Bono van U2 en Eddie Vedder van 'Pearl Jam' op het 'Make Poverty History'-concert (foto Flickr: Galaxy fm)
Opinie, Nieuws, Wereld, Economie, België, Ontwikkelingssamenwerking, Hypocrisie, Nederland, Make Poverty History, Schuldenlast, Ierland, Fiscale fraude, Belastingen, Belastingvrijstelling, Bono, U2, Fan, Rechtvaardige fiscaliteit, Belastingontwijking, Belastingparadijzen, Monaco, Eric Goeman, Rechtvaardige belastingen, Kapitaalvlucht, Ontwikkelingsdenken, Superrijken, Sporters, Vedetten, Officiële hulp, Schuldkwijtschelding, Fiscale asielzoekers, Gstaad, Nederlandse Antillen -

Bono, de criticaster van de Belgische gulheid, ontloopt fiscale verantwoordelijkheid

Het ontduiken van belastingen is populair bij vedetten. Franse vedetten zoals Johnny Halliday en Amélie Mauresmo wonen enkele maanden per jaar in het Zwitserse Gstaad om de belastingen in Frankrijk te ontlopen. Internationale sporters (en ex-sporters) zoals Boris Becker en Björn Borg verkiezen het paradijselijke vorstendom Monaco.

donderdag 1 september 2011 19:45
Spread the love

Belgische sportvedetten zoals Stefan Everts, Justine Henin, Tom Boonen en Philippe Gilbert (de wielerkampioen van 2011) zijn ook verhuisd naar Monaco. Officieel voor de ‘zon en de rust’, maar vooral om te vermijden wat alle gewone mensen in dit land wel moeten doen: belastingen betalen.

Bono neemt Belgische ‘gierigheid’ onder vuur

De gevierde Ierse rockster Bono, de ‘gemediatiseerde vriend van de groten der aarde’, die als campagnevoerder een grote invloed heeft gehad met initiatieven als Make Poverty History en acties voor het wereldwijd kwijtschelden van de schuldenlast van ontwikkelingslanden, en nu ineens ook de ‘Belgische gierigheid’ onder vuur neemt, neemt het tegelijkertijd minder nauw met de rechtvaardigheid van zijn eigen financiën.

Enkele jaren geleden nam U2 de beslissing om een gedeelte van haar miljardenbusiness van Ierland over te brengen naar Amsterdam, waar het belastingpercentage op inkomsten uit royalty’s minuscuul is.

“U2 nam de beslissing een gedeelte van haar miljardenbusiness van Ierland over te brengen naar Amsterdam, waar het belastingpercentage op inkomsten uit royalty’s minuscuul is”

De zanger en zijn groep U2 worden van hypocrisie beschuldigd, omdat ze, om een belastingverhoging in Ierland te ontwijken, beslisten hun financieel beheer naar het buitenland over te brengen, terwijl ze tegelijk de gierigheid van de leiders van de rijke landen aanklagen en hen aansporen meer belastinggeld te besteden aan het verlichten van de schulden van arme landen.

Elevation Partners, een in Californië gevestigde durfkapitaalmaatschappij, waarvan Bono medeoprichter is, bevestigde dat het een slordige 157 miljoen pond heeft geïnvesteerd in het Amerikaanse businessmagazine Forbes, dat door de media vaak als ‘de bijbel van het kapitalisme’ omschreven wordt.

Terwijl wereldsterren en nu ineens ook superrijken zoals Warren Buffett en Liliane Bettancourt pleiten voor ‘vrijgevige’ acties om de schulden te verzachten, zorgen ze er op de achtergrond zelf voor dat hun kolossale fortuinen met financiële constructies de belastingen ontlopen.

Bono en maatschappelijke verantwoordelijkheid

Bono wordt als een goeroe beschouwd. Uiteraard is hij een succesvol muzikant. En samen met Bob Geldof wordt hij gezien als aanvoerder van een beweging in de popmuziek die de ontwikkelingsproblematiek op de mondiale agenda heeft geplaatst.

Een dergelijke positie houdt echter altijd risico’s in. Bono heeft een persoonlijk fortuin van honderden miljoenen (ponden, dollars of euro’s naar keuze) vergaard. En veel mensen denken nog altijd dat rijkdom ook verantwoordelijkheid inhoudt, vooral als de fortuinbezitter die verantwoordelijkheid voor anderen predikt.

Verhuizen van belastingen

Dit maakt het des te onbegrijpelijker dat Bono zijn fortuinbeheer van Ierland naar Nederland heeft verplaatst. Nochtans is ook Ierland een belastingparadijs. Een van de absurde voordelen die het aanbood, was een belastingvrij statuut voor kunstenaars. Het is duidelijk dat U2 hiervan geprofiteerd heeft om geen belastingen te betalen op de royalty’s van hun songs.

Drie jaar geleden heeft de Ierse regering in een moment van helderheid besloten om die belastingvrijstelling tot een inkomensplafond van 250.000 euro per jaar te beperken. Van een dergelijk inkomen kunnen 99 procent van de Ierse kunstenaars enkel maar dromen, wat ook hun branche is.

Je kan dan ook moeilijk beweren dat die beperking afbreuk doet aan het Ierse beleid om de schone kunsten te ondersteunen, wat zogenaamd de bedoeling was van die belastingvrijstelling. Maar zelfs die beperking op de vrijstelling was voor U2 blijkbaar onaanvaardbaar.

Laten we de zaken in hun context bekijken. In het ‘ergste geval’ zou de beperking inhouden dat, indien de royalty’s boven de 250.000 euro/jaar in een Iers bedrijf belegd worden, er 12,5 procent bedrijfsbelasting wordt geheven.

Nederland biedt echter nog gunstiger voorwaarden voor royalty’s, en wil die nog ‘verbeteren’ ten voordele van superrijke en multinationale fiscale asielzoekers.

De Nederlanders hebben in hoofdzaak twee dingen gedaan. In de eerste plaats heeft Nederland, in tegenstelling tot bijna alle andere belastingparadijzen, met heel veel landen verdragen ter vermijding van dubbele belasting afgesloten.

“Nederland biedt nog gunstiger voorwaarden voor royalty’s en wil die nog ‘verbeteren’ ten voordele van superrijke en multinationale fiscale asielzoekers”

Dit geeft ze, in vergelijking met de andere paradijzen, het ongekende voordeel dat de royalty’s die aan Nederland betaald worden, niet meer aan de bron in het land van oorsprong kunnen worden afgehouden, of slechts aan een heel klein tarief onderworpen zijn. Het is dus een ideale plaats om royalty’s op te strijken.

Bovendien gaat Nederland nog een stap verder dan andere ontwikkelde landen die zich als belastingparadijs profileren: het Nederlandse belastingtarief op royalty’s is namelijk uiterst laag.

Sinds januari 2007 bedraagt het officiële belastingtarief op royalty’s 10 procent, maar door de talrijke aftrekmogelijkheden en belastingverminderingen, die in andere landen niet bestaan, kan het werkelijke percentage dalen tot een, zelfs volgens Ierse normen, absurd lage belasting.

Die belasting kan dan nog verder dalen, als de royalty’s overgebracht worden naar een holdingmaatschappij op de Nederlandse Antillen. Het is duidelijk dat Bono gebruik wil maken van constructies die al veel eerder door de Rolling Stones werden gebruikt en die bewezen hebben dat ze goed werken.

Ontwikkeling en fiscaliteit

Op dit punt aanbeland, is het belangrijk om nog eens aan te stippen waarom dit alles zo belangrijk is. Wel, heel eenvoudig, belastingen vormen een essentieel instrument voor ontwikkeling. Het ontwikkelingsdenken startte in termen van hulp aan de Derde Wereld.

Daarna kwam het verstrekken van leningen (die uiteraard de hele schuldenproblematiek veroorzaakten), wat vervolgens leidde tot handel en de noodzaak om inkomsten te genereren voor de terugbetaling van die leningen.De belastingen worden nu als het vierde element van dit systeem gezien.

De reden daarvoor is simpel: de leningen hebben niet gewerkt, zoals Bono graag opmerkt. Dus de schulden kunnen niet worden terugbetaald. En de handel blijft een heikele kwestie, waarbij de verhoudingen nog steeds onrechtvaardig en ongunstig zijn voor de ontwikkelingslanden. Dus blijft hulp noodzakelijk.

Maar niemand die ernstig met ontwikkeling begaan is, ziet dit als een langetermijnoplossing voor het ontwikkelingsvraagstuk, want het resultaat is hulpafhankelijkheid.

“Maar niemand die ernstig met ontwikkeling begaan is, ziet dit als een langetermijnoplossing voor het ontwikkelingsvraagstuk, want het resultaat is hulpafhankelijkheid”

Die afhankelijkheid van hulp belet de landen zich te ontwikkelen tot leefbare onafhankelijke staten, die hun eigen bevolking kunnen onderhouden, wat toch het doel van ontwikkeling moet zijn. Enkel een land dat in staat is de nodige belastingen te heffen om zichzelf te financieren, kan zijn eigen bevolking de nodige voorzieningen bieden.

Ontwikkeling en het betalen van belastingen zijn gewoon onafscheidelijk met elkaar verbonden. Niet iedereen is het met die stelling eens, maar de geldigheid ervan kan moeilijk ontkend worden. Dit betekent dat iedereen die de ontwikkeling wil bevorderen, ook het betalen van belastingen ernstig moet nemen.

“Ontwikkeling en het betalen van belastingen zijn gewoon onafscheidelijk met elkaar verbonden”

Die houding tegenover het betalen van belastingen moet op twee niveaus tot uiting komen. In de eerste plaats moet er een persoonlijk engagement zijn om de belastingen te betalen die een persoon of een bedrijf op de verkregen inkomsten verschuldigd zijn, en wel in het land waar die inkomsten het best vastgesteld kunnen worden.

Het tweede engagement heeft betrekking op de integriteit van het hele belastingstelsel, zowel nationaal als internationaal.

Wat Bono bewijst

Het is duidelijk dat Bono van dit argument niet wil weten. Bono doet dus aan ontwijking, om in belastingtermen te spreken. Wat eigenlijk betekent dat hij de door ons bepleite verantwoordelijkheid ontloopt.

Maar Bono’s voorbeeld is belangrijker dan enkel dat aspect. Want hij bewijst dat voor sommige (vooral heel rijke) mensen de enige aanvaardbare belasting de nulbelasting is.

“Bono’s voorbeeld bewijst dat voor sommige (vooral heel rijke) mensen de enige aanvaardbare belasting de nulbelasting is”

Hoezeer een land zijn belastingtarieven ook verlaagt, en in tegenspraak met wat de voorstanders van vlakke belastingen beweren, er zullen dus altijd individuen zijn die ook de meest minimale belastingen proberen te ontwijken of te ontduiken, en zo hun verantwoordelijkheid tegenover de samenleving(en) waarin ze leven ontkennen.

Het is dan ook een mythe om te argumenteren dat het verminderen van de belastingen de belastinginkomsten doet stijgen. Enkel 0 procent is voor belastingontduikers aanvaardbaar.

En het resultaat daarvan is duidelijk, want in dat geval faalt de staat. Misschien is dat wel het werkelijke doel van zij die deze argumenten aanvoeren? Het betalen van belastingen is essentieel voor de ontwikkeling.

Waar blijft Bono bij dit alles?

In feite helemaal buiten de ontwikkelingsagenda. De belastingparadijzen waarvan hij gebruik maakt, ondermijnen de ontwikkeling. Ze onttrekken inkomsten aan ontwikkelingslanden. Ze zorgen ervoor dat in die landen geen belastingen betaald worden.

Ze vergemakkelijken kapitaalvlucht uit de ontwikkelingslanden. En de schade veroorzaakt door de kapitaalvlucht uit ontwikkelingslanden, is tien keer groter dan wat die landen in de vorm van ontwikkelingshulp krijgen.

“De schade veroorzaakt door de kapitaalvlucht uit ontwikkelingslanden, is tien keer groter dan wat die landen in de vorm van ontwikkelingshulp krijgen”

Natuurlijk is er veel kritiek te formuleren op het Belgische ontwikkelingsbeleid en op het mondiale. En België heeft nog nooit aan zijn verplichting om 0,7 procent van zijn BNI aan ontwikkeling te spenderen voldaan. Maar uit de mond van Bono klinken deze kritieken nogal hypocriet.

Vandaag klinken de stemmen van de superrijken met allerlei goede bedoelingen luider dan ooit in de media

Maar het zou beter zijn dat de Buffetts, de Bettencourts en de Microsofts gewoon de verschuldigde belastingen betalen die ze moeten betalen in plaats van via allerlei spitsvondige constructies zoveel mogelijk belastingen te ontwijken via offshorecentra en belastingparadijzen en ook bereid zijn een echte vermogensbelasting te aanvaarden, gebaseerd op het principe “de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten”.

Het sluiten van alle belastingparadijzen en offshorecentra, het volledig afschaffen van alle bankgeheimen, controle over alle mondiale kapitaalstromen, gereguleerde financiële markten, progressieve belastingstelsels met vermogensbelastingen, zouden de neoliberale liefdadigheid overbodig maken en meer bijdragen tot het bestrijden van de humanitaire crisis in de Hoorn van Afrika en het behalen van de VN-Millenniumdoelstellingen.

Maar ze doen liever aan liefdadigheid, een vorm van ‘ontwikkeling’ aangepast aan de vrije markt en aan de commerciële media.

Bono heeft de keuze. Hij zou kunnen belastingen betalen, want dat is een optie die hij zich kan veroorloven. Sterker nog, het is zijn morele burgerplicht. Maar ja, Bono weet maar al te goed: “alleen de gewone mensen betalen belastingen”.

De Belgische ontwikkelingssamenwerking hinkt al jaren achterop en zou je dus inderdaad ‘gierig’ kunnen noemen. Dat kost mensenlevens. Ook de fiscale gierigheid van Bono en kompanen kost mensenlevens.

Eric Goeman

Eric Goeman is woordvoerder van Attac Vlaanderen en medewerker bij FAN, het Financieel Actie Netwerk, dat opkomt voor rechtvaardige belastingen.

take down
the paywall
steun ons nu!