU door werkgevers over de landsgrenzen gestuurd om in een andere lidstaat aan het werk te gaan: voornamelijk in de bouw, landbouw, de toerismesector en het wegvervoer. De detachering van arbeiders in andere EU-lidstaten kan tot sociale dumping leiden.

Zo kunnen sociale premies in Frankrijk wel twee tot vier keer hoger liggen dan in landen als Groot-Brittannië, Polen en Slovakije. Hierdoor kunnen Franse bedrijven hun loonkosten aanzienlijk drukken door gebruik te maken van ‘onderaannemers’ uit deze landen.

Ter illustratie: volgens statistieken van het Franse ministerie van Werk kost een Franse werknemer die netto 2000 euro verdient de werkgever 3500 euro. In Polen kost een werknemer met hetzelfde salaris slechts 2800 euro. 

In oktober 2013 stelde de Europese Commissie een set nieuwe regels voor die ertoe moesten leiden dat de gastlanden van gedetacheerde arbeidskrachten minimale bescherming garanderen op het gebied van werkuren, het minimumloon en gezondheids- en veiligheidseisen. De Europese regeringen konden echter geen overeenstemming bereiken over artikel 9 van de richtlijn, dat de mogelijkheden voor nationale controle bepaalt.

Behalve artikel 9 leidde ook artikel 12, dat bepaalt dat de bedrijven die een onderaannemer inhuren die de regels op het gebied van lonen, belastingen en sociale zekerheid schendt, medeaansprakelijk kunnen worden gesteld, tot discussie onder de Ministers van Werk.

Groot-Brittannië beperkt aansprakelijkheid tot de bouwsector

De overeenkomst die de ministers van Werk op 9 december sloten dwingt bedrijven om extra documentatie beschikbaar te stellen, waaruit blijkt dat de contracten van gedetacheerde arbeiders volgens de wet zijn opgesteld. De lidstaten kunnen zelf in hun eigen nationale wetten vastleggen welke documenten zij nodig achten.

Ook is bepaald dat lidstaten het mogelijk moeten maken dat bedrijven (mede)aansprakelijk kunnen worden gesteld voor frauduleuze praktijken van onderaannemers. Wel gaat dit, op verzoek van Groot-Brittannië, alleen op voor de bouwsector.

Tot ongenoegen van het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV), dat benadrukt dat acute problemen zich niet beperken tot de bouwsector. Ook het Europese netwerk van NGO’s, SOLIDAR, is kritisch over de aangepaste richtlijn, die niet genoeg rechtszekerheid en veiligheidsgaranties zou bieden aan gedetacheerde arbeiders.

De ministers uit Groot-Brittannië, Hongarije, Tsjechië, Letland, Estland, Slovakije en Malta stemden uiteindelijk tegen de aangepaste richtlijn. Een wijziging van het standpunt van Polen wist het voorstel te redden.

Frankrijk: een minimumloon voor heel Europa

Frankrijk loopt al enige tijd voorop in de roep om strengere eisen voor de detachering van tijdelijke werknemers uit andere EU-lidstaten. Volgens de Franse regering is het aantal gedetacheerde arbeiders in Frankrijk dit jaar gestegen met 23 procent. In totaal gaat het inmiddels om ruim 200.000 personen.

De Franse minister van Sociale Zaken Michel Sapin kondigde op 27 november een aantal maatregelen aan om sociale dumping door misbruik van de Detacheringsrichtlijn tegen te gaan. Zo wil de Franse regering het aantal inspecties in de sectoren waar het misbruik plaatsvindt verhogen, fraude bestrijden door samen te werken met de sociale partners en de wetgeving voor het aanstellen van meerdere onderaannemers versterken zodat vakbonden en beroepsorganisaties civiele rechtszaken kunnen aanspannen in het geval van illegale activiteiten.

Naast deze maatregelen pleit de Franse regering voor het versterken van de samenwerking tussen Europese arbeidsinspecties en de introductie van een minimumloon in iedere EU-lidstaat om oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden tegen te gaan.

Het opleggen van een minimumloon voor heel Europa, dat per lidstaat kan variëren, is een eis van verschillende sectoren van de Franse economie. De Franse vakbond van vleesproducenten berekende dat het uurloon in Duitsland 7 euro, in Frankrijk  20 euro en in Denemarken 30 euro bedraagt.

Hetzelfde probleem speelt in de bouw. “De inzet van gedetacheerde arbeiders via Europese uitzendbureaus of bouwbedrijven betekent te vaak extreem lage lonen, overschrijding van de maximale werktijden, schending van de veiligheidregels en dat sociale premies in een ander land worden betaald”, stelt Dider Ridoret, hoofd van de Franse federatie van de bouwsector.  

De nieuwe Duitse regeringscoalitie wist eind november overeenstemming te bereiken over een nationaal minimumloon van ongeveer 8,50 euro per uur. Verschillende bedrijven, waaronder die in de interimsector, krijgen echter de mogelijkheid om de implementatie van dit minimumloon uit te stellen tot 2017.

Groot-Brittannië kiest partij voor werkgevers

Een opvallende tegenstander van een betere bescherming van gedetacheerde arbeiders via de Detacheringsrichtlijn is Groot-Brittannië. De Britten zijn bang dat een strengere richtlijn de mogelijkheden voor Britse bedrijven om zaken te doen in het buitenland zal beperken.

Dit standpunt is opmerkelijk, aangezien de Britse premier David Cameron zich de afgelopen maanden wel veelvuldig in de media heeft opgewonden over het ‘systematisch misbruik van het vrij verkeer van personen’ in de EU, en dan met name door Oost-Europese migranten. 

De Britse vakbond GMB hekelde de druk die de regering-Cameron uitoefende om de Detacheringsrechtlijn af te zwakken. “Ze wil niet de mogelijkheden van bedrijven beperken om kwetsbare gedetacheerde arbeiders uit andere EU-landen te misbruiken en de salaris- en arbeidsvoorwaarden in Groot-Brittannië te drukken.”

“Wat het GMB en de bredere Europese vakbeweging betreft gaan de handhavingsmaatregelen die zijn bepaald door de regeringen niet ver genoeg. En toch wijst de Britse regering zelfs deze zwakke maatregelen af.”

Volgens de vakbond neemt de Britse regering een uitermate hypocriete houding in ten opzichte van het vrij verkeer van personen. “De mensen in Groot-Brittannië moeten hiervan op de hoogte zijn. De daden van de regering-Cameron in Brussel staan haaks op de boodschap die zij aan de Britse bevolking verkondigt als het gaat om migratie uit Roemenië en Bulgarije.”

De aangepaste Detacheringsrichtlijn zal verder worden uitgewerkt in onderhandelingen tussen het Europarlement en de lidstaten. Het kan nog maanden duren voor er een definitief akkoord wordt gesloten.