Het zal je maar overkomen. Dan heb je als kleine en ambitieuze uitgever een bestseller, Het Smelt van Lize Spit, en meteen ziet een grote Nederlandstalige webwinkel er brood in: Das Mag moest prompt extra 10 procent voordeel afstaan of heel haar aanbod werd geschrapt.

Meer nog, ze moet ondertekenen dat: ‘de uitgever garandeert dat de boeken van de uitgever de reputatie en/of het imago van bol.com niet zullen schaden’. Marktkritische boeken in aanbieding? Contractbreuk!

Das Mag werd geschrapt,  en ze reageren dat ze weigeren mee te stappen in deze tirannieke winstlogica waarmee uitgevers uiteindelijk hun eigen graf delven. Want hoe meer macht grote spelers met winsthonger krijgen, hoe meer ze uitgebuit en tegen elkaar uitgespeeld zullen worden.

Ook uitgeverij Lemniscaat werd door bol.com al een paar keer de arm omgedraaid en op straat gegooid. Andere kleine uitgeverijen delen eveneens in de klappen.

Boekenliefde versus boeken business

Gelukkig krijgt deze zaak vandaag de nodige aandacht in de (sociale) media zodat voor vele boekenliefhebbers duidelijk wordt hoe driest de boeken business vandaag verloopt.

Wat leren we? Bol.com is totaal niet geïnteresseerd in wat het verkoopt. ‘Ze verkopen alles wat los en vast zit en zijn eigendom van de holding van Albert Heijn. Daar hoef ik toch geen tekeningetje bij te maken?’, zegt uitgever Van der Meer van Das Mag.

Daaruit blijkt dat bol.com ook totaal niet geïnteresseerd is in een degelijk inhoudelijk boekenaanbod. Maar zodra er een bestseller passeert, gooien ze hun netten uit.

Van een vertrouwensrelatie met klanten is evenmin sprake: deze site zet zich graag in de kijker als de goedkoopste. Dat is dikwijls boerenbedrog. Neem bijvoorbeeld de Penguin Little Black Classics. Hoewel deze goedkope meeneemreeks de vaste prijs op de cover zet (80 pence, omgerekend 1,5 euro) rekent bol.com meer dan vijf keer zoveel aan (4.49 euro) omdat ze anders onvoldoende winst maken vanwege de verzendingskosten.

Bol.com is ook een ramp voor uw ecologische voetafdruk. Wie vandaag twee boeken bestelt, krijgt morgen twee keer een bestelwagen voor de deur. Vandaag bestellen, morgen leveren? Is het trouwens niet overdreven dat mensen shiften moeten draaien voor een instant-bevrediging van de koper, alsof het om een ziekenhuis gaat waarvan wij verwachten dat anderen dag en nacht stand by staan?

Het werkritme dat dit businessmodel oplegt, is evenzeer iets dat je als boekenliefhebber eens in vraag mag stellen. Deze arbeidsmentaliteit – 360° flexwerkers moeten zich een burn-out werken – staat toch haaks op de logica van een boek? Daar moet je tijd voor nemen. Eventueel inclusief een ontdekkingstocht langs de onafhankelijke boekhandels waar je rustig alles eens kan bekijken.

Solidariteit

Tot slot betreurt De Groene Waterman dat het uitgeverij Lannoo (DS, 01/04) aan solidariteit ontbreekt met jonge uitgeverijen en daarentegen meegaat in de commerciële logica van bol.com. Gaan we ons dan neerleggen bij de logica dat wie het hardste mept, de grootste voordelen krijgt? Wat zouden de auteurs van deze uitgever, zoals Guillaume Van der Stighelen, daarvan vinden?

Deze concurrentievervalsing werkt monopolies in de hand waarvan iedereen, ook de uitgeverijen, vroeg of laat het slachtoffer is. Hoe groter de onderhandelingsmarge, hoe meer de grote spelers zullen vragen en hoe meer ze hun wetten zullen stellen.

Bol.com of een keten als De Standaard Boekhandel ronden af op 47 procent en meer. Kleine boekhandels moeten het met veel kleinere marges doen, soms maar 15 procent. Dat staat in schril contrast met internationale uitgevers die net wel extra moeite doen voor onafhankelijke boekhandels.

Das Mag-uitgever Toine Donk wijst er op dat bol.com in feite juist minder korting dan de reguliere boekhandel zou moeten krijgen, omdat het als webwinkel geen voorraad houdt en dus ook geen voorraadrisico’s loopt. 

Robrecht Vanderbeeken werkt bij boekhandel De Groene Waterman die  uitgeverij Das Mag steunt in haar verzet tegen de commerciële chantage van bol.com