Port of Memory (2010) is een radicaal poëtische film van de Palestijnse regisseur Kamal Aljafari.  De film vertelt op een trage, eigenwijze manier het verhaal van het stadje Jaffa aan de Middellandse Zee.

Ook voor Israël zich op 15 mei 1948  uitroept tot onafhankelijke staat zijn er al een hele tijd gevechten tussen de Palestijnse autochtonen en milities van joodse migranten.  Het militaire overwicht van de joodse milities resulteert in een massale vlucht van de oorspronkelijke Palestijnse bewoners. Vele huizen in Jaffa komen leeg te staan.  De Palestijnen, die in de stad konden blijven, worden gedwongen in leegstaande huizen te wonen in de wijk Ajami.  Momenteel wonen er nog zo’n 20.000 Palestijnen. Zij worden echter bedreigd met uitzetting uit de huizen, omdat ze volgens de Israëlische autoriteiten niet de juiste eigendomspapieren hebben.  Daarnaast aast de Israëlische vastgoedsector op de gronden en oude huizen van het idyllische Jaffa.  Deze twee feiten vormen de achtergrond van Port of Memory.

De rode draad van het verhaal is de nakende huisuitzetting van een man, zijn echtgenote en zijn moeder.  Hij beweert dat zijn vader het huis 40 jaar geleden gekocht heeft, de Israëli’s zeggen dat hij niet het recht heeft om er te wonen.  De man gaat te rade bij zijn advocaat -die niet zichtbaar in beeld komt- maar deze vertelt hem dat hij de eigendomspapieren is kwijtgespeeld.  Andere fragmenten die de kijker te zien krijgt, zijn die van een typische Palestijnse cafetaria waar enkele mannen de dag doorbrengen met voor zich uit te staren.  Daarnaast zijn er ook snapshots van een christelijke vrouw met haar stokoude moeder die in hun prachtige huis zitten dat wordt ingenomen door een Israëlische filmploeg.

Deze scènes worden steeds gevolgd met detailopnames van de straten van Jaffa.  De camera’s glijden zeer traag over de afgebrokkelde muren van de oude, leegstaande of bedreigde huizen.  Dit zijn beelden die iedereen ziet die in Jaffa rondloopt, maar die voor iedereen een andere betekenis hebben. Voor de Amerikaanse filmploeg, die er de actieklassieker ‘Delta Force’ met Chuck Norris filmde, waren de straten de ideale filmsetting.  Voor de Israëlische zanger vertolkt het Palestijnse Jaffa -contradictorisch genoeg- het eens verloren joodse thuisland.  Voor de Palestijnse bevolking zijn de straten en de muren de dagelijkse realiteit van een leven in herinneringen, van een leven dat stilletjesaan aan het verdwijnen is.

De film toont daarnaast momentopnames van het dagelijkse leven en de rituelen van de Palestijnse bevolking van Jaffa: het gebed van de christelijke vrouw, een middagdutje, iemand die haar handen wast, de cafetaria-eigenaar die de kooltjes voor de waterpijp aanhoudt…  Dit is het leven in Jaffa.  Dit is de waarheid in Jaffa, maar niemand heeft er weet van of wil erover weten.  De bedoeling van de regisseur is om deze mensen, die in de geschiedenisboeken nooit vermeld worden, een stem te geven.

De film is een getuigenis van een wereld die aan het verdwijnen is, maar die ondanks alle externaliteiten duidelijk blijft voortbestaan in de dagelijkse handelingen van de Palestijnse bevolking van Jaffa.  De film geeft een voorbeeld van het Palestijns-Arabische woord ‘sumud’ of standvastigheid: de wil van de Palestijnen om zich te verzetten door te bestaan en te blijven.

Teskt: An Peeters

Beeld: Shirin Rabi