Uit documenten in handen van de Canadese zender CTV News blijkt dat de aankomende president van de Verenigde Staten – die vandaag geïnaugureerd wordt – met een decreet de vergunning voor de uitbreiding wil intrekken zodra hij in functie is. De beslissing zou op de to-do-list van Biden staan, net als het opnieuw toetreden tot het Klimaatakkoord van Parijs en het aankondigen van een datum voor een klimaattop met de VS als gastland.

Als de pijpleiding, waar al tien jaar aan gebouwd wordt, eindelijk klaar is, moet ze 830.000 vaten olie per dag uit de teerzanden van Alberta in Canada transporteren naar raffinaderijen langs de Amerikaanse Golfkust. Het project is bijzonder controversieel en wordt voortdurend belaagd door rechtszaken en sterke oppositie van milieugroepen en inheemse bevolkingsgroepen. De regering-Obama besliste in 2015 geen toestemming te geven voor “vanwege milieuzorgen” – een beslissing die in 2017 weer werd teruggedraaid door Donald Trump.

Telefoontje met Biden

Als de uitbreiding niet doorgaat, is dat een klap in het gezicht van de Canadese premier Justin Trudeau. Hij steunt het project en  het vorige maand nog “een integraal onderdeel van de Canadese en Amerikaanse energiezekerheid”. Trudeau, de eerste wereldleider met wie Biden sprak na zijn verkiezingsoverwinning, zei dat hij de kwestie tijdens dat telefoongesprek  heeft aangekaart en erop aangedrongen heeft door te gaan met het project.

Afgelopen zondag verdedigde de Canadese ambassadeur in de VS, Kirsten Hillman, de expansie met het argument dat “Keystone XL past binnen het Canadese klimaatplan”. Aan de Canadese tak van de pijpleiding wordt al maanden gewerkt en er is bijna 200 kilometer af, ook over de grens met Amerika. Aan de Amerikaanse kant gaat de bouw van pompstations door.

Toekomst zonder olie

Volgens Dale Marshall van Environmental Defence Canada is Bidens besluit om een einde te maken aan de uitbreiding van Keystone XL “een nederlaag is voor de olie- en gasindustrie”, maar komt het het niet als een verrassing. Tijdens zijn campagne beloofde Biden “de pijpleiding voorgoed te stoppen”. “Ik was al vanaf het begin tegen Keystone,” zei hij tegen de zender CNBC in mei. Hij voegde eraan toe dat het project zowel vanuit economische of ecologische overwegingen niet logisch was.

“Als dit project sterft, staat het niet meer op, in welke vorm dan ook,” zegt Marshall. “We moeten de infrastructuur voor fossiele brandstoffen verminderen, niet uitbreiden. Vooral niet om een van de meest vervuilende brandstoffen in de wereld te transporteren. Het is verbijsterend dat de Canadese regering nog steeds zijn nek uitsteekt voor de olie- en gasindustrie die duidelijk op zijn retour is.”

Het is een lastige situatie voor Trudeau, die zijn politieke kapitaal heeft ingezet voor de bouw van nieuwe pijpleidingen, zegt Marshall. “Hopelijk is dit een wake-up-call om de transitie naar een toekomst zonder olie serieus te nemen.”

Blinde vlek

Tussen 2005 en 2018 groeide de uitstoot van de Canadese olie- en gassector. Die werd aangejaagd door groeiende productie die uitstootverminderingen in andere sectoren compenseerden, blijkt uit de laatste overheidscijfers.

In combinatie met een trage implementatie van klimaatbeleid, heeft de Canadese steun voor de olie- en gasindustrie er grotendeels aan bijgedragen dat de uitstoot sinds het begin van deze eeuw op hetzelfde niveau is gebleven. Er is meer actie nodig in het land om de emissiedoelen te halen, volgens de Climate Action Tracker.

Uit recente projecties van de Canadese energieregulator CER bleek dat het land de extra capaciteit van de expansie van Keystone XL en de Trans Mountain-pijpleidingen (in Canada zelf) niet nodig heeft om zijn olie te exporteren. Toch blijft de regering beide projecten steunen.

“De blinde vlek van Canada is de olie- en gasindustrie,” zeg Marshall. “De uitstoot is al tien jaar stabiel omdat olie- en gasprojecten allemaal doorgang vinden.” Afgelopen week keurde de Canadese regering nog drie verkennende offshore boorprojecten goed.

Verlies van banen

“Wat een contrast in leiderschap. Deze week: de aankomende president Biden van de VS bevestigt dat hij Keystone XL zal annuleren op zijn eerste dag als president, tegenover de Canadese premier die drie nieuwe offshore boorprojecten goedkeurt,” schreef de leider van de Green Party in Canada Annamie Paul, in een tweet.

Eddy Perez van Climate Action Network (CAN) Canada zegt dat het annuleren van Keystone XL zou laten zien dat de regering-Biden bereid is de transitie naar schone energie in te gaan. “De VS en Canada hebben sterke en unieke economische relaties. Als je belangrijkste bondgenoot zegt dat het sneller moet op het gebied van klimaat, is het tijd om te luisteren. Dit is een kans voor Canada om een signaal te geven dat het wil stoppen met de expansie van de fossiele brandstoffenindustrie in het land,” zegt Perez.

De beslissing raakt het hart van het Canadese energiebeleid, zegt hij. Dat steunt nog steeds de olie- en gasindustrie in het land. Bijna twee derde van de export van Canada gaat naar de VS. De oliehandel met de VS had in 2018 een waarde van 75 miljard dollar en was goed voor 94 procent van de olie-export, blijkt uit cijfers van de denktank Chatham House.

Voor Jason Kennedy, de premier van Alberta, is dit het belangrijkste argument om de uitbreiding van Keystone XL door te laten gaan. In een verklaring zei hij dat het annuleren van het project “banen kost aan beide kanten van de grens” en “de zeer belangrijke relatie tussen Canada en de VS verzwakt”.

Hij riep Biden op uitdagende toon op om “respect te tonen voor Canada als de belangrijkste handelspartner en strategische bondgenoot van de VS door zich aan de belofte te houden geëngageerd te blijven”.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij IPS-partner Climate Home News.

Foto: Pax Ahimsa Gethen, Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0