De meest voor de hand liggende functie van biodiversiteit is die voor het milieu zelf. Een gezond ecosysteem heeft behoefte aan een grote soortenrijkdom. Roofdieren en parasieten houden dierenpopulaties onder controle, allerlei insecten treden op als bestuivers voor bloemen, planten en bomen, die op hun beurt CO2 uit de atmosfeer halen en zuurstof produceren. Micro-organismen recycleren organisch materiaal en zorgen voor een vruchtbare bodem. Al die actoren spelen een rol in een complex web waar alles met elkaar verbonden is. Als een bepaald onderdeel verdwijnt, dan lijdt het hele systeem daar onder. Uit onderzoek blijkt ook dat ecosystemen met een grote diversiteit beter bestand zijn tegen rampen en bedreigingen zoals de klimaatverandering.

Rechtstreeks

Welk belang hebben gezonde ecosystemen dan voor de mens? In de eerste plaats een rechtstreeks economisch belang. Een woud is het schoolvoorbeeld van een ecosysteem dat de mens tal van economische voordelen biedt: voedsel in de vorm van wild en vruchten, hout als bouwmateriaal en brandstof, onderdak en geneesmiddelen. Hoe gezonder een ecosysteem, hoe meer het oplevert voor de mens.

Voor de geneeskunde vormen diverse ecosystemen een schat aan mogelijkheden, waarvan we er nog maar een fractie kennen. Peniciline is ontwikkeld op basis van schimmels, codeïne is afkomstig van papavers. Ook voor de wetenschap en technologie vormen plant- en diersoorten een schat aan informatie en inspiratie.

Tot slot kunnen unieke ecosystemen zoals bossen, koraalriffen of de Afrikaanse savanne een belangrijke economische waarde betekenen als toeristische trekpleister of recreatiegebied.

Water, zuurstof en klimaat

De mensheid zou het wel redden zonder codeïne of houtskool, maar zonder water of zuurstof zijn we ten dode opgeschreven. Het zijn net die onrechtstreekse maar levensnoodzakelijke producten die ons zo afhankelijk maken van ecosystemen en dus van biodiversiteit.

Amper 1 procent van het water op de planeet is onmiddellijk bruikbaar, de rest is zout of bevroren. We kunnen het blijven uitzingen met die kleine hoeveelheid, omdat het beschikbare water steeds opnieuw gefilterd wordt door ecosystemen. Hetzelfde geldt voor de zuurstof die we inademen. We hebben planten nodig om koolstofdioxide op te nemen uit de lucht en de zuurstof te produceren.

Tot slot spelen ecosystemen zoals de wereldzeeën en bossen een cruciale rol in het regelen van ons klimaat en weerspatronen.

De teloorgang van de wereldwijde biodiversiteit stoppen en op die manier de cruciale ecosystemen redden, kost handenvol geld. Om de doelstellingen tegen 2020 te halen zullen honderden miljarden nodig zijn. Toch zijn economen en wetenschappers ervan overtuigd dat het nog vele keren meer zal kosten als we de soortenrijkdom verder laten aftakelen. De kosten voor onder meer de landbouwsector zijn dan nauwelijks te overzien.

Joren Gettemans
IPS(JG, JS)