Er wordt trouwens een verkeerd debat gevoerd. Werkgevers zeggen maar wat graag dat het niet opgaat om ‘die paar excessen te veralgemenen tot de hele economie’.

Het bonussendebat wordt bij uitstek gevoerd naar aanleiding van de bonussen die de banken toekennen. Banken die belastinggeld nodig hadden om zichzelf en de rest van de economie overeind te houden. Pijnlijke kwestie natuurlijk.

Het bewijst hoe ziekelijk ingebakken de bonuscultuur in de financiële sector is. Zelfs na de financiële crisis lukt het niet een totaal nieuwe koers te varen. Overal wordt koortsachtig gezocht naar kostenbesparingen om de winst te maximaliseren. Tegelijkertijd blijft er discussie over de vraag welke bonussen al of niet overdreven zijn aan de top van de banken. Hoe wereldvreemd klinkt dit allemaal wel niet voor medewerkers en klanten van een financiële instelling?

De toplui van de banken staan al lang niet meer op de loonlijst van hun onderneming. Jaren geleden al kozen zij het hazenpad en maakten ze een eigen vennootschap om belasting te betalen als ‘zelfstandigen’. De bonuscultuur kwam bovenop de ‘optimalisering van de lonen’.

Pervers

Er moet gewoon een einde komen aan de bonussen bij de banken. Dit systeem werkt perverse ontwikkelingen in de hand. Bonussen dienen alleen om kortetermijndenken aan te moedigen. De één komt de ander onder druk zetten om toch maar de beoogde resultaten en dus de verwachte grote bonus te realiseren. Maar deze praktijken doen mensen over de schreef gaan en de laagste in de rij is doorgaans de pineut.

Het klopt natuurlijk dat de Belgische situatie niet vergelijkbaar is met wat er bij de ‘boys op Wall Street’ gebeurt. Maar dat mag geen alibi zijn om fundamentele veranderingen in onze financiële sector af te wijzen.

De bonuscultuur wordt verantwoord als ‘incentive’ om goed werk te verlonen.  Als dat het échte verhaal is, laten we dan het debat tot zijn ware proportie terugbrengen maar dan éénduidig, voor iedereen in de onderneming, en op een transparante manier. Het gaat dan niet meer om ‘bonussen’ maar om een stuk variabele verloning in functie van vooraf vastgelegde beoordelingscriteria die voor alle functies in overleg worden vastgelegd.

Billijk en transparant

De vakbond LBC-NVK kan er al lang mee leven dat er loonverschillen bestaan. Er valt zelfs te leven met een zekere mate van ‘variabiliteit’. Maar het systeem moet wel billijk, proportioneel, transparant en rechtvaardig zijn. CEO’s van bedrijven moeten volgens dezelfde systematiek beoordeeld worden als hun medewerkers. De variabele beloning moet samenhangen met de kwalitatieve uitvoering van een job. Ze moet worden begrensd tot maximaal tien procent van het loon.

Voor elk functieniveau wil de vakbond criteria afspreken in transparante cao’s. Iedereen moet weer worden ingeschreven als werknemer. De sociale zekerheid en de fiscus kunnen er maar wel bij varen.

De vakbond wil korte metten maken met de hele bonuscultuur en overschakelen naar een transparant verloningsbeleid, met ruimte voor loon naar werken, met goede lonen als basis en met collectief onderhandelde beoordelingscriteria. Als de banken het echt zo goed menen, staat niets ons nog in de weg. Laten we een duidelijke, nieuwe koers volgen in plaats van wat in de marge te morrelen in de salons.

Het startschot voor de sectoronderhandelingen in de financiële sector is gegeven. Benieuwd hoe ‘excessief’ het bord voor de medewerkers worden gevuld.

In alle debatten over de bonussen van Belgische bedrijfsleiders is een marge van 0,3 procent – zoals in het interprofessioneel akkoord – nooit ter sprake gekomen. Het gaat wel over bonussen die schommelen tussen 25 en 100 procent van een jaarloon. Ondertussen is de index volgens sommigen ‘een enorm probleem’. Wie wordt hier eigenlijk voor de gek gehouden?

De antwoorden zijn simpel. Het vertrouwen in de financiële sector valt niet te herstellen zonder fundamentele verandering van koers. De LBC-NVK wil heel graag meebouwen aan een ‘huis van vertrouwen’. Maar dan zullen de banken toch nog een pak hypocrisie moeten overboord gooien.

Stefaan Decock

Stefaan Decock is nationaal secretaris Financiën bij de LBC-NVK.