Edson Godinho had deze keer geluk. Hij arriveerde begin deze maand met zijn vrachtwagen aan de zuidoostelijke haven Santos en toen was de file al behoorlijk gekrompen. Hij moest maar twaalf uur wachten om zijn lading soja te kunnen lossen.

In de weken voordien hadden veel van zijn collega’s meer dan 24 uur moeten wachten om in de haven te geraken, vanwaar het grootste deel van de Braziliaanse landbouwexport vertrekt. Gedurende meerdere dagen waren de files van vrachtwagens meer dan 20 kilometer lang.

Black-out

De chaos is niet nieuw, maar erger dan ooit . Dit is de “logistieke black-out die aangekondigd was”, zegt Marcos Jank, transportexpert van de Universiteit van São Paulo.

Brazilië heeft zijn granenproductie begin deze eeuw verdubbeld, maar de landbouwlogistiek is niet gevolgd. De soja- en maïsexport zullen dit jaar 30 procent hoger liggen dan vorig jaar; met de export van 41 miljoen ton soja en 25 miljoen ton maïs laat Brazilië de VS achter zich. De Braziliaanse sojaproductie zal dit jaar op 84 miljoen ton uitkomen, schat consultancybedrijf Agroconsult.

Dit zijn conjuncturele resultaten, die mee in de hand worden gewerkt door de droogte in de Verenigde Staten, maar ze wijzen tegelijk op een Braziliaanse expansie van de sojateelt, zelfs in het semi-aride noordoostelijke deel van het land.

Nog meer flessenhalzen

Door de toegenomen verkoop aan het buitenland en de grote hoeveelheid regen in januari, die het transport van maïs heeft vertraagd, begonnen in maart de problemen voor de havens van Santos en Paranaguá, de belangrijkste van het land. Vanaf deze maand en in juli zullen opnieuw flessenhalzen ontstaan, want dan moeten de suiker- en maïsoogst de deur uit, voorspelt Jank.

De regering van Dilma Rousseff heeft al een nieuwe wet op de havenactiviteiten voorgesteld, maar of die door het parlement geraken, is lang niet zeker.

Er zijn ook enorme investeringen nodig. “Voor een definitieve oplossing is er tien jaar nodig”, zegt Jank. “We hebben een landbouw uit de eenentwintigste eeuw maar zitten nog met een logistiek uit de negentiende eeuw.” Om de black-out op te lossen zijn meer water- en spoorwegen nodig, een asfaltering van de autowegen naar het noorden en de uitbreiding van de zeehavens.

2000 kilometer van productiegebied

Santos, in de deelstaat São Paulo, ligt op 2000 kilometer van het belangrijkste productiegebied van soja. Toch verloopt bijna 60 procent van de Braziliaanse soja-export langs deze haven, het grootste deel wordt per vrachtwagen daarnaartoe gebracht.

Vrachtwagens zijn goed voor 60 procent van het vrachtvervoer in Brazilië. Godinho is een van de ongeveer 600.000 zelfstandige truckers. Ze doorkruisen het land over wegen die er soms slecht aan toe zijn en zelfs niet geasfalteerd zijn.

De meesten vervoeren soja en maïs naar Santos en keren met meststoffen terug. Als ze geen lading hebben voor de terugkeer, geraken ze niet uit de kosten, want bovenop de brandstof komt nog eens de wegentol. Veel collega’s zijn ook al overvallen, zegt Godinho.