Uit onderzoek van het boorplatform blijkt dat een reeks van defecten aan de apparatuur, fouten en gemiste waarschuwingen leidden tot de explosie van het olieplatform. BP erkent dat het hierin een kapitale fout heeft gemaakt.

Voorafgaand aan deze bekentenissen gaf CEO Tony Hayward maandag ook al toe dat de pogingen van BP om het lek te dichten totnogtoe faalden. “Ook de pogingen om de kustlijn te beschermen falen. Ik voel me daar verschrikkelijk bij. Maar ik kan jullie beloven dat wij hier blijven tot de laatste druppel olie is opgekuist.”

Top Kill

BP komt wel met een nieuwe oplossing. In de operatie Top Kill zal het bedrijf proberen om modder en cement in de oliebron te storten om zo het lek te dichten. Maar die procedure is riskant. Een zwakke plek in de apparatuur zou het kunnen begeven onder de druk waardoor nieuwe lekken kunnen ontstaan. En BP schat de kans op succes slechts op 70 procent.

Donderdagavond zou het lek gedicht zijn, meldde de Amerikaanse kustwacht, maar BP wou het bericht nog niet bevestigen.

Zo stijgt de kritiek op de regering-Obama. Het wordt Obama vooral kwalijk genomen dat hij zelf nog niet heeft ingegrepen en alle verantwoordelijkheid aan BP over laat.

Onderzoeksjournalist Abrahm Lustgarten, die al jaren over BP schrijft, geeft uitleg.

Geen expertise, wel vergunning

“Het komt erop neer dat niemand, niet het milieuagentschap EPA, niet het mineraalagentschap MMS, niet het ministerie van Binnenlandse Zaken en niet de naaste medewerkers van Obama, de kennis van zaken heeft, zoals BP die heeft, om iets dergelijks op te lossen anderhalve kilometer onder water.”

Minister van Binnenlandse Zaken Ken Salazar voegt hier nog aan toe dat BP de enige verantwoordelijke is. “Het is en blijft hoe dan ook de rommel van BP. Het is een verschrikkelijke en rampzalige rommel, maar BP moet hem opruimen en daar zullen wij op toezien.”

Maar er was wel bekend dat er veel risico’s gepaard gingen met de operatie. Toch kreeg BP de toelating zonder grondig onderzoek door de bevoegde instanties. “Dat is al jaren de zwakke plek van het olie- en gasbeheer. In de Golf is het boren technisch zo geëvolueerd dat de milieuonderzoeken niet meer toerijkend zijn. Zo kreeg BP de toelating om te boren zonder verdere analyses”, aldus Lustgarten.

Uitsluiting

De overheid heeft nog wel een stok achter de deur: BP uitsluiten. De overheid kan elk contract dat ze ooit afsloot, verbreken. Zo verliest een bedrijf, zoals BP in dit geval, elk voordeel dat ze van de overheid geniet.

Voor de oliebedrijven is dat een ingrijpende beslissing omdat zij boren op openbaar domein en hiervoor terugvallen op contracten met de overheid.

Die zogeheten uitsluiting komt wel vaker voor op kleinere schaal. Ook BP is door haar voorgaande fouten hiervan al vaker het slachtoffer geweest. Maar in dit geval dreigt een volledige uitsluiting van het bedrijf.

BP kan haar rechten om het land te gebruiken, verliezen. Het bedrdijf kan grote oliecontracten met de Amerikaanse regering verliezen en nog andere financiële gevolgen dragen.

Toch brengt dat alles het bestaan van BP als oliebedrijf niet in het gevaar, denkt Lustgarten. “BP heeft enorme geldvoorraden en wereldwijd veel aanzien en gezag. Olie- en gasproductie vormen slechts een klein deel van haar totale activiteit. BP raffineert ook olie en verkoopt wereldwijd benzine aan consumenten. Maar het zou ongetwijfeld wel pijn doen.”

“EPA is echter voorlopig nog niet van plan om dit spoor door te drukken. Het agentschap overweegt het wel, maar houdt het tot dusver enkel achter de hand.”

Chemische bestrijding

Ook over de chemische producten waarmee de olie wordt bestreden, is veel te doen. Zij worden voornamelijk gebruikt bij olierampen om de olie van land weg te houden en om te vermijden dat de olie zich enkel verspreid op het wateroppervlak. Door middel van die producten kan de olie ook onder water afgeleid en verdeeld worden.

Door de olie te breken in kleinere deeltjes wordt ze minder schadelijk voor stranden, kustvogels en wilde dieren. En de olie kan makkelijker verdampen of op natuurlijke wijze worden afgebroken door het ecosysteem.

De bescherming van de kustlijn en vogels heeft wel een keerzijde: er treedt beperkte schade op aan het zeeleven. Er zijn sporen van chemische bestrijdingsproducten teruggevonden in oesters en andere schaaldieren. En de producten vermengen zich met micro-organismen onderaan de voedselketen. Zo komen ze dus ook in ons eten terecht en in het eten van andere dieren.

Pest of cholera of pest en cholera

Volgens Lustgarten is het dus een kwestie van kiezen tussen pest of cholera. “Niemand van het industriële kamp, noch van het ecologische kamp is uitgesproken voorstander van die chemicaliën. Maar nu worden in de Golf meer van deze producten gebruikt dan ooit tevoren in de VS of zelfs wereldwijd.”

Hierbij komt ook nog dat in Corexit, het product dat wordt gebruikt door BP, een niet-gereglementeerd bestandsdeel zit.

“Naast neurologische klachten, hoofdpijn en huiduitslag kan dat ook leiden tot tumors, al is niet geweten of het over kanker gaat”, drukt Lustgarten zijn bezorgdheid uit. De Britse regering verbiedt daarom al tien jaar het gebruik van Corexit in de Noordzee.

Geheim recept

Het is ook mogelijk dat Corexit nog meer schadelijke stoffen bevat. Maar dat blijft een onbekende omdat de producent het recept niet vrijgeeft uit concurrentiële belangen.

“Door de kritieke omstandigheden kan de regering-Obama het recept wel opeisen. Of ze dat ook al gedaan heeft, weet ik niet”, voegt Lustgarten eraan toe.

Hoe dan ook legt Corexit nog een ander pijnpunt bloot. Milieuagentschap EPA wilde in navolging van het Britse verbod ook BP verbieden om het product te gebruiken.

Het gaf BP een deadline van 24 uur om met een alternatief op de proppen te komen. BP weigerde die. In plaats van door te duwen, gaf EPA toe en vraagt ze BP zo snel als mogelijk een alternatief te zoeken.

BP heeft alvast zo goed als de volledige voorraad Corexit wereldwijd opgekocht.