Verspreid over verschillende steden over heel
Brazilië verzamelden zich op 15 mei duizenden burgers voor een groot
‘anti-wereldbeker’ protest. Ze verwijten hun regering dat de ‘Copa’ zoveel (belastings)geld
kost, terwijl Brazilië dringendere noden heeft, zoals beter onderwijs,
betere gezondheidszorg, vervoer,…  

Analisten en regeringsleiders hielden de
protesten in de gaten als waren ze een thermometer van hoe het klimaat
tijdens de wereldbeker zal zijn. De duizenden deelnemers zijn veel minder dan het
verwachte aantal en lijken slechts een flauw aftreksel van de miljoenen
demonstranten tijdens de juni-protesten vorig jaar. Iedereen lijkt zich af te vragen: zullen de
echt grote manifestaties nog komen, of is die tijd voorbij? En hebben al de
protesten ook maar enig verschil gemaakt?

Betogingsmoeheid en
angst voor geweld

Ten eerste is het belangrijk om te beseffen dat
het bijna onmogelijk is om maanden aan een stuk miljoenen mensen op de been te krijgen.
Boven op deze ‘betogingsmoeheid’ spelen echter nog andere zaken mee. Vele
Brazilianen, vaak middenklassers, zijn namelijk bang geworden van het grove
politiegeweld. Ze staan wel achter de gedachte van de protesten, maar vinden de
zaak net niet belangrijk genoeg om er traangas, slagen of arrestatie voor te
riskeren.

Aan de andere kant zijn niet alle betogers geheel
onschuldig.  Een keerpunt in de
populariteit van de demonstraties was de dood van de onschuldige
journalist-cineast Salvador Andrade in Rio in februari dit jaar.  Andrade was aan het werk tijdens een
demonstratie tegen de verhoging van de bustarieven, toen hij geraakt werd door een
vuurpijl afgeschoten door een ‘black bloc’. Een ‘black bloc’ is strikt gezien
een betogingstactiek waarbij de betoger ervoor kiest om zich – meestal in het
zwart – met een masker of sjaal onherkenbaar te maken. Soms gaat  die tactiek dus gepaard
met het uitoefenen van geweld.

Protest vertaald in stakingen

Toch zijn de protesten in Brazilië nog even
heftig als in juni vorig jaar, zoniet nog heftiger. Alleen valt dit deze keer
niet in het aantal betogers af te lezen, maar wel in het aantal stakende
werknemers. Leraren hebben voor onbepaalde tijd het werk neergelegd. Buschauffeurs,
die het meeste transport in Brazilië in handen hebben, hebben al een aantal
dagen verstek laten gaan en verklaren nog niet klaar te zijn. De vuilnismannen hebben
gestaakt, én een verhoging van het loon bekomen (40%!). De culturele sector hield er
eveneens voor enkele dagen mee op, en waarschijnlijk ben ik nog een aantal beroepsgroepen
vergeten. Het is niet overdreven om te stellen dat een groot deel van
Brazilië simpelweg plat ligt en dat de repercussies hiervan minimum even groot
zijn als bij de betogingen vorig jaar.

De ultieme bedreiging tegenover de staat komt
momenteel van de kant van de politie. Deze dreigt namelijk het werk neer te
leggen tijdens de wereldbeker. De gevolgen die dit met zich zou meebrengen,
zijn niet te overzien, want de publieke orde in Brazilië hangt dezer dagen vooral
af van de politie en zijn repressief karakter.

De juniprotesten hebben dus wel degelijk hun
nut al bewezen. Enkele beroepsgroepen hebben hun eisen vervuld zien gaan. Als de politie zou staken, zijn er maar twee
mogelijkheden: een toegeving op al hun vragen, of een antwoord van het leger. Aangezien
dat laatste zou resulteren in een opheffing van Brazilië als democratie, zal Dilma
waarschijnlijk toegeven. Hoe ellendig de situatie hier momenteel ook is, wat nu
gebeurt in Brazilië is het levende bewijs dat protesteren loont.