Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) kondigde afgelopen weekend trots aan dat er een nieuwe vragenlijst komt om langdurig zieken op een betere manier terug aan het werk te helpen. Het is de bedoeling van de minister om zieken meer op maat terug naar de arbeidsmarkt te begeleiden. 

Alle mutualiteiten, het RIZIV (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) en de universiteiten van Leuven en Luik hebben samengewerkt aan een gemeenschappelijke vragenlijst die sinds 1 april 2019 in gebruik genomen is voor wie langer dan 8 weken ziek is. Dit is geen grap! 

De nieuwe, gemeenschappelijke vragenlijst, bevat volgens de ziekenfondsen 15 ‘simpele’ vragen die de zieke moet beantwoorden met een score van 0 tot 5. Daarnaast worden er vragen gesteld over je opleiding en je loopbaan. Het gaat over een zelfinschatting, waarbij ook wordt geïnformeerd naar de voorgeschiedenis van je ziektebeeld.

Op het eerste zicht niets aan de hand. Of toch?

Mogen of moeten

Aanvankelijk zou de vragenlijst op vrijwillige basis ingevuld mogen worden. Maar, hoe wordt dit in de toekomst aangepakt? Tussen de regels door lees je dat het invullen van de vragenlijst na verloop van tijd een verplichting zal worden.

En als die verplichting er komt, ben ik zeer benieuwd naar de manier waarop de ziekenfondsen hier mee omgaan. Misschien kort door de bocht, maar hoe zit het met mensen die de vragenlijst niet kunnen invullen?

Enkel digitaal

We leven in een digitale wereld, waarin papier zo goed als not done is. Ook de vragenlijst zal enkel digitaal beschikbaar zijn. Weg met het papier, dus! Ja, er zullen mensen zijn die de lijst niet kunnen invullen.

En ja, er zijn nog flink wat mensen zijn die niet beschikken over een PC en/of internetverbinding, laat staan dat ze weten hoe die elektronica werkt. En, wat met mensen die opgenomen zijn in een ziekenhuis of in een andere zorginstelling?

En dan … de vragen

Er zullen ongetwijfeld een heleboel slimme kopen zich gebogen hebben over het opstellen van de vragen uit de lijst. Of slim ook écht slim is, trek ik op z’n minst in twijfel. De relevantie en meerwaarde van de lijst stel ik in elk geval in vraag. 

Laten we de lijst er even bijnemen. 

Deel 1:

In het eerste deel wordt gevraagd om zelf in te schatten wanneer je gezondheidstoestand het toelaat om terug voltijds of deeltijds aan het werk te gaan, of je in te schrijven als werkzoekende. Vul in met een datum.

Indien je nog arbeidsongeschikt bent, krijg je de vraag of je binnenkort het werk geheel of gedeeltelijk kan hervatten of je word je verzocht je in te schrijven als werkzoekende. Ook hier wordt gevraagd naar een datum.

Als je gezondheidstoestand het niet toelaat om op dit moment het werk te hervatten of je in te schrijven als werkzoekende, krijg je de vraag of je al contact hebt opgenomen met je bedrijfsarts. Daarnaast moet je opgeven of je nog in behandeling bent en zo ja welke behandeling (heelkundige ingreep, kine, geneesmiddelen, …) Bovendien wordt gevraagd of er nog onderzoeken of afspraken gepland zijn en zo ja bij wie, wanneer en welk soort onderzoek/specialiteit. 

Vervolgens omvat de vragenlijst vragen over je beroepservaring en het niveau van onderwijs waarvoor je een diploma of getuigschrift hebt bekomen met vermelding van het jaar van afstuderen en welke studierichting je gevolgd hebt.

Deel 2:

In deel 2 van de vragenlijst wordt verwacht dat je een 15-tal vragen invult met een score van 0 tot 5 op basis van zelfinschatting.

Een paar voorbeelden:

–          Hoe is uw gezondheidstoestand in het algemeen?

–          Heeft u er tijdens het werk veel last van als u regelmatig moet bukken?

–          Mijn leidinggevende begrijpt mijn situatie?

–          Hoe ongerust bent u over uw ziekte?

–          Heeft uw ziekte invloed op uw emoties? (boos, bang, paniek, depressief)

–          In mijn werk zet ik mij 200 procent in.

–          Ik heb het afgelopen jaar veel pech gehad.

–          Er zijn in mijn leven vervelende dingen gebeurd waar ik vaak aan denk.

–          …

Conclusie

Ik heb er mijn hoofd over gebroken, maar het nut of de relevantie van de vragenlijst heb ik nog steeds niet gevonden. Het beoordelen van een gezondheidstoestand lijkt mij nog steeds de verantwoordelijkheid van de behandelende artsen. Hoe kan je als patiënt, vaak zonder kennis van (para)medische zaken, out of the blue inschatten wanneer je terug aan het werk kan? Heel wat langdurig zieken zullen graag vandaag terug aan de slag gaan, zelfs gisteren als het kon. Anderen zien het mogelijks helemaal niet meer zitten om aan het werk te gaan. Iedereen zijn verantwoordelijkheid. Laat daarom het beantwoorden van de vragen uit deel 1 maar over aan de artsen en specialisten. 

De relevantie van deel 2 van de vragenlijst ontgaat mij zo mogelijk nog meer. Ik vind de vragen subjectief, ze hebben geen enkele meerwaarde en zijn volstrekt nutteloos. Hoe geef ik in godsnaam een score van 0 tot 5 op de vraag of ik mij wel 200 procent (geen 100 procent hé, wel

200 procent!) inzet op mijn werk? Of wat is de relevantie van het feit of ik al dan niet veel pech heb gehad het afgelopen jaar? Misschien had ik twee jaar geleden wel ongelooflijk veel pech? Bovendien, wat is pech? Voor de ene zal pech een andere invulling krijgen dan voor anderen. En, hoe kan ik nu inschatten of mijn leidinggevende of collega’s mijn situatie begrijpen? 

Ik kan dus gerust stellen dat het invullen, verplicht of niet, totaal geen nut heeft in het re-integratieproces van langdurig zieke werknemers. Ik vraag me ook af of een mutualiteit hier moet aan meewerken. Een ‘rondje pesten van langdurig zieken’ behoort niet tot de opdracht van een ziekenfonds, lijkt me. Ik verwacht van mijn ziekenfonds dat ze zowel mijn belangen verdedigt als die van al haar andere leden. Dus ook van diegene die door een ongewenste ziekte genoodzaakt zijn om, al of niet tijdelijk of definitief, te moeten stoppen met werken.