Na de grootse betoging van de vakbonden afgelopen donderdag 6
november, liet Bart De Wever (N-VA) diezelfde avond nog stellig weten dat “er
geen alternatief is”. Een goed jaar na het overlijden van de voormalige Britse
eerste minister Margaret Thatcher komt zo haar favoriete machtspreuk terug
bovendrijven.  

Van 1979 tot 1990 gebruikte zij deze dooddoener om haar ideologie
als de enige mogelijke werkelijkheid voor te stellen. Het conservatief
liberalisme van Thatcher zou de enige oplossing zijn om om te gaan met een
veranderende wereld. De rest werd, zoals we hebben mogen ervaren, ‘geschiedenis.
Volgens Francis Fukuyama werd het zelfs ‘het einde van de geschiedenis’. 

Samen met zijn liberale collega’s wil Bart De Wever ons vandaag van
eenzelfde feitelijkheid overtuigen: deze regeringsbeslissingen zijn de enige
juiste. In de hoofden van de heren en dames politici van liberale strekking en
hun ondersteunende schare bedrijfsleiders zal dat best zo zijn: om op deze
manier winsten te kunnen blijven maken, is er geen andere mogelijkheid.  

Besparingen de enige optie? 

Wat echter volledig vergeten wordt, is het eenvoudige feit dat deze ‘oplossing’
niet meer is dan een simpele keuze. Een beredeneerde keuze, ja zelfs, een
gelegitimeerde keuze (de kiezer had immers beslist, toch?). Maar de enige
keuze? Verre van.  

Dat Bart De Wever vandaag claimt dat er geen alternatief mogelijk
is, heeft niet zozeer te maken met het feit dat de wereld geen alternatief zou
toestaan, maar veel meer met het feit dat De Wever en consoorten de wereld deze
‘keuze’ willen opdringen.  

Dit is eenzelfde dynamiek als tijdens het bewind van Thatcher in
Groot-Brittannië: de samenleving is vandaag zoals ze is, niet omwille van het
feit dat ze enkel zo kan zijn, maar omwille van het feit dat de groten der aarde
hebben beslist dat ze die richting uit moet.  

De huidige socio-economische conjunctuur en de nood om erop te
besparen heeft met andere woorden niets te maken met een noodlottige
gegevenheid van de werkelijkheid, maar alles met bepaalde wensen over hoe die
werkelijkheid eruit zou moeten zien.  

Wat de besparingen en vooral de daaropvolgende stakingsacties in die
zin laten zien, is niet het noodzakelijke en historische pad van de geschiedenis,
maar veeleer het feit dat mensen overtuigd en gewonnen kunnen worden voor een
idee.  

Het geeft aan hoe een denken (logos)
gevangen kan worden door de kracht van bepaalde ideeën (idea) (denken vanuit bepaalde ideeën = ideologie). Met andere woorden: de uitspraak van Thatcher en De Wever zijn
een schoolvoorbeeld van ideologisch denken. Daarmee wil ik niet beweren dat er
een andere mogelijkheid zou zijn, eentje die ontsnapt aan haar eigen
ideologische karakter.  

Het omgekeerde is eerder waar: de realiteit als dusdanig is ideologisch.
Of nog: we kunnen ons niet baseren op een buiten-ideologisch standpunt. Ons
begrip van de werkelijkheid is noodzakelijk ideologisch gekleurd. Wat de
vakbondsacties en de reacties van de meerderheid in die zin aangeven, is niet
enkel het simpele feit dat de regeringsbeslissingen gekenmerkt zijn door een
bepaalde ideologie, maar ook dat veel mensen het niet eens zijn met dat
ideeëngoed.  

In die zin, getuigt de manier waarop de stakingsacties door De Wever
worden afgedaan als een druppel op een hete plaat (er is immers geen
alternatief) dan ook van een verregaande ideologische blindheid. Of hij is zich
bewust van zijn opzet en maakt makkelijk gebruik van strategieën van zijn politieke
voorgangers, die ook al geen te hoge pet ophadden van vakbonden, sociaal
overleg en fundamentele gemeenschapsvorming. 

Hoe de sociaal-economische werkelijkheid er binnen vijf jaar zal
uitzien is met deze huidige politieke meerderheid niet echt een raadsel. Dat
die werkelijkheid geen vaststaand gegeven is, maar de keuze van die
meerderheid, dát is de ware inzet van deze staking.  

Het is aan elk van ons om daar een verantwoordelijkheid in te nemen.
Vooral aan een politieke meerderheid die haar eigen ideologisch karakter
ontkent. 

Pieter Meurs is onderzoeker bij het Centrum Leo Apostel aan de VUB. HIj schrijft dit artikel in eigen naam.