In de intro van zijn tekst doet bioloog en Knack-redacteur Dirk Draulans een voorspelling: “Voorlopig zijn er geen aanwijzingen dat de ramp met de kerncentrale  van Fukushima zware gevolgen zal hebben voor de volksgezondheid.” Dit lijkt ons een al te voorbarige voorspelling. Een doctor in de wetenschappen zou moeten weten dat bepaalde kankers pas na jaren aan de oppervlakte komen.

New Scientist

In plaats van dieper in te gaan op de hoge stralingswaarden die gemeten werden, en die de Japanse regering deed beslissen om duizenden mensen voor onbepaalde tijd te evacueren, maakt Draulans er een spelletje van om in zijn artikel de gemeten straling te vergelijken met deze waargenomen in Tsjernobyl. Het getuigt van gebrek aan wetenschappelijk niveau om aan de hand van slechts een paar parameters te besluiten dat de Fukushima-ramp minder ernstig was dan de Tsjernobyl-ramp.

Verwijzend naar een artikel in New Scientist schrijft Draulans dat er “bij het ongeval in Fukushima 10 keer minder radioactief materiaal vrijkwam dan bij de explosie in Tsjernobyl (1986)”.

Dit artikel in New Scientist vermeldt inderdaad dat stralingsexpert Ikuo Kashiwakura (Hirosaki University, Japan) tussen 15 maart en 20 juni 2011 meer dan 5 000 mensen in de Fukushima prefectuur liet testen op radioactieve besmetting. Van deze groep vertoonden slechts 10 bewoners ongewoon hoge stralingsniveaus, en zelfs deze niveaus bevonden zich onder de drempelwaarde (minder dan 100 kcpm, kilo tellingen per minuut) waarbij acuut stralingssyndroom zich voordoet en het maagdarmkanaal vernielt (1).

Ontsmetting van deze mensen was daarom niet vereist. Bijna alle onderzochte personen hadden op het moment van de meting een externe besmetting van minder dan 13 kcpm, wat niet als schadelijk wordt beschouwd. Met Geigertellers werd de radioactiviteit van deeltjes op de kleding en de huid opgemeten.

De onderzoekers maten met een whole body counter (apparaat aan de buitenzijde van het lichaam) ook de interne stralingsblootstelling van hun eigen lichamen, maar vonden geen opspoorbare niveaus. De teams van onderzoekers vonden een trend waarbij hogere blootstelling van de lucht aanwezig was naarmate men de kerncentrale naderde. Buitenlucht werd in verband gebracht met hogere straling dan lucht in huiskamers.

Alle niveaus daalden met het verloop van de tijd. De voorlopige studie onderzocht niet hoeveel chemisch of radioactief materiaal een persoon toevallig inademde of opnam via voedsel.

Draulans citeert niet het volgende uit het New-Scientistartikel en het voorlopige rapport van Ikuo Kashiwakura : “Follow-up van de bewoners in Fukushima en andere regio’s waar het radioactief materiaal zich heeft verspreid, zal gedurende lange tijd nodig zijn in de toekomst. Er zijn veel ‘hotspot gebieden’ waar de radioactiviteit zich lokaal heeft opgehoopt. Dit komt omdat de regen de radioactiviteit op ongelijke wijze heeft afgezet. We moeten de verschillende metingen van de geabsorbeerde dosis in de lucht en van de staat van de radioactiviteit voortzetten. Deze metingen kunnen ons zeker helpen om het cumulatieve effect van straling van laag niveau in mensen in te schatten, en om het verband met korte en lange termijn gezondheidseffecten zoals kanker en leukemie te kunnen bepalen, in het bijzonder bij foetussen en kinderen. De Japanse bevolking heeft een verantwoordelijkheid om onderzoek voort te zetten naar de effecten van radioactiviteit in mensen”. (2)

Besmettingsgevaar

Zuigelingen en foetussen zijn gevoeliger voor de negatieve effecten van straling. Zelfs wanneer de stralingsdoses voor een moeder té laag zijn om ziekte te veroorzaken, dan nog kunnen de gevolgen voor de gezondheid van een foetus tussen week twee en achttien van de zwangerschap ernstig zijn: groeistoornissen, misvormingen, abnormale werking van de hersenen, kanker op latere leeftijd. (3)

Zeker als besmette plekken niet worden gesaneerd blijft het gevaar op besmetting aanwezig. Net zoals Draulans selectief citeert uit het onderzoek van Kashiwakura, zo zijn er ook andere feiten die Draulans niet vermeldt in zijn artikel. Bijvoorbeeld het feit dat Japan op 2 oktober 2011 tijdens een persconferentie officieel had gemeld dat kleine hoeveelheden plutonium van de kerncentrale 45 kilometer verderop werden teruggevonden, en radioactief strontium op 45 plekken op 80 km afstand van de reactoren. (4)

Plutonium is de meest toxische chemische stof die de wetenschap kent. De Australische arts Helen Caldicott, stichter van Physicians for Social Responsibility, heeft verklaard dat plutonium zo toxisch is, dat minder dan één miljoenste van een gram een kankerverwekkende dosis is. Hypothetisch bekeken kan een halve kilo plutonium, gelijkmatig uitgestreken over de planeet, longkanker verwekken in elke persoon op aarde. Ingeademde plutoniumdeeltjes kunnen leukemie, long-, lever- en botkanker veroorzaken. Via de slokdarm opgenomen kunnen ze darmkanker veroorzaken. Plutoniumdeeltjes die op open wonden vallen kunnen ook botkanker veroorzaken.

Draulans geeft wel toe dat “de grootste moeilijkheden worden verwacht van radioactief cesium, dat decennialang in het milieu aanwezig kan blijven. Daar kwam er in Fukushima minder van vrij dan in Tsjernobyl”, voegt Draulans er geruststellend aan toe. Nucleaire experts citerend meldde de krant Tokyo Shimbun in augustus 2011 dat de hoeveelheid cesium-137 dat door de kernramp in het milieu vrijkwam op 15 000 biljoen becquerel werd geschat.

De atoombomexplosie die in 1945 de stad Hiroshima vernietigde veroorzaakte de verspreiding van in totaal 89 biljoen becquerel aan cesium-137. Het totale gebied in Japan dat nu na de Fukushima-kernramp van 11 maart 2011 moet worden schoongemaakt werd ingeschat op 1.000 tot 4.000 vierkante kilometers. Dat is 0,3 tot 1 procent van de Japanse landoppervlakte. Volgens experten kan het kostenplaatje oplopen tot 10 triljoen yen. Uitgebreid onderzoek van 2.200 plaatsen heeft uitgewezen dat binnen een straal van 100 km rond de kerncentrale op 33 plaatsen cesium-137 werd ontdekt met een stralingshoeveelheid van 1,48 miljoen becquerel per vierkante meter. (5)

Veilige kerncentrales

Eind januari 2012 meldde Jiji Press dat de totale hoeveelheid aan radioactief cesium dat weglekte uit de insluitingsvaten van de Fukushima Daiichi reactoren nr. 1 en 3, was opgelopen tot 70 miljoen becquerel per uur. (6)

Als deze nieuwsberichten kloppen, dan lijkt de situatie van de beschadigde kernreactoren in Fukushima nog lang niet onder controle en nemen de huidige werknemers in de kerncentrale anno 2012 nog steeds heel grote risico’s.

Volgens Draulans worden mensen bang gemaakt door huiveringwekkende verhalen die door de massamedia worden rondgestrooid. Voor ons is het loutere feit dat kerncentrales bestaan een reden tot ernstige ongerustheid. Eens te meer heeft Fukushima aangetoond dat er geen veilige kerncentrales bestaan.

En zelfs al zouden ze in de toekomst natuurrampen en terroristische aanslagen kunnen weerstaan, dan blijven er nog de problemen van de veilige opslag van kernafval, de gezondheidsproblemen bij de uraniumontginning, de toelevering van uranium voor de productie van kernwapens en wapens met verarmd uranium.

Willem Van den Panhuysen is stafmedewerker bij  Friends of the Earth Vlaanderen & Brussel vzw.

(1) Whyte, Chelsea in New Scientist (16.11.2011) Radiation levels in Fukushima are lower than predicted – http://www.newscientist.com/article/dn21181-radiation-levels-in-fukushima-are-lower-than-predicted.html.

(2) Kashiwakura, I. et al. (16.11.2011) Individual radiation exposure dose due to support activities at safe shelters in Fukushima prefecture – http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0027761.

(3) U.S. Centers for Disease Control and Prevention (14.11.2011), Emergency Preparedness and Response Radiation and pregnancy: a fact sheet for the public – http://www.bt.cdc.gov/radiation/prenatal.asp.

(4) WISE World Information Service on Energy (07.10.2011) Nuclear Monitor nr. 734, blz. 3 Cold shutdown reached at Fukushima? – http://www10.antenna.nl/wise/index.html?http://www10.antenna.nl/wise/ncidx.html.

(5) WISE World Information Service on Energy (09.09.2011) Nuclear Monitor nr. 732, blz. 4 en 5 Japanese groups demand: “Say goodbye to nuclear power”.

(6) Jiji Press (23.01.2012) TEPCO notes rise in radioactive leaks from damaged reactors, radiation so hight in reactor 2 it damages endoscope camera – http://midnightwatcher.wordpress.com/2012/01/25/japan-tepco-notes-rise-in-radioactive-leaks-from-damaged-reactors-radiation-so-high-in-reactor-2-it-damages-endoscope-camera/.

ENENews Energy News (23.01.2012) Tepco : Radiation levels from Fukushima increasing – Now releasing 70 000 000 Bq/hr – http://enenews.com/tepco-admits-radiation-levels-fukushima-increasing-releasing-70000000-bqhr-reactor-3-leaking