Laten we snel de resultaten van het bezoek van Macron samenvatten alvorens die te vergelijken met de agenda van het bezoek van Lula. Voor Macron was de kwestie van de oorlog in Oekraïne een van de prioriteiten van zijn bezoek aan Peking. Ondanks het diplomatieke taalgebruik was het duidelijk dat Macron China wilde pushen om afstand te nemen van Moskou. Maar uit het communiqué na de ontmoeting tussen de twee staatshoofden blijkt duidelijk dat hij daar niet in geslaagd is: “Beide partijen steunen alle inspanningen om de vrede in Oekraïne te herstellen op basis van het internationaal recht en de doelstellingen en beginselen van het Handvest van de Verenigde Naties”.

Reeks nieuwe contracten voor Airbus, EDF, Suez …

Macron was ook de woordvoerder van de Franse multinationals die hem opgedragen hadden om verschillende belangrijke contracten binnen te halen. Er volgden er effectief heel wat: een verdubbeling van de Airbus-productie in China met de opening van een tweede assemblagelijn in de buurt van Peking, de bouw van nieuwe kerncentrales en windmolenparken door EDF, de opening van een zeewater-ontzilting installatie voor Suez, enz.

Voor de Franse multinationals is de ondertekening van deze nieuwe contracten, van essentieel belang, voor Peking hangt die nauw samen met de kwestie Taiwan. De Amerikaanse provocaties in verband met Taiwan maken dit eiland voor China tot een van de essentiële criteria om de zogenaamde “bevriende” landen van de andere te onderscheiden. De Franse standpunten over Taiwan moesten volgens Peking worden verduidelijkt. In het officiële gezamenlijke communiqué staat daarover: “Frankrijk bevestigt zijn gehechtheid aan het één-China-beleid”.

Macron voor Europese autonomie

In een interview tijdens zijn bezoek aan China met de Amerikaanse website Politico en de zakenkrant Les Echos zei Macron: “Het ergste zou zijn te denken dat wij Europeanen meelopers zijn en dat we ons moeten aanpassen aan de Amerikaanse agenda en aan een Chinese “overreactie”. De Europese Unie moet een duidelijke wil tot strategische autonomie laten gelden.”

De Franse ommekeer is zowel rationeel als compleet. Ze is rationeel omdat alleen de Verenigde Staten economisch en geostrategisch voordeel hebben bij de oorlogen die ze uitlokken en bij hun provocaties doordat ze er hun Europese bondgenoten bij betrekken.

Ergernis bij Atlantisten

Dat de ommekeer ook compleet is, blijkt uit de talrijke reacties in de media. Zo is er Jean-Philippe Béja, een Franse academicus en felle militant van het idee dat de kleine Taiwanese democratie bedreigd wordt door een reus van een dictatuur. Hij vindt de standpunten van Macron onbegrijpelijk. “Ze druisen in de eerste plaats in tegen het Franse en het Europese beleid dat hij tijdens zijn reis naar China vertegenwoordigde.

Met betrekking tot Taiwan is het totaal onbegrijpelijk. Behalve dan om zijn Chinese tegenhanger een plezier te doen, of koste wat het kost indruk te maken. Taiwan is een democratie, die bovendien door China wordt bedreigd. In zijn interview [met Les Echos] krijgt men de indruk dat hij het Chinese standpunt overneemt. En we zijn ver verwijderd van de strategische autonomie van Europa waar hij het vaak over heeft. Hij laat in zijn toespraak gewoon zien dat hij de kant van China wil kiezen”.

De verbazing van deze academicus is zelf verbazingwekkend. Hij lijkt een van de primaire wetten van de geopolitiek te vergeten, namelijk dat het uiteindelijk altijd economische belangen zijn die de politieke oriëntaties bepalen.

Lula en China voor gezamenlijk vredesinitiatief

Het bezoek van Lula komt een week na dat van Macron. Op de agenda staan kwesties van groot economisch, politiek en geostrategisch belang, zoals de vrede in Oekraïne, de integratie van Brazilië in het omvangrijke Chinese project van de Nieuwe Zijderoute of het besluit van beide landen om niet langer in dollars te verhandelen. Over de oorlog in Oekraïne had de Chinese regering op 24 februari reeds een 12-punten vredesplan gepubliceerd, waarover wij in een vorige bijdrage berichtten.

De Verenigde Staten hadden dit vredesplan veroordeeld nog voordat de Oekraïners zich erover hadden uitgesproken, terwijl Vladimir Poetin op 21 maart aan de Chinese president tijdens diens bezoek in Moskou verklaarde: “Wij zullen uw initiatieven met respect behandelen en bespreken”.

Het bezoek van Lula aan China zet het idee van een gezamenlijk Chinees-Braziliaans vredesinitiatief op de agenda. Terwijl de VS oorlog als de enige optie in Oekraïne blijft verdedigen, wordt de kwestie van vrede nu aan de orde gesteld door belangrijke landen als China en Brazilië, die zich aansluiten bij vele landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika die destijds weigerden voor sancties tegen Rusland te stemmen.

Wederzijdse handel in eigen valuta, niet meer in dollar

Het tweede punt op de agenda van Lula’s bezoek aan Peking is de economie. Vóór dat bezoek had een economische delegatie al 20 economische overeenkomsten ondertekend. Lula zelf had het met de Chinese delegatie vooral over de kwestie van de valuta die voor de handel tussen beide landen wordt gebruikt.

Ze verklaarden daarover achteraf: “De handel tussen beide landen zal voortaan plaatsvinden in nationale valuta zonder gebruik te maken van de Amerikaanse dollar. Het doel is de kosten te verlagen en de bilaterale handel verder te bevorderen.” Het doel is dus niets minder dan zich te bevrijden van de dollar.

Nieuwe Zijderoute ook in Brazilië

Het derde punt op de agenda ten slotte is de integratie van Brazilië in het enorme infrastructuurproject dat bekend staat als de Nieuwe Zijderoute en dat tot doel heeft China, Europa, het Midden-Oosten, Afrika en Latijns-Amerika economisch met elkaar te verbinden.

Reeds 20 Latijns-Amerikaanse en Caribische landen hebben zich daar bij aangesloten. De toetreding van Brazilië zou een teken zijn van een belangrijke verandering in het machtsevenwicht in Latijns-Amerika, dat door het Amerikaanse imperialisme altijd als zijn “achtertuin” wordt beschouwd.

Zoals we kunnen zien, hebben de bezoeken van Macron en Lula één ding gemeen: ze weerspiegelen allebei de opkomst van een multipolaire wereld in tegenstelling tot de Amerikaanse hegemonie die sinds de Tweede Wereldoorlog heeft gedomineerd.

Om meer te weten

– Elysée, Gezamenlijke verklaring van de Franse Republiek en de Volksrepubliek China
– President Lula in China: de BRICS nieuw leven inblazen”, Perspectives, 12 april 2023

Dit is de vertaling door Frans De Maegd van een videoboodschap in de reeks ‘De wereld van onderuit’ op Investig’action.