De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Breivik: “Wat te doen?”

Breivik: “Wat te doen?”

maandag 25 juli 2011 00:31
Spread the love

Ben gewoon wat over de BBC nieuwssite aan het surfen en over mijnheer Breivik aan het lezen. Althans over wat in zijn ‘manifest’ geschreven staat. Hieronder de link:

http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14267007

Daarin staan enkele details die mij doen denken aan een andere, veel oudere novelle. Een novelle geschreven in Rusland in 1862 door Nikolai Chernyshevskii, getiteld “Shto de’lat?” (Wat te doen?). In dit boek duikt een revolutionair op, genaamd Rakhmetov, die deel uit maakt van een groep samenzweerders die een revolutie tegen de tsaar voorbereiden. De tsaar in kwestie was Alexander II, die inderdaad door een terroristische aanslag in 1881 het leven liet.

Wat staat nu in die novelle? Wat typeert de revolutionaire samenzweerder Rakhmetov? Laten we even kijken in het boek “Russia and the Russians. A history” van Geoffrey Hosking (blz. 307-308). Rakhmetov doet aan bodybuilding, heeft geen seks, weert zich van overmatig eten. Net als Breivik, lees het maar na in het BBC-artikel.

Dat is één ding. Verder wil ik nog enkele andere figuren uit de Russische terroristische ‘traditie’ uit de 19de eeuw aanhalen. Ene D.V. Karakozov die in 1866 een aanslag op tsaar Alexander II pleegt. Wat zegt Hosking over hem (blz. 309): “The idolization of the people (Breivik: de ‘elite’, het ‘bedreigde Westen’), the naive faith in books, the crude division of the world into good and evil: all this was characteristic  of intellectuals isolated from the masses, without practical experience, and tempted by millenarian hopes derived from Russia’s “shadow” tradition.”

Vergelijken we dit met Breivik, dan zien we wel verschillen. Het ‘systeem’ als dusdanig kan niet meer omver worden geworden door één man te vermoorden of terecht te stellen. Dat is in een democratie, waar de macht over veel meer mensen is verdeeld, onmogelijk. Wat moet je dan wel doen, aldus Breivik? Angst zaaien en politici dwingen het systeem/de samenleving minder verdraagzaam en harder te maken. Ook is het bijna onmogelijk om een allenstaande te zijn. Via internet sta je in verbinding met de hele wereld en kun je eender waar, bij eender wie en tegen eender welke prijs, eender wat kopen. Virtueel kan je dus zeer moeilijk ‘alleen’ zijn. Maar of je dan ook in de ‘echte wereld’ veel contacten hebt… Dat is nog maar de vraag. Zijn intellectuele ideeën worden niet getolereerd door de samenleving/goegemeente (of zoals mensen van Breiviks slag zeggen: de ‘linkse Kerk’, wat dat ook mag betekenen).

Maar wat van Breivik wel een typisch negentiende-eeuwse terrorist maakt in de anarchistisch-linkse(!) traditie zoals die in Rusland toen bestond, is het volgende: een felle opdeling van de wereld in goed en kwaad en een millenaristische hoop, op een’ blank Europa’ in dit geval. Tussen twee haakjes:’millenarisme’ betekent hoop op een duizendjarig eindrijk, een duizendjarige gouden periode. Die duizend jaren mag je hier zien als een metafoor voor ‘oneindig lang’.

Enfin, tijd voor nog wat geschiedenisles. Laat mij het even hebben over Sergei Nechaev (zie: Hosking, blz. 309). Volgens deze man is “een revolutionair iemand die elke link met de burgerlijke samenleving gebroken heeft…en [gebroken heeft] met de ethiek/ethische normen van die wereld, en dat concept ook in de praktijk brengt.”

Nechaev had in de late jaren 1860 en vroege jaren 1870 een geheim netwerk opgezet, waarin niemand elkaar kende, en waarin hij iedereen vertelde dat ze enkel verantwoording tegenover hem hadden af te leggen. Onder meer Mikhail Bakunin, de ‘vader’ van het anarchisme, was één van de geldschieters. Nechaev overtuigde zijn handlangers ervan dat één van hen een politiespion was en dat die uit de weg moest geruimd worden. Zo geschiedde. In 1872 werd Nechaev voor deze moord opgepakt. Het proces werd openbaar gevoerd en werd een triomftocht voor Nechaev. De krantenberichten over het proces inspireerden vele jongeren. Ze voelden zich aangetrokken door zijn “moed, eenheid van denken (single-mindedness) een voor zijn breuk met de conventionele moraal”.

Wat dat laatste betreft, “breken met de conventionele moraal”, dat is iets wat vele mensen ook nu nog aanspreekt. Door mijn hoofd spoken nu de zogenaamde ‘dolle schutters’ die in scholen of winkelcentra het vuur openen, ogenschijnlijk zonder reden. Allemaal gebrandmerkt als ‘eenzame gekken’, als ‘loners’. Enkele voorbeelden? Kim De Gelder (Dendermonde 2009), Hans Van Themsche (Antwerpen 2006), Eric Harris en Dylan Klebold (Columbine 1999), Tristan van der Vlis (Alphen aan den Rijn 2011), Karst Roeland Tates (Apeldoorn 2009), Seung-Hui Cho (Virginia Tech 2007). Allen hebben zij op een zeer moordlusitge manier “gebroken met de conventionele moraal”.

Wat ik uit de verhalen van deze ‘eenzame moordenaars’ kan opmaken, en (voorlopig!) dus ook van Anders Behring Breivik is dat ze maatschappelijk geïsoleerd waren en blijkbaar zwaar gefrustreerd. Alleen hebben we bij Behring een motief, een zeer megalomaan motief zelfs.

Dat motief doet me denken aan Gladio, het rechtse terroristische netwerk dat tijdens de jaren 1980 een gewelddadige ‘strategie van de spanning’ beoogde door verschillende aanslagen te plegen (oa. in het station van Bologna in 1980). In België kenden we in die periode de CCC en de ‘Bende van Nijvel’.

Zeer verontrustend allemaal. Wie wil hier eens onderzoek naar doen? En vooral naar de gevolgen van maatschappelijke eenzaamheid op de politieke denkbeelden van mannen. (De daders van dit soort soort acties zijn uitsluitend mannen, al iemand opgevallen?)

take down
the paywall
steun ons nu!