Auteur: Talinay Strehl La Ruta
Met de nipte overwinning van Ollanta Humala op 5 juni bestaat de kans op een nationalisering van de Peruaanse markt. Terwijl een groot deel van de arme Peruaanse bevolking hoopt dat Humala’s beleid een eerlijkere verdeling van economische middelen zal opleveren, maakt de 28-jarige Yuli Torres uit Ayacucho zich zorgen over deze ontwikkeling. Zij ziet de export van lokale producten naar het buitenland juist als dé manier om Quechua-vrouwen in de geïsoleerde en achtergestelde provincie Ayacucho aan een bron van inkomsten en bestaanszekerheid te helpen.
Via het familiebedrijf Sumaq Qara, dat met de hand geborduurde riemen en tassen produceert voor Amerikaanse en Europese kledingwinkels, verschaffen Yuli en haar twee zussen aan meer dan vierhonderd vrouwen uit afgelegen gemeenschappen in Ayacucho een eerlijk inkomen. Met het borduren van gekleurde bloemenmotieven, een traditionele bezigheid voor vrouwen in de regio, verdienen de vrouwen die voor Sumaq Qara werken 60 procent meer dan op de lokale markt.
Zo draagt Sumaq Qara bij aan een betere economische positie van vrouwen en zorgt zij door middel van handel voor een groeiende economie in een achtergesteld gebied. Door het gebrek aan infrastructuur en overheidssteun in het gebied zijn er weinig andere bronnen van inkomsten. Ongeveer 72 procent van de bevolking van het departement leeft in armoede, waarvan meer dan de helft in extreme armoede.
Erfenis van Lichtend Pad
Het merendeel van de vrouwen met wie Sumaq Qara samenwerkt is weduwe als gevolg van het politieke geweld in de laatste twee decennia van de vorige eeuw. In die periode kwamen bijna zeventigduizend Peruanen om in de bloedige strijd die de guerrillabeweging Lichtend Pad voerde. De meeste slachtoffers waren mannelijke Quechua-boeren uit het Andesgebergte. Aangezien Ayacucho het hoofdkwartier was van het Lichtend Pad – de ideeën van deze groepering ontstonden immers aan de ‘Universidad Nacional San Cristobal de Huamanga’ onder leiding van de filosofieprofessor Abimael Guzmán – werd dit gebied extra hard geraakt. Tot op de dag van vandaag zijn de gevolgen merkbaar.
Celia Jaulis Fernandez, één van de handwerksters met wie Sumaq Qara samenwerkt, vertelt dat de stempel die Ayacucho opgedrukt kreeg als gebied van terroristen moeilijk uit te wissen is. “De overheid van Alan Garcia ziet ons in Ayacucho allemaal als terroristen. Daarom komen ze hier niet; er zijn geen scholen, geen projecten en geen wegen. Sinds het conflict hebben we niets meer.” Zelf moet deze weduwe, die elke week het borduurwerk van de vrouwen uit haar dorp aan Sumaq Qara verkoopt, drie uur lopen om bij de werkplaats van Yuli in Huamanga, de hoofdstad van de provincie, te komen.
“Aangezien de overheid in dit gebied niets doet aan wederopbouw of het verbeteren van de levenskwaliteit, moeten we het zelf doen. Door middel van de inkomsten uit handel van lokale producten, kunnen de levensomstandigheden van vele vrouwen in deze regio verbeterd worden”, aldus Yuli.
Vrouwelijk ondernemerschap
In de Peruaanse machosamenleving is het uitzonderlijk voor vrouwen om een eigen onderneming te starten. Er moet nog veel gebeuren voordat mannen en vrouwen gelijke rechten hebben. Yuli: “Niet alleen merken ik en mijn zussen hoe moeilijk het is om serieus genomen te worden als vrouwelijke ondernemers in een zakenwereld die vooral door mannen gedomineerd wordt, ook de vrouwen uit de gemeenschappen kampen met een achtergestelde positie.”
Door vrouwen een eigen inkomen te geven, worden ze minder afhankelijk van de mannen in de dorpen, kunnen ze hun kinderen naar school sturen en hun gezin onderhouden. “Langzaamaan verandert de houding tegenover vrouwen. Nu mannen zien dat vrouwen ook geld kunnen verdienen, hebben ze meer respect voor hen.” Belangrijk is dat de vrouwen nu geld kunnen verdienen, terwijl ze toch thuis een oogje in het zeil kunnen houden, aldus Yuli.
Celia beaamt dat ze blij is met het werk dat Sumaq Qara hen geeft. “Voordat ik voor Sumaq Qara werkte, verkocht ik af en toe een trui aan iemand op de markt, maar daar verdiende ik heel weinig mee. Het is moeilijk om een eerlijke prijs voor je producten te krijgen als de concurrentie hoog is. Er zijn veel producenten van handwerk, maar weinig mensen die het kopen.”
Vanaf nul beginnen
Net als de vrouwelijke handwerksters waarmee Sumaq Qara werkt, waren ook Yuli en haar familie slachtoffer van het politieke geweld in de regio. Voor de tijd van het terrorisme had Yuli’s vader een goedlopende leerlooierij. De terroristen dwongen hem echter om heel zijn hebben en houden achter te laten en met zijn familie naar Lima te vluchten. Yuli: “De terroristen wilden geld van mijn vader om hun strijd te kunnen bekostigen. Toen mijn vader dat weigerde, kwam zijn naam op een zwarte lijst van gezochte personen te staan.”
In Lima moest de familie van Yuli weer van voren af aan beginnen. “Van ons welvarende leventje in Ayacucho was niets meer over. Net als alle andere vluchtelingen in Lima moesten we vechten voor ons dagelijks brood.” Langzaamaan ontstond toen het idee om een eigen bedrijf door en voor vrouwen op te richten. Door het traditionele borduurwerk in een modern jasje te steken door er hippe tassen en riemen mee te versieren, kon Sumaq Qara een gat in de Amerikaanse en Europese markt vinden. “Ons product is niet bedoeld voor de verkoop in Peru, maar sluit juist aan op wat men in Europa en Amerika leuk vindt. In Peru vinden ze onze producten veel te duur, terwijl we er door export wel een goede prijs voor kunnen krijgen”, legt Yuli uit.
Ondanks het feit dat Ollanta in zijn campagne benadrukte de relatie met de VS goed te willen houden, zijn Yuli en haar zussen bang dat hij hetzelfde anti-VS-beleid zal voeren als Evo Morales en Hugo Chavez. Dit idee is hen tijdens de verkiezingscampagne door de rechtse media ingeprent. “We exporteren nu ongeveer tweeduizend riemen per maand naar de Verenigde Staten en daar komen de tassen nog bij. Sinds Julia Roberts in één van haar films (Eat Pray Love, red.) één van onze riemen droeg is de vraag nog meer gestegen. Als de exportbelastingen omhoog zouden gaan, dan weet ik zeker dat de vraag naar onze producten zal dalen.”
