Mannen die vrouwen op straat lastig vallen, het is sedert de film van Sofie Peeters een actueel thema. De meeste commentaren focussen op ethnische, culturele, morele en sociaal-economische aspecten. Nu een poging het te hebben over biologie en genetica.

Over biologie: want bij alle diersoorten vertonen mannetjes opvallend gedrag waarmee ze de aandacht van de vrouwtjes trekken. Dit is zeer divers al naargelang de diersoort: de bruidsvlucht van de bijenkoningin, de hemelse zang van vogels bij zonsopgang en –ondergang, het brullen van de ‘lion-king’…Bijna steeds heeft het mannelijk geslacht nadrukkelijke attributen van kleur, haar en stem.

De menselijke soort

De menselijke species heeft dankzij haar grote hersenen een brede waaier aan activiteiten ontwikkeld die zijn ingegeven door seksuele aantrekking. Liefde, passie en seks vormen de belangrijkste inspiratie van de beeldende kunsten, en van ontelbare dichtbundels, minneliederen en romans. Het liefdesobject is soms de bestemmeling, maar is vaak onbereikbaar of zelfs helemaal gefantaseerd. Gedrag op de dansvloer, het rockpodium, het voetbalveld en de tribune, op straat, luide muziek uit auto’s, brullende motoren: allemaal geëvolueerde varianten van paringsdansen die we ook in de natuur kunnen waarnemen.

Soms horen bij dit gedrag ook gevechten tussen mannetjes, haantjesgedrag, soms tot bloedens toe. Maar de zwakkere weet tijdig af te druipen. De menselijke soort lijkt zich te kenmerken door passionele moorden wegens concurrentie of afwijzing. Dit mannelijk gedrag staat ten dienste van het voortzetten van het genoom, door vrouwtjes te bevruchten. Het wordt gedetermineerd door het mannelijk hormoon testosteron, waarvan het hoge niveau bij de man genetisch bepaald is (Y-chromosoom).

Selectie door de vrouwtjes

Het machogedrag, maar ook andere mannelijke eigenschappen, laten vrouwen toe een keuze te maken, liefst uit een breed aanbod. De criteria die zij hanteren, zijn natuurlijk individueel, familiaal en cultureel bepaald. Bij alle dieren is van belang dat het mannetje kan voorzien in het levensonderhoud van zijn wijfjes en nakomelingen, en in de bescherming tegen vreemden: tegen mannen met een ander genoom, en tegen dieven die voedsel of energiebronnen trachten in te pikken.

Zo zien we in vele culturen dat vrouwen “beschermd” worden, in feite afgeschermd, niet alleen door hun eigen man, maar door vaders en broers, en andere mannen die zichzelf die rol toeëigenen. De biologische functie is één genoom (het “beste”) voorrang te verlenen bij het verwekken van het nageslacht.  

Ook de vrouwen die op straat geschoffeerd worden, zullen vroeg of laat een partner kiezen. Meestal gebeurt dat op basis van zeer persoonlijke, emotionele en onbewuste motieven, maar die zijn zeker beïnvloed door de eigenschappen die de partner tentoonspreidt (het hoeft geen heteroseksuele partner te zijn; maar dit terzijde).

In sommige kringen mengen familieleden zich rechtstreeks of onrechtstreeks in de keuze. Criteria hierbij zijn godsdienst, inkomen en bezit, diploma, en soms de adellijke titel en familiale verwantschap. Deze vrij objectieve normen kunnen in conflict komen met de eerder emotionele, passionele keuze van de geliefden.

Wat te doen?

De vergelijking van de mannen in de straten van Brussel met de dierenwereld zal sommigen choqueren. Ook juffrouw Laps was in alle staten toen ze moest horen dat ze een zoogdier was. Ze was immers godsvruchtig, en haar vader was in granen (“Woutertje Pieterse”, van Multatuli).

Maar wat te doen met dat scheldgedrag? Sofie Peeters en Celia Ledoux hebben al verklaringen vermeld als werkloosheid, slechte behuizing, maatschappelijke uitsluiting, lage scholing en verveling. En inderdaad: wat doen al die jongens en mannen op straat? Wat deed ik toen ik jonger was? Waarom zijn ze niet op hun werk, of de min 18-jarigen op school? En na schooltijd moeten ze hun huiswerk maken, en dan in de sportclub of voetbalveld of jeugdbeweging hun energie kwijt raken. Na hun werk kunnen de mannen hun zolder isoleren of boodschappen doen. Hebben ze dan niets anders omhanden dan onbekende vrouwen op straat na te roepen? Zijn er in Brussel niet genoeg boeiende activiteiten voor elk wat wils, om elke dag driemaal te vullen?

Wel, het zou kunnen dat die sportclubs en –velden niet dik gezaaid zijn, wellicht wèl in bepaalde wijken maar niet in andere. Bepaalde bewonersgroepen worden beter bediend met tennis- en golfterreinen, en die zijn niet gratis. Idem voor concerten. Hoe zit het met de toegang tot disco’s, cinema, scouts, chiro? Niet alle woningen hebben ruimte voor schoolwerk en studeren. Wat krijgt voorrang? De Olympische Spelen vermoedelijk.

En, ja, dat schiet me te binnen: er zijn veel werklozen, en veel jongeren die hun school niet afmaken. Er is massa’s werk in Brussel, maar 203.845 niet-inwoners navetteren dagelijks uit Vlaanderen; slechts 14.560 inwoners van Brussel-Stad werken er (Jan Hertogen, BuG167).

Al deze maatschappelijke tekorten zijn in theorie op te lossen. Maar de overheden moeten besparen (zeggen Europa, IMF, ‘de markten’), de zogenaamde allochtonen moeten zich integreren vanaf de peutertuin (meerdere partijen); illegalen en misbruikers van het OCMW moeten het land uit (zegt iedereen), werklozen moeten geactiveerd worden (volle dagtaak?) of als vrijwilliger tewerkgesteld, jongeren moeten naar bootcamps of in het leger (maar opgepast voor onze veiligheid als het allochtonen zijn…). 

Wat met de seks?

Elma Drayer (Trouw, Vrij Nederland) gebruikt de uitdrukkingen: “de daders“…hebben een probleempje met hun lusthouding“…”Je hebt je te beheersen”. Ze vergelijkt het macho- en scheldgedrag met racisme (De Morgen).

En inderdaad, er is de wijdverspreide opvatting dat seks moet beheerst worden. In de zuivere vorm van deze ethiek wordt seks gezien als noodzakelijk middel tot de verderzetting van de familie, en de geboorte van toekomstige kostwinnaars. Lust en genot, lichamelijke ontspanning en psychisch evenwicht zijn geen moreel erkende kwaliteit van seks. Een meer soepele visie laat genot toe, maar slechts met een vaste partner. Masturbatie is op het randje, daarover spreekt men niet. Vroeger stonden de boekjes voor onze jongens vol met schrikwekkende waarschuwingen tegen ruggemergtering, of toch gevaar voor onze latere kinderen. We moesten wilskracht beoefenen en niet toegeven aan de verleiding. Zich vaak wassen met koud water, stond er.

Zeeën van sperma

De realiteit is enigszins anders. Hoeveel zeeën vol sperma zijn er niet over de handen van onze jongens gevloeid, hoeveel bomen geveld voor zakdoeken en toiletpapier? Masturbatie door meisjes was helemaal taboe, en het moet toch zeker niet bevorderd worden. Fantasie is gevaarlijk. Handen boven het laken.  Maar hoe succesvol zijn de seksboekjes die stiekem worden herdoorbladerd tot ze kleven en beduimeld zijn. Indien de politie bepaalde sites vindt op uw PC ziet het er slecht voor u uit.

Dit alles staat in sterk contrast met de reclamewereld, de films, de kunst: daar wordt seks ongebreideld gebruikt voor de commerce, voor gemakkelijk succes. Al die affiches gezien van een jonge vrouw op het toilet, broek op de knieën? Maar dat is de virtuele wereld. In de werkelijke wereld moeten we ogen en handen thuis houden en geen vuile woorden gebruiken. Op deze tegenstrijdigheid van de vermarkte samenleving is door anderen al gewezen.

Apostel Paulus en Sint Augustinus

De antiseksuele moraal verschijnt in het christendom duidelijk bij de kerkvader Augustinus (354-430). Na 13 jaar samenwonen met een geliefde die hem een zoon schonk, verliet hij haar onder druk van zijn moeder, zij het met grote tegenzin, en bekeerde zich tot Christus. Vervolgens predikt hij voor onthouding, in en dankzij het christelijk huwelijk. Apostel Paulus die een joodse opvoeding kreeg, en zelf ongetrouwd bleef, gaf de aanzet in zijn brieven aan de Korinthiërs 1, 7:7-9 waar de onthouding méér wordt gewaardeerd dan seks; en waar de hoer en hoereerders meermaals worden genoemd samen met overspelers, dieven, dronkaards, lasteraars, roovers (6:10, 16, 18).  

Dat deze idealen zoveel succes hebben gehad, heeft wellicht ook een biologische achtergrond: mannetjes willen niet dat hun vrouw met kinderen van anderen thuiskomt. Kwestie van het eigen genoom te beschermen, zie hoger. Want vrije seks leidt tot zwangerschappen zolang geen anticonceptie bestond. De factor privébezit speelde ook een rol, volgens o.m. de psychiater Wilhelm Reich. Indien vrouwen bevrucht worden door buitenstaanders, zou het familiebezit (landbouwgrond, woning) versnipperd worden tussen vele nakomelingen. Dezelfde drijfveer leidde in vele rechtssystemen tot erfrecht alleen voor zonen, zelfs slechts voor één zoon (de oudste, tenzij die priester werd).

De onderdrukking van toegelaten, erkende seks gaat gepaard met prostitutie en golven van verkrachtingen in situaties waar vrouwen niet adequaat worden beschermd (oorlogen, maatschappelijke ondergeschiktheid). Dat oorlogvoerende mannen geen regelmatig seksleven hebben, suggereert dat onvervulde seksuele spanning bijdraagt tot zogenaamd “zinloze” geweldplegingen, al spelen doodsangst, wraak, kuddegedrag, drugs…ook een rol. Idem het geweld in gevangenissen. Het oorzakelijk verband tussen geweld en testosteron staat vast. Over seks en machtsmisbruik in het mannelijke katholieke celibaat is vandaag voldoende bekend geworden.

Hoe zou het gesteld zijn met de seks van die mannen in Brussel? Dat zou heel interessant zijn om te weten in dit debat. Zouden ze zich masturberen nadat Sofie Peeters is voorbijgekomen? Ik hoop het voor hen, maar ik vrees ervoor. Wellicht mag het niet van hun godsdienst, of vrezen ze hun kracht of andere mythische eigenschap erdoor te verliezen.

Een andere seksuele moraal

In plaats van onderdrukt te worden, zou seks vrij en vrolijk kunnen zijn, zowel homo en hetero. Want wat is heerlijker dan een vrijpartij tussen enthousiaste en liefst ervaren partners? Ja, die noodzakelijke instemming is cruciaal. Wat een ellende als het van moeten is, of als één partner niet kan genieten. De christelijke traditie is geen waarborg, omdat de vrouw ondergeschikt was, en in de eerste plaats een instrument tot voortplanting. Wat een wreedheid te moeten wachten op de instemming van rabbijn, pastoor of imam. Absolute voorwaarde voor vrije seks is universele beschikbaarheid èn gebruik van condooms, want ongewenste zwangerschap, HIV, cervixkanker en andere SOA’s zijn van die gesels voor de menselijke soort; zoals georganiseerde honger en dorst, oorlog, en weldra de uitputting van de planeet.

Er is werk aan de winkel.

Lees ook:

http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1478218/2012/07/31/Waarover-mijn-documentaire-Femme-de-la-Rue-echt-gaat.dhtml
http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1477663/2012/07/30/Al-sinds-mijn-puberteit-word-ik-in-Brussel-lastiggevallen.dhtml

http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1480127/2012/08/03/Niemand-heeft-het-recht-om-zijn-eigen-seksuele-frustraties-op-anderen-te-botvieren.dhtmlChristophe Callewaert, Bleri Leshi en Nadia Fadil schreven ook eerder een artikel in DWM na de film van Sofie Peeters