De term economische migratie dekt vele ladingen, maar in wezen gaat het over migratie waarbij mensen van in een ander land werk zoeken. En vinden, binnen een legaal kader.

De zeer complexe belgische staatstructuur heeft ook zijn effecten op dit terrein. De bevoegdheid tot het afleveren van de bekende arbeidskaarten ligt bij de gewesten. Door de jongste staatshervorming zullen de gewesten ook de bevoegdheid krijgen om de regelgeving rond sommige van die arbeidskaarten (A en B) te gaan bepalen. Een arbeidskaart is ook verbonden aan een verblijfsvergunning die federaal wordt afgeleverd, en dit zal zo blijven. Het zal er dus niet eenvoudiger op worden.

Komt daarboven het gegeven dat we binnen EU verschillende nieuwe richtlijnen krijgen, waarvan sommigen al definitief zijn zoals de ‘Single Permit’ richtlijn. Deze richtlijn verplicht de lidstaten om aan migranten van derde landen (dus ook economische migranten) één document af te leveren dat zowel hun verblijfstatus als hun recht om arbeid te verrichten in die lidstaat attesteert. Deze richtlijn zal binnenkort moeten omgezet worden. De migrant moet dus terecht kunnen in één loket dat zowel zijn verblijfstatus onderzoekt en attesteert als zijn recht op toegang tot de arbeidsmarkt. Als je dit dan toepast op de Belgische situatie waar deze twee elementen bij verschillende beleidsniveaus worden ondergebracht zal men creatief moeten te werk gaan om een goede en gedegen uitvoering van de richtlijn te kunnen bewerkstellingen.

Maar dit is niet de enige nieuwigheid in het Europese landschap. Voor de inwoners van derde landen – dus niet de EU-lidstaten en gelijkstelden – komt er ook nog een richtlijn die de minimale rechten zal regelen van de seizoenarbeiders  en een richtlijn voor de werknemers die binnen een internationale groep worden overgeplaatst. Deze laatste richtlijn richt zich in het bijzonder op managementfuncties en  bijzonder gespecialiseerde beroepen.

En laten we niet vergeten dat er eveneens een grote ‘economische migratie’ plaatsvindt via het recht op vrij verkeer van werknemers dat binnen de EU van kracht is, voor Roemeense en Bulgaarse onderdanen weliswaar nog met beperkingen tot het einde van de overgangsfase.

Daarnaast bestaat er zoiets als intracommunautaire dienstverlening waarbij de dienstverlener (bijvoorbeeld een aannemer) zijn diensten verleent in een andere EU lidstaat en daarvoor zijn eigen personeel detacheert. Dat is geen eigenlijke economische migratie, maar voor de burger komt dit meestal op het zelfde neer. En tot slot zijn er de schrijnende gevallen van de illegale tewerkstelling en uitbuiting van burgers van buiten de EU zonder geldige verblijfspapieren.

Het is een heel kluwen en het leidt ook tot heel wat verwarring op het terrein. Nochtans kan men zich niet ontdoen van de indruk dat hoe beter de ‘legale economische migratie’ georganiseerd wordt, hoe minder wellicht men z’n toevlucht zal nemen tot allerlei vormen van radicale uitbuiting van illegale buitenlandse werkkrachten en gesjoemel in de marge van de zogenaamde terbeschikkingstelling. 

En laten we vooral twee belangrijke doestellingen niet uit het oog verliezen: het belang van de bescherming van deze buitenlandse arbeidskrachten en het gezond houden van de eigen arbeidsmarkt met inbegrip van het uitroeien van illegale concurrentie door allerlei malafide constructies waardoor ook de loons- en arbeidsvoorwaarden van alle werknemers op onze arbeidsmarkt worden gecompromitteerd.  Van een moeilijke evenwichtsoefening gesproken.

Nathalie Diesbecq, adviseur studiedienst