Alles is politiek
“We zijn teleurgesteld. Wat heeft deze regering ooit voor ons gedaan?”, vat een suikerrietkapper het emotioneel samen. De frustratie van de landarbeiders was groot. Ze namen deel aan een debat georganiseerd door de confederatie van Boliviaanse landarbeiders in Santa Cruz, het hart van de Boliviaanse agroindustrie.
Zoals zo vaak in het gepolariseerde Bolivia vervielen we om de haverklap in een politieke discussie. Veel van de landarbeiders maakten deel uit van de basisbeweging die huidig president Evo Morales aan de macht bracht, maar zagen de afgelopen 10 jaar weinig positieve veranderingen. Nog steeds is de overgrote meerderheid aan het werk zonder geschreven contract, met een loon lager dan het nationale minimum, zonder toegang tot sociale bescherming, … . Het Ministerie van Arbeid excelleert vooral in zijn afwezigheid, arbeidsinspecties zijn zo goed als onbestaande in de sector en tijdens de collectieve onderhandelingen komt het Ministerie vaker niet dan wel opdagen. “Het Ministerie van Arbeid is volledig afwezig en bekommert zich niet om de informele landarbeiders. De bijna jaarlijkse collectieve personeelswissel leidt tot een totaal gebrek aan kennis, interesse, en ervaring”, zei onderzoeker Manuel Morales onomwonden. De regionale vertegenwoordiger van de ombudsman (defensoria del pueblo) pikte de kritiek op het ministerie niet en verliet woedend de zaal.
De Boliviaanse agrofrustratie: arbeid versus kapitaal
“Morales bracht sociale vooruitgang, maar niet voor ons”, herhaalde dezelfde suikerrietkapper tijdens zijn tweede tussenkomst. De regering is er de voorbije 10 jaar niet in geslaagd het economisch model te veranderen. De drie belangrijkste economische sectoren blijven de gas- en olieproductie, de mijnbouw en de agro-industrie, drie export gerichte sectoren. Tijdens de laatste agrarische top bevestigden de autoriteiten hun engagement om extra te investeren in de Boliviaanse agro-industrie, kortweg “ampliar la frontera agricola”. Men kwam toen niet tot een akkoord over het gebruik van GGO’s. Twee parallelle eindverklaringen waren het gevolg, één die het gebruik van GGO’s verwerpt, en één die het aanvaardt en promoot. De regering vergoeilijkt deze maatregelen met steeds dezelfde boodschap, “door extra te investeren in de agro-industrie en het gebruik van GGO’s, zullen we onze nationale voedselvoorziening verzekeren en minder afhankelijk worden van import”. Maar ook dit werd tijdens het debat in twijfel getrokken. Het belangrijkste Boliviaanse gewas soja, waarvan genetisch gemanipuleerde versies reeds geteeld worden, wordt omgezet tot olie om het vervolgens te exporteren, en de import van mais voor veevoeder neemt intussen weer toe. Dit verklaart de frustratie van de landarbeiders. De grote investeringen in de agro-industrie, vooral in de vorm van fiscale gunstregimes, genereert vooral grote rijkdom voor de agrobedrijven. De meer dan 200.000 landarbeiders profiteren niet mee van de extra investeringen en hebben nog steeds te kampen met dezelfde problemen. De herverdelingsmaatregelen van de de regering, zoals de wettelijk verplichte 14demaand, gaat aan hen voorbij. Omdat veel landarbeiders tijdelijk verhuizen naar afgelegen werkkampen hebben ze ook geen toegang tot basisvoorzieningen en kunnen ze niet genieten van de universele sociale programma´s tot stand gekomen de voorbije 10 jaar.
KOLONIALE WETGEVING
Dat de Boliviaanse landarbeiders zich vergeten en gemarginaliseerd voelen is niets nieuw. In artikel 1 van de Boliviaanse arbeidswet staat dat de wet van toepassing is op alle sectoren behalve de “trabajadores agricolas”. De arbeidswet dateert van 1939, in een tijd waar de koloniale mindset nog steeds de gang van zaken bepaalde. De toenmalige suikerrietkappers, arbeiders in de rubbersector, … waren slaven, geen arbeiders. De nieuwe progressieve grondwet van 2009, uitgedacht en geschreven door de sociale organisaties, voorziet voor alle Bolivianen dezelfde rechten, dus ook dezelfde arbeidsrechten. Maar een nieuwe arbeidswet is er nog steeds niet. De vakbondscentrale COB voert onderhandelingen met verschillende sectoren en organiseert comités om verschillende aspecten van de arbeidswet te bespreken. Het blijft koffiedik kijken wanneer deze nieuwe arbeidswet, met erkenning voor de landarbeiders, het licht zal zien. Momenteel is de landarbeid nog steeds een sector dat buiten de wet valt, met alle gevolgen van dien.
Organisatie en mobilisatie
Maar er is licht aan het einde van tunnel! Met de oprichting van de confederatie van Boliviaanse landarbeiders in 2014 heeft men eindelijk een representatieve organisatie die de belangen van deze gemarginaliseerde groep behartigt. Met de steun van FOS slaagde de organisatie erin zijn juridische rechtspersoonlijkheid te bekomen, lid te worden van de eenheidscentrale COB, collectieve onderhandelingen te voeren in 3 agrogebieden, en zijn basis te vergroten. En hoewel veel van de landarbeiders zich niet helemaal keren tegen het beleid van Morales, is men wel vastbesloten om de politiek wakker te schudden.
Auteur: David Verstockt
