In de ´Universele Reisgids voor Moeilijke Landen´ beschrijft journalist Jelle Brandt Corstius wat exotische, of moeilijke landen, zijn. Moeilijke landen bevinden zich doorgaans buiten West-Europa, Noord-Amerika en Australië. België noemt hij een twijfelgeval. Is België nu wel of geen moeilijk land? Ik nam de proef op de som en las het boek. Om het boek te toetsen aan de Belgische praktijk.

De auteur begint zijn boek met de definitie van een moeilijk land. Een aantal zaken zijn volgens hem kenmerkend. Bijvoorbeeld als je elke tien seconden iemand hoort toeteren. In Brussel hoor je dat zeker, in Antwerpen en Luik in sommige volkswijken.

Beltegoed en sigarettenrook

Kenmerkend aan een moeilijk land is ook als je elke tien meter een winkel met beltegoed en kleine zakjes haarconditioner ziet. Winkels met beltegoed kom je overal tegen in België. Zakjes haarconditioner kom je dan weer vooral tegen in multiculturele wijken.

De geur van tropische bloemen, sigarettenrook en riool hoort ook bij dat rijtje. Tropische bloemen ruik je op marktdagen in de Brusselse metro. Sigarettenrook ruik je dan weer praktisch overal in België. Het riool ruik je soms.

Zwart water en zenuwinzinking

In veel niet-westerse landen zou je zwart water krijgen bij het wassen van je gezicht of handen. Hoe vaak je het ook wast. In België gebeurt dat soms. Dat heeft vooral te maken met je buren. Als zij aan het verbouwen zijn, met verouderd materiaal, dan krijg je dit effect gegarandeerd.

Verder zou je minimaal één zenuwinzinking per dag krijgen in een moeilijk land. Dat overkomt meerdere West-Europeanen die zich voor enige tijd in België vestigen. In tegenstelling tot Nederland, gaat er in België eigenlijk niet veel vanzelfsprekend. Overal heb je formulieren en attesten (papieren bewijzen) voor nodig. En als jij die zelf niet kwijtraakt, dan raakt de overheid ze wel kwijt. Het resultaat is gegarandeerd een zenuwinzinking.

De vergelijkingen

Zo beschouwend is België inderdaad een twijfelgeval. Het vertoont aspecten van een moeilijk land. Toch komen er vervolgens in de overlevingsgids heel wat zaken tegen die ook kenmerkend zijn voor België. Enkele frappante gelijkenissen tussen België en landen in het Oostblok, de voormalige Sovjet-Unie, Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Je zal met name merken dat sommige aspecten vooral van toepassing zijn op Brussel en vaak in mindere mate voor de rest van het land.

*Kinderbedelaars: vormt een groot probleem aan de achterkant van station Brussel-Noord in de Rue de Brabant. Ouders zetten vaak hun kinderen in om te bedelen op straat. Het aantal kinderbedelaars lijkt er dagelijks te fluctueren, afhankelijk van de politiepatrouilles.

*Kloof tussen arm en rijk: is vanuit Nederland gezien al enorm. Vergelijk een volkse en een meer residentiële wijk in België met elkaar en het verschil is aanzienlijk. Dit uit zich ook heel sterk in het onderwijs: kinderen, die in een overwegend kansrijke situatie opgroeien, scoren op school veel beter dan kinderen, die in een meer kansarme situatie opgroeien. Volgens onderzoekers zou België op het vlak van gelijkheid in het onderwijs de slechtste leerling van de geïndustrialiseerde wereld zijn!

*Formulieren: ze zijn overal voor nodig in België. Er is nog heel weinig gedigitaliseerd. En als je iets met een verkeerde kleur invult, of onnauwkeurig te werk gaat, dan heb je gegarandeerd een probleem. Behalve als je de betreffende ambtenaar kent of de betreffende persoon je erg graag mag.

*Oordopjes: die kunnen altijd van pas komen. Zeker in Brussel is er vaak continue herrie. Zeker ‘s nachts wanneer je buurman heel erg luid een serenade gaat zingen uit het raam voor zijn geliefde, die zich toevallig op straat bevindt. De volgende ochtend hoor je hem om 06u30 ook al luid serenades onder zijn douche zingen. Omdat de woningen doorgaans minder goed geïsoleerd zijn, kun je hier vaak van mee genieten.

*Goedkope telefoon: is erg handig als je vaak het Brussels openbaar vervoer neemt. Goedkope telefoons zijn niet interessant voor dieven. Smartphones wel.

*Handige boeken: of het nu in de supermarkt is of voor het loket, die lange rij staat er toch wel. Zeker in Brussel zijn rijen niet efficiënt en moet je vaak minimaal 30 minuten wachten. Zorg dat je altijd een makkelijk boek bij de hand hebt wat je kan lezen terwijl je met je andere hand je spullen bij de hand moet houden. Verder kun je er ook maar beter rekening mee houden dat de betreffende openbare vervoersmaatschappij gaat staken op het moment dat jij er mee reist. Een pocketboek kan je vertraging een pak aangenamer maken.

*Rijden in België: vanwege de staat van het wegennet vaak een regelrechte ramp. Ik heb met eigen ogen gezien dat de wegen in Bosnië-Herzegovina veel beter zijn dan de Belgische.

*Per trein door België: een heel avontuur, want de Belgische spoorwegen hebben de laatste jaren te kampen met enorme vertragingen. Zoals we in Nederland 10 jaar geleden gewend waren. Het voordeel is wel dat je heel wat interessante mensen op de Belgische treinen kan ontmoeten.

*Clandestiene taxi’s: kunnen je vanuit Brussel naar heel West-Europa brengen. Niet enkel Parijs en Amsterdam behoren tot de mogelijkheden, maar ook Londen, Lyon, Marseille en Kopenhagen. Dit systeem functioneert als een soort Marokkaanse grand taxi waarbij de taxi vertrekt als hij vol is en de kosten gedeeld kunnen worden. Dan kost je reis Brussel-Parijs nog maar 25 euro!

*Simkaart: met Ay Yildiz en Mobisud kun je goedkoop bellen en sms’en naar landen waar, respectievelijk, een grote Turkse en Marokkaanse gemeenschap zit. En reken maar dat dit ook voor Nederland werkt. Simkaarten van Mobisud worden verkocht door simkaartverkopers rond het Brusselse Zuidstation en in nachtwinkels. Ay Yildiz vind je dan weer vooral in het officiële circuit.

*Duidelijk zijn: werkt in tegenstelling tot andere landen vaak averechts. Met name in Vlaanderen wordt onze Nederlandse duidelijkheid niet op prijs gesteld. In Brussel is het dan weer levensnoodzakelijk (anders walsen anderen over je heen). Hoe het voor Wallonië zit weet ik niet.

*Het ziekenhuis en/of de dokter: je hebt vaak wel dezelfde professionaliteit van artsen als in Nederland, maar wel een log administratief apparaat wat in het ziekenhuis kan leiden tot verkeerd opgestelde facturen. Alert zijn is dus de boodschap.

*Als het allemaal niet meer gaat: plooi je terug op je eigen gemeenschap. Nederlanders zitten overal in België en samen kun je collectief je gal op dit disfunctionerend, maar vooral geweldig, land spuwen. Om er vervolgens weer enkele maanden tegen aan te kunnen. Zit het je echt even heel erg hoog? Ga een paar dagen terug naar het efficiënte Nederland en kom bij.

*Verkeersregels: worden in Vlaanderen toegepast, in Brussel niet echt. Wat Brussel betreft: go with the flow. Of je moet met botbreuken worden opgenomen in een Belgisch ziekenhuis. Tenzij je een directe repatriëring naar Nederland kan betalen.

*De juiste eetgelegenheid uitkiezen: ook in België geldt de gulden regel: waar de meeste gasten zijn, is de beste kwaliteit. Hoe onfris het eethuisje of frituur er ook uitziet.

*Exotische hapjes: frikadellen in kriekensaus zijn erg lekker. Gestoofd konijn naar het schijnt ook. Doen dus! De Belgische keuken is doorgaans rijker van smaak dan de Nederlandse. Niets minder dan een grote pluim hiervoor. Het eten en drinken in België compenseert ruimschoots alle tekortkomingen van dit prachtige land.

*Politie: een heikel onderwerp. Er is een kern van rotte peren die het voor de rest van de agenten verpest. Door deze groep heeft de Belgische politie, ook bij een aantal Belgen, een slechte reputatie. Over het algemeen ga je met een agent best niet in discussie, deze is gewend om vanuit de autoriteit te handelen. De agent is echt niet je beste vriend. Wil je problemen vermijden: hou je in een buurt van een agent aan de wet.. Verder: door het rood licht fietsen wordt beloond met een superboete van 150 euro, je mag niet mijn zijn tweeën naast elkaar fietsen en je mag al helemaal niemand achterop nemen. Verder hebben veel Belgische gemeenten belachelijke boetes voor belachelijke misdrijven: gemeentelijke administratieve sancties of GAS-boetes. Op de trappen van een kerk eten, zingen op straat of zelfs fluiten op straat, wordt in sommige gemeenten als ernstig crimineel vergrijp gezien. Belletje trekken is bijgevolg nog veel erger. Een gewaarschuwd mens telt voor twee: maak geen fittie met de Belgische politie!

*Alcohol: de Belgische bieren hebben doorgaans een hoog alcoholpercentage. Daardoor worden Belgen niet zo snel aangeschoten. Dit levert vooral hilarische taferelen op met groepen Nederlandse toeristen die snel ladderzat zijn na enkele trappisten.

*Fotograferen: mag altijd. Behalve als je de politie fotografeert die fout parkeert. Dan krijg je meteen een GAS-boete. Neem je camera overal mee naar toe in België. Je ziet om de haverklap een surrealistisch tafereel.

*Pinnen: je komt geldautomaten tegen als je ze niet zoekt. Als je er een ziet dan neem je best meteen een grote hoeveelheid geld op. Pinautomaten zijn dun gezaaid in België. En als er problemen met internetproviders zijn, dan gebeurt het dat een hele stad zonder pinautomaten zit.

*Afdingen: schijnt soms te werken op sommige markten rond het Brusselse Zuidstation.

*Corruptie: komt volgens de media in België voor. Zelf heb ik met Belgische corruptie gelukkig geen ervaring.

*Omkopen: idem.

*Taal: ligt erg gevoelig. Respecteer de taalgrens. Je kan mensen per ongeluk diep beledigen of zelfs furieus maken als je op Nederlandstalig gebied Frans durft te spreken. Verder stellen veel Vlamingen het op prijs als je hun gemeenschappelijk dialect geen dialect noemt maar een taal. Je scoort punten als je deze zogenaamde taal Vlaams noemt en geen Nederlands.

*Religie: de kerk is nog serious business. Ontkerkelijking lijkt de laatste jaren pas op gang te komen. HEMA België verkoopt nog steeds kaarten met het opschrift “Gefeliciteerd met je Heilig Vormsel”. Wat dat inhoudt, is mij niet bekend.

*Wilders: dat hebben ze in België niet. Toch komen racistische uitspraken veelvuldig voor. Volwassenen die naar kinderen roepen ‘Ga terug naar je eigen land’ komen met hun daad weg. Racisme is soms sterk verankerd en hier wordt vaak geen juridisch gevolg aan gegeven.

*Tijdsbesef: kom zeker niet op tijd bij je afspraak, maar toch wel 15 minuten te laat. Te vroeg komen is uit den boze. *Mannetjes: met name in Brussel kom je mannetjes tegen die allerhande zaken verkopen. Zet je in een etablissement aan station Brussel-Zuid en binnen het uur komen volgende mannetjes langs: de nepjuwelenverkoper, de cd-verkoper en de zonnebloempittenverkoper. In het Zuidstation zelf wandelen dan weer verkopers met Thalystickets rond die je aan kunnen spreken. Dit schijnt niet legaal te zijn.

*Prostituees: zijn het eerste wat je van Brussel ziet als je de stad binnenrijdt per trein vanuit Nederland. Prostitutie is bij wet verboden, maar onder de licentie van bar kunnen zij toch hun werk doen in de Rue d’Aerschot. Deze straat is dus op papier een uitgaansstraat. Een voorbeeld van verregaand surrealisme.

Enige nuance

Zo beschouwend is met name het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een echt exotisch of moeilijk gebied. Vlaanderen is vaak een twijfelgeval. Over Wallonië durf ik mij niet uit te spreken omdat ik daar nooit gewoond heb.

Wie zich voor langere tijd in België gaat vestigen, neemt dus maar best de ‘Universele Reisgids voor Moeilijke Landen’ mee in zijn bagage. Het kan altijd van pas komen.

Meer info:  http://www.jellebc.nl/universele-reisgids-voor-moeilijke-landen/

In de reeks ‘Tussen molen en praline’ beschrijft Jochem Oomen zijn avonturen als Nederlander in België.