België (voorlopig) van het ijs, Europese waarschuwing voor Duitsland (eindelijk)

België (voorlopig) van het ijs, Europese waarschuwing voor Duitsland (eindelijk)

maandag 2 juli 2012 15:22
Spread the love

Voorspelbaar ongeloofwaardig.  Zo begroetten we de nieuwe ontwerpaanbevelingen voor België die de Europese commissie op 30 mei op tafel legde. Omhoog de wettelijke pensioenleeftijd. Omlaag de werkloosheidsuitkeringen. Weg de solidaire centrale loonvorming. Hervorm de indexering.  Maar geen woord over de vaststelling in het Europese rapport voor Europa 2020 dat het aantal personen met risico op armoede in België in 2010 met 90.000 is gestegen, geheel in strijd met de Europese doelstelling. Noch over de zekerheid dat de armoede zienderogen zal stijgen eens de versterkte degressiviteit van de uitkeringen voor langdurig werklozen op kruissnelheid is. Met zo’n totaal gebrek aan evenwicht verliest de strategie Europa 2020 haar geloofwaardigheid.

Theater

Even voorspelbaar als de Europese ontwerpaanbevelingen was het theater dat daarrond werd opgevoerd vanuit werkgeversorganisaties en aan liberale zijde.  VLD, VBO en VOKA blijven immers azen op een ontwrichting van de automatische indexering.  Wanneer dat niet kan via het zomerplan van de federale regering voor relance en competitiviteit, dan in elk geval deze winter in het kader van de interprofessionele onderhandelingen voor 2013-2014. 

Al even voorspelbaar was hoe Europees commissaris Karel De Gucht de Belgische werkgevers opnieuw ter hulp snelde door ons trachten in te peperen dat die aanbevelingen niet zomaar vrijblijvend zijn. België zou boetes oplopen als het er zich niet naar gedraagt. Zijn verhaal zou kloppen moest België, op basis van de inmiddels afgewerkte Europese diepteanalyse op de zwarte lijst komen van landen met zware macro-economische onevenwichten. Maar dat bleek niet het geval te zijn. Europa kwam zelfs terug op een paar negatieve scores die het België bij een eerdere oefening hadden gegeven. België ging dus voorlopig vrijuit. Wat betekent dat het zijn eigen koers kan blijven varen, desnoods tegen de neoliberale bevelschriften van de Europese commissie in. Althans voor de aanbevelingen die niet onmiddellijk te maken hebben met de budgettaire discipline.

En hoogst voorspelbaar was dat die Europese ontwerpaanbevelingen eind vorig week ook door de Europese top nagenoeg ongewijzigd werden goedgekeurd.  Wat wil je?  De nieuwe Europese regels, vervat in het zogenaamde sixpack, maken dat de staatshoofden de ontwerpaanbevelingen die te maken hebben met de macro-economische onevenwichten, slechts kunnen overrulen met een gekwalificeerde meerderheid. En die procedure bij  gekwalificeerde meerderheid werd in één beweging, zonder politiek debat, verruimd tot de aanbevelingen die met werk en arbeidsmarkt hebben te maken. Denk je nu echt dat België voor het behoud van zijn automatische indexering gemakkelijk een 2/3 meerderheid gaat vinden, wetende dat alleen kleine landen als Cyprus, Malta en Luxemburg dergelijke veralgemeende stelsels hebben? Het is in elk geval niet met wat theater van het Belgische staatshoofd op de Europese top, dat je zo’n meerderheid bereikt.

Verrassingen

Al waren er toch ook een paar onverwachte wendingen, als je de eindbalans opmaakt.

Verrassing één: dat de Europese Raad her en der toch nog wat veranderde, met gekwalificeerde meerderheid.  Ook voor België trouwens.  Het gaat niet om fundamentele correcties. De koppeling van de wettelijke pensioenleeftijd aan de levensverwachting wordt nu ingeschreven als onderdeel van een ruimer beleid om de gemiddelde leeftijd van uittrede uit de arbeidsmarkt op te trekken. 

Bij de kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt worden naast de migranten ook de ouderen expliciet genoemd. En de tekst rond het vrij verkeer van diensten werd wat vager gehouden.  Ik zei al, niks fundamenteels.  Maar het toont aan een duidelijke politieke opdracht aan de onderhandelaars en goed diplomatiek werk wel wat kunnen helpen.  Al zijn de diplomaten kennelijk ook wat geholpen door de arrogante opstelling van Europese commissie in de besluitvorming. Die werkte de Lidstaten dermate op de heupen dat ze zich samen wat assertiever zijn gaan opstellen.

Verrassing twee: dat België sterker uit de nieuwe procedure voor macro-economische onevenwichten komt.  België was begin dit jaar, samen met elf andere Europese landen, onverwacht op de long list gekomen van landen die onderworpen zou worden aan diepte-analyse. Moest die slecht aflopen dreigde België onderworpen te worden aan de zgn. correctieprodecure, met dwingende aanbevelingen voor het economisch beleid, op straffe van sanctie.

Het was koren op de molen voor hen die permanent zitten te zagen aan de pijlers van ons sociaal model.  En ook al kregen we allerlei geruststellende berichten dat België weinig risico liep om op de zwarte lijst te komen, toch waren we bijzonder sceptisch.  Begin het jaar had men ons ook gerustgesteld, en nochtans waren we wel op de long list gekomen.  We kennen ook de gebetenheid van Ecfin (het Europese directoraat-generaal Economische en financiële zaken) en Europese Centrale Bank om ons een hervorming van de loonvorming en indexering door de strot te duwen.  

Die scepsis bleek gelukkig onterecht.  De diepte-analyse viel, gegeven van wat je van Ecfin doorgaans doorkrijgt, al bij al nog mee, met meer nuances dan verwacht.  Ook al blijft ze fundamenteel onevenwichtig en gebaseerd op dogmatische denkschema’s. En België blijft gespaard van de correctieprocedure met dwingende aanbevelingen.  Geheel onverwacht was ook dat België zou worden gerangschikt in de minst slechte categorie. Waardoor het voorlopig ook van het ijs lijkt om in een latere fase  te stoten op Europese bevelschriften, op straffe van boete.  Althans als het economisch niet van kwaad naar erger gaat.  Dat blijft noodzaken zelf orde op zaken te stellen. Maar met de ruimte voor meer rechtvaardigheid, doelmatigheid en duurzaamheid.

Verrassing drie: het gehele plaatje van de preventieve procedure.  De  rangschikking van de twaalf landen is op zich al geheel onverwacht. Temeer daar ze geen enkele basis vindt in het wettelijke kader voor de preventieve procedure. Op eigen houtje is de Commissie nu afgekomen met een driedeling.  Eerst de landen met louter een vaststelling van macro-onevenwichten, waaronder België, samen met o.m. Verenigd Koninkrijk en enkele Scandinavische landen.  Dan een tussencategorie met ernstige onevenwichten (“serious”), met daarin vooral Frankrijk en Italië. 

En tot slot de slechtste categorie (“very serious”), met daarin slechts Cyprus – Europees voorzitterschap  vanaf 1 juli! – en Spanje. Grootste verrassing: voor geen van die landen wordt de correctieprocedure gestart, zelfs niet Cyprus en Spanje.  En dat na al de eerdere stoerdoenerij, zeker ook gegeven de zware economische moeilijkheden in enkele landen.  Stilte voor de storm, zeggen de enen, wacht tot volgend jaar! De Europese commissie lijkt te hebben begrepen dat je landen toch niet aan de schandpaal kunt nagelen, zeggen anderen, op gevaar dat ze dan zeker gekielhaald worden door de financiële markten en Europa nog meer “bazooka’s” vandoen heeft om ze uit het slop helpen.

Verrassing vijf: voor het eerst krijgt Duitsland een niet mis te verstane wenk om een eind te maken aan de aanhoudende sociale dumping.  Enerzijds met de aanbeveling om de lonen de productiviteitsstijging te laten bijbenen. Anderzijds met de vaststelling in het Europese rapport om meer mini-jobs om zetten in “stabiele contracten”. Heeft Europa eindelijk begrepen dat er haken en ogen zitten aan het Duitse rolmodel? En dat flexizekerheid niet noodzakelijk synoniem hoeft te zijn voor een destabilisering van de vaste contracten? Gerede twijfel. Er zal meer nodig zijn om het vertrouwen van de werknemers in Europa te herstellen.

Chris Serroyen
Hoofd ACV-studiedienst

take down
the paywall
steun ons nu!