En daarom komt er bij de miserie van aardbeving en tsunami nog nucleaire ellende bij. Dit is vooral erg omdat er voor zo’n scenario gewaarschuwd was in een land dat erg gevoelig is voor aardbevingen.

Het zware kernongeval komt voor sommigen bij ons uiterst ongelegen, denk ik. Premier Leterme (CD&V) wil de wet op de kernuitstap ongedaan maken en de kerncentrales toch langer openhouden. Pieter Marechal, voorzitter van Jong CD&V, wil zelfs een nieuwe kerncentrale bouwen. Dit zeer ernstige ongeval moet ons doen nadenken of het verstandig is om in België weer volop de nucleaire kaart te trekken. Ik denk dat er goede redenen zijn om dat niet te doen. En dat betekent helemaal niet dat het licht zal uitgaan zoals bij miljoenen Japanners deze dagen. Het betekent wel dat er tienduizenden nieuwe jobs komen.

Japan en Tsjernobyl

Door de aardbeving in Japan is volgens gegevens van zondagavond de kerncentrale Fukushima I van Tokyo Electric Power [Tepco] gedeeltelijk ontploft, is er radioactieve straling vrijgekomen, worden 22 bestraalde mensen in een ziekenhuis verzorgd, moet men reactoren met zeewater koelen en zijn er ook elders problemen. In een straal van meer dan 20 km zijn meer dan 200 000 inwoners geëvacueerd. (Bij ons zou dat willen zeggen dat bijna een miljoen mensen hun woning moeten verlaten!)

Uiteraard is er direct gedacht aan de ramp van Tsjernobyl van 1989. Bij de brand en de explosie kwamen meteen 31 mensen om. Volgens specialisten van de Verenigde Naties kostte de ramp nadien het leven aan 9335 mensen, volgens die van Greenpeace aan 200 000. Een zone van 30 km rond de ingekapselde centrale is nog altijd verboden gebied. Ongeveer 3500 inwoners weigerden het gebied te verlaten. In 2006 waren er hiervan nog maar 461 in leven. De omvang van de nucleaire accidenten in Japan zal ook pas later duidelijk zijn.

De nucleaire lobby in België verzekert ons intussen dat een ramp zoals in Japan bij ons zo goed als uitgesloten is. Ian Hore-Lacey van de World Nuclear Association zei iets gelijkaardigs over de kerncentrale van Fukushima, ongelukkig voor hem, vlak voordat de Japanse overheid toegaf dat er zich een ontploffing had voorgedaan. De overheid gaf dat trouwens pas toe nadat beelden van de ontploffing waren opgedoken. Volgens de specialist was de reactor zo ontworpen dat hij bestand was tegen het ergst mogelijke ongeval.

Niet dus

Overigens was Japan gewaarschuwd. Ishibashi Katsuhiko, seismoloog aan de universiteit van Kobe, had een reeks ongevallen in Japanse kerncentrales bestudeerd. In 2007 concludeerde hij in een rapport dat de veiligheidsmaatregelen t.a.v. aardbevingen ontoereikend waren. Zijn studie kreeg geen gevolg. Ook in Japan gaat het gewin van sommigen voor op de veiligheid van velen, zo blijkt. En voor die keuze betalen nu de mensen die in een ziekenhuis zijn opgenomen, have en goed hebben moeten verlaten, in de kou en zonder licht zitten.

Volgens de Duitse milieuminister Norbert Roettgen moet na de Japanse kernramp bekeken worden of afdoende veiligheidsmaatregelen tegen alle nucleaire gevaren wel mogelijk zijn. Zal België, dat graag het Duitse voorbeeld volgt, dat ook in deze kwestie doen?

Kernafval

De ramp in Japan maakt indirect ook duidelijk wat er met opgeslagen kernafval kan gebeuren. Plutonium komt vrij in kerncentrales. In één van de getroffen reactoren gebruikt Tepco MOX als brandstof. Daarbij komt meer plutonium vrij. En daarover is heel grote ongerustheid, want met plutonium kan een kernbom worden gemaakt. Het goedje blijft 244.000 jaar gevaarlijk. Het inademen van een minuscuul deeltje plutonium van amper 7 microgram (een miljoenste deel van een gram) leidt tot longkanker.

Er zijn plannen om het Belgisch kernafval in de Kempense kleilagen op te slagen. Wie is er zeker van dat in zo’n enorm lange periode de aarde daar niet zal verschuiven of dat er radioactiviteit in het drinkwater zal lekken? Ondanks de miljarden wereldwijd uitgegeven aan onderzoek om het kernafval veilig te bergen is er na ruim een halve eeuw geen oplossing gevonden.

Dit is eigenlijk mijn grootste probleem met kernenergie. Ik wil mijn achterkleinkinderen niet met dit soort problemen opzadelen. Alleen maar omdat ik niet naar alternatieven zou willen zoeken voor mijn energiegebruik. Het is onbegrijpelijk dat een politieke jongerenorganisatie en een premier die zich beroepen op Christelijke waarden geen onoverkomelijke problemen hebben met het kernafval.

Hernieuwbare energie en gas

Windmolens kunnen omver vallen. Maar nooit met zo’n desastreuze gevolgen als wat er met kerncentrales kan gebeuren. Photovoltaïsche cellen bevatten net als spaarlampen gevaarlijke stoffen. Op het einde van hun levensduur moeten ze dus apart worden ingezameld en kunnen ze gerecycleerd worden. Maar het probleem van kwik in een spaarlamp is toch van een andere orde dan het nucleaire afval.

Ik vind dat we uit veiligheidsoverwegingen een resolute keuze moeten maken voor hernieuwbare energie. Volgens die sector (http://www.ode.be/) kan België tegen 2020 28 procent groene stroom hebben. Nu is groene stroom maar goed 3 procent. De sector pleit voor een Europese doelstelling om tegen 2050 voor 100 procent op hernieuwbare energie over te schakelen. Windenergie zou de helft kunnen leveren.

In de tussentijd kunnen we een beroep op een fossiele brandstof die nog voor een langere tijd voorradig is en minder CO2 uitstoot dan olie, namelijk gas. Distrigas topman Erwin Van Bruysel in de krant de Tijd: “De grootste factor van onzekerheid is de nucleaire politiek. In België zijn heel wat aardgascentrales aangekondigd, maar niemand durft te investeren tot er duidelijkheid is. Als de kerncentrales sluiten, zijn gascentrales het logische alternatief, want ze kunnen snel gebouwd worden.”

Klimaatwet

Om aan de onzekerheid een einde te maken heeft Groen! het geschikte middel: een voorstel van een klimaatwet met duidelijke en ambitieuze doelstellingen op korte, middellange en lange termijn. Zo’n wet is essentieel om een stabiel investeringsklimaat voor hernieuwbare energie te scheppen.

De Deense regering heeft al een strategie klaar om tegen 2050 volledig onafhankelijk te zijn van steenkool, olie en gas. De verstandige Denen hebben immers nooit kerncentrales gewild. Tegen 2020 wil Denemarken 62 procent van de elektriciteit halen uit hernieuwbare energie. De Denen zijn wereldmarktleider inzake windenergie. De sector stelt 20 000 mensen te werk.

Marechal schermt met het argument werkgelegenheid ter verdediging van zijn nieuwe kerncentrale. De Vlaamse koepel van technologiebedrijven Agoria ziet een potentieel van 40 000 jobs in de sector van de hernieuwbare energie (zon, wind, biomassa) in Vlaanderen.

Decentrale productie

De problemen met de kerncentrales in Japan veroorzaken intussen een tekort aan elektriciteit. Miljoenen Japanners zitten zonder stroom. Elders wordt hij gerantsoeneerd. Waterzuivering en de verwarming door gas komen in het gedrang, omdat daar telkens elektriciteit bij nodig is. Japan haalt ruim een derde van al zijn elektriciteit uit 53 nucleaire reactoren.

Zondagavond zijn 11 daarvan stilgelegd. Kerncentrales produceren in de regel elektriciteit op een heel grote geconcentreerde schaal. De ramp in Japan onderstreept het kwetsbaar karakter van zo’n grootschalig systeem. België haalt ruim de helft van zijn elektriciteit uit kernenergie.

Een groter aandeel van decentrale productie geeft meer zekerheid aan een energiesysteem. Mondjesmaat worden in Vlaanderen gezinnen en KMO’s zelf energieproducenten. Passiefhuizen die op de eerste plaats weinig energie nodig hebben produceren zelf hun elektriciteit met zonnepanelen. KMO’s zetten kleinschalige installaties voor warmtekrachtkoppeling in.

Landbouwbedrijven beschikken over installaties voor vergisting van biologisch materiaal. Het zijn allemaal vormen van decentrale productie van energie. Meestal gaat het om hernieuwbare energie. Het is toekomstgericht om deze vormen van energieopwekking vanuit de overheid krachtig te ondersteunen.

Uiteraard blijft ook grootschalige productie van hernieuwbare elektriciteit via grote windmolenparken op de Noordzee bijvoorbeeld noodzakelijk. Een slim elektriciteitsnet kan al die puzzelstukken in mekaar doen passen zodat ze mekaar perfect aanvullen. Allemaal belangrijke overheidsopdrachten.

Kortom

Wat moet dus het Belgische antwoord zijn op het nieuwe zware kernongeval in Japan, op vragen over energiezekerheid? Volgens mij: vasthouden aan de wet op de geleidelijke kernuitstap en duidelijk maken aan investeerders dat kernenergie een voorbijgestreefde technologie van vorige eeuw is.

Door de totaal onethische reuzenwinsten van Electrabel af te romen kan de overheid investeringen ondersteunen in energiebesparing, in hernieuwbare en decentrale energie en in een aangepast elektriciteitsnetwerk. In een overgangsperiode spelen moderne gascentrales hun rol.

Hugo Van Dienderen, gewezen volksvertegenwoordiger Groen! en huidig voorzitter van Groen!Plus