Indiase deelstaten die vijf jaar geleden nog vol vuur waren over de toekomstmogelijkheden die de teelt van jatropha bood, zijn nu heel stil geworden. Chhattisgarh maakte zich in 2005 sterk de belangrijkste leverancier van biodiesel in India te worden, maar de website van de Chhattisgarh Bio-fuel Development Authority meldt sinds 2008 geen belangrijke verwezenlijkingen meer.

Mislukt

“Biobrandstoffen in India zijn mislukt”, zegt Suneel Parasnis, de coördinator voor Azië van het Private Financing Advisory Network (PFAN), een instelling die investeerders zoekt voor projecten rond schone energie. “In heel het land kampen biodieselfabrieken met een ontoereikende en veel te dure aanvoer van grondstoffen.”

In 2009 legde de Indiase regering vast dat het land tegen 2017 20 procent van zijn brandstofverbruik zou dekken met zelf geproduceerde biobrandstoffen. Voorlopig lijkt dat een verre droom. India zou 13 miljoen ton biobrandstoffen moeten produceren, dertig keer meer dan vandaag.

Zelfs de milieugroepen die de grootste pleitbezorgers zijn voor hernieuwbare energiebronnen, zien het niet echt meer zitten. Uitgerekend de jatropha, de oliehoudende plant waarvan zoveel werd verwacht, lijkt de ondergang te worden van de Indiase biobrandstofplannen.

Perfecte keuze

Zeven jaar al probeert de Indiase regering boeren aan te moedigen massaal jatropha aan te planten. De plant leek een perfecte keuze voor een land als India. Jatropha groeit ook op arme gronden waar geen levensmiddelen kunnen worden geteeld. En de plant, waarvan de zaden tot 40 procent olie bevatten, haalt tijdens zijn groei even veel CO2 uit de lucht als er bij de verbranding van de olie nadien weer wordt uitgestoten. Als India massaal overschakelt op biodiesel uit jatropha, zal het daardoor toekomstige klimaatverplichtingen makkelijker kunnen naleven.

Volgens een officieel rapport uit 2003 kon er in India zonder problemen 36 miljoen hectare gevonden worden voor de teelt van jatropha – braakliggende gronden die in handen zijn van de overheid, stroken langs spoorwegen en bufferzones rond grote landbouwbedrijven. Tegen 2006 hadden aardig wat Indiase boeren en bedrijven de stap gewaagd, aangelokt door belastingvoordelen en aanlokkelijke pachtovereenkomsten.

Onvoorbereid

“We hebben de kar voor het paard gespannen”, zegt Sreenivas Ghatty, een voormalige Indiase producent van biobrandstoffen die nu als consultant in Australië werkt. Volgens hem begon de Indiase overheid onvoorbereid en met te weinig kennis aan het avontuur. De Indiase boeren hebben intussen ontdekt dat jatrophaplanten wel overleven op slechte grond, maar weinig opleveren. De huidige variëteiten worden maar rendabel op vruchtbare bodems, die ook genoeg water krijgen.

Kleine Indiase boeren kunnen ook niet zomaar drie jaar wachten tot de planten echt vrucht beginnen te dragen. “Een van de grootste problemen is dat boeren er voor die tijd de brui aan geven”, zegt  K. Koteshwar Rao van Nandan Biomatrix, een bedrijf uit Hyderabad dat onderzoek en productie combineert. “Na die drie jaar moeten ze 35 jaar lang alleen de plantage onderhouden en oogsten, maar ze verliezen hun geduld. Wij adviseren boeren aanvankelijk ook groenten en peulvruchten te telen, om de beginperiode zonder inkomsten uit jatropha door te komen.”

“Er moet ook meer aandacht gaan naar de ontwikkeling van betere variëteiten en aangepaste landbouwtechnieken”, zegt Koteshwar Rao. Nandan Biomatrix zelf heeft al een aantal internationale octrooien op jatrophasoorten die meer olie opleveren.

Sociale audit

Grote investeerders worden nog altijd aangelokt door de winsten die biobrandstoffen op termijn beloven. Kleine boeren dreigen het slachtoffer te worden van ondernemers met weinig scrupules, die alleen aan hun winstmarges denken. “In arme delen van Orissa en het centrum van India maken investeerders veel boeren hun grond afhandig”, zegt  Puspanjali Satpathy van Vasundhara, een milieugroep uit Bhubaneswar.

In Orissa kregen boeren dit jaar leningen voor zaden en plantgoed om met de teelt van jatropha te beginnen. Op het eerste gezicht leek het dat de boeren die leningen zouden kunnen terugbetalen met hun eerste oogsten, maar in werkelijkheid gaven ze hun grond na drie jaar uit handen.

Voorvechters van biobrandstoffen als Ghatty raken gefrustreerd door dergelijke praktijken. Maar toch is er geen alternatief voor biodiesel, oordeelt Ghatty. Volgens hem kan jatrophadiesel ook perfect lokaal geproduceerd en verbruikt worden – bijvoorbeeld om irrigatiepompen, vrachtwagens en generators aan te drijven. Maar dan is er wel een duidelijk beleid nodig dat voorrang geeft aan biobrandstoffen voor lokaal gebruik. “En in de eerste plaats is er een sociale audit nodig over biobrandstoffen”, vindt Ghatty.

PD