België: het land waar criminelen hun proces kunnen afkopen

donderdag 1 juli 2021 14:36

Spread the love

De wet die het mogelijk maakt dat fraudeurs hun straf kunnen afkopen, kreeg opnieuw aandacht met de zaak-Beaulieu: een textielgigant, die tapijten produceert en verkoopt. De eigenaars zijn de familie De Clerck. De groep Beaulieu is zowat de meest doorgelichte groep van ons land. Meer dan twintig jaar analyseerde het Brusselse parket de financiële handel en wandel van de Beaulieu-stichter wijlen Roger De Clerck. Tot een batterij advocaten van de textielmagnaat erin slaagde de verjaring van de feiten te pleiten.[1]

Maar in 2014 werd er een nieuw onderzoek gestart tegen zes verdachten, onder wie leden van de familie De Clerck, voor witwassen en valsheid in geschrifte. Nu, zeven jaar later, hebben de zes verdachten een minnelijke schikking getroffen met het Parket-Generaal. Ze betaalden vijftig miljoen euro, waardoor ze niet voor de strafrechter hoeven te verschijnen. De familie De Clerck staat in de top 30 rijkste families van ons land, met een geschat vermogen van ongeveer 1,3 miljard euro.[2]

De wet die de mogelijkheid schept een vervolging af te kopen, luistert naar de naam: verruimde minnelijke schikking, ook bekend als de ‘afkoopwet’. Sinds deze wet in 2011 is ingevoerd, kregen 1.368 mensen en rechtspersonen de kans hun vervolging af te kopen. Dat gebeurde vooral in fraudezaken. Ze betaalden bijna 1 miljard euro aan de staat om een veroordeling te ontlopen.[3]

1 miljard is veel geld, maar het gaat hier over een periode van tien jaar: gemiddeld 100 miljoen per jaar. Het is een peulschil vergeleken met het totale jaarlijkse bedrag aan fiscale fraude. Die wordt geschat op 30,4 miljard euro.[4]

Minnelijke schikkingen in strafzaken bestaan al vele jaren. Maar in 2011 werd de wet verruimd. Tot dan waren minnelijke schikkingen in strafzaken alleen mogelijk voor kleinere dossiers en was de procedure enkel mogelijk zolang de strafvordering nog niet was ingesteld. Vanaf 2011 werd het ook mogelijk om gelijk wanneer een vervolging af te kopen, ook voor zwaardere misdrijven en als een gerechtelijk onderzoek of een proces al is opgestart.[5] Om je een idee te geven wat je onder het begrip ‘zwaardere misdrijven’ moet verstaan, volgen hier enkele voorbeelden.

In 2019 werd de Zwitserse HSBC-Bank vervolgd voor ‘feiten van ernstige en georganiseerde fiscale fraude, witwassen, het vormen van een criminele organisatie en onwettige uitoefening van de functie van financieel tussenpersoon.’ Ondanks de ernst van de tenlastelegging, besliste het parket van Brussel een minnelijke schikking te treffen met de Belgische Staat voor een bedrag van 294,4 miljoen euro. Het onderzoek naar de HSBC-fraude begon al in 2013 en onthulde dat het dossier 3.003 Belgen betrof, die 4.616 rekeningen hadden bij HSBC in Genève, met daarop in totaal 6,26 miljard dollar. Bijna 300 miljoen euro voor een minnelijke schikking lijkt veel, maar wat zou de staat hebben kunnen recupereren als het tot een proces was gekomen?[6]

Ja, je leest het goed; zelfs een bank die als crimineel wordt genoemd, kan een vervolging vermijden. Dat gebeurde ook al in 2013 toen het diamantbedrijf Omega Diamonds een minnelijke schikking had getroffen met het parket en de fiscus. Het ging over een belastingfraude van naar schatting twee miljard euro. Het diamantbedrijf kwam ervan af met een boete van 160 miljoen. Dat is een aanslag van amper 8 procent. Jos Vander Velpen, de advocaat van een gewezen werknemer die de fraude aan de kaak had gesteld, zei na afloop dat het ongehoord is dat het parket en de fiscus een deal gesloten hebben met wat hij ‘een bende criminelen’ noemt. ‘De eerste en de belangrijkste tenlastelegging is criminele organisatie’, zei Vander Velpen, ‘en het gaat hier over een criminele organisatie buiten categorie, zal ik maar zeggen. Ik had nooit van mijn leven gedacht dat het openbaar ministerie een deal zou treffen met een criminele organisatie van die allure.’[7]

Ondanks dat de afkoopwet op veel kritiek botst, omdat wie geld heeft zijn vervolging kan afkopen, zijn er volgens de regering argumenten die een afkoopwet rechtvaardigen. Ze wordt voornamelijk toegepast in technisch moeilijke en ingewikkelde dossiers. De advocaten die de criminele fraudeurs verdedigen, maken vaak handig gebruik van procedurekwesties. Om te voorkomen dat de zaken op niets uitdraaien of verjaren, kan een schikking worden getroffen. Hierdoor biedt het zekerheid op een effectieve financiële sanctie.

Die argumenten zouden geen steek houden, mocht het gerecht over voldoende menselijke en financiële middelen beschikken. Ingewikkelde dossiers zouden dan sneller kunnen worden behandeld. Het is daar dat het probleem zit, niet in de ingewikkeldheid! En wat met de ethiek? Is ons land een democratie waardig als een wet het toelaat dat rijke mensen anders worden behandeld dan mensen met weinig financiële middelen?

Zowel op ethisch als op democratisch gebied, is het verantwoord de verruimde regeling van minnelijke schikking waarmee grote financiële delinquenten kunnen ontsnappen aan hun proces, af te schaffen. Daders van zware fiscale fraude mogen een effectieve straf niet ontlopen. Er moet de mogelijkheid zijn op een openbaar proces met strafrechtelijke straffen tot en met gevangenisstraf en onteigening van hun bedrijf. Dat zou ook moeten gelden voor de banken die hand-en-spandiensten leveren bij grote fraude.

Onteigening? Gaan we hiermee niet te ver? In de affaire met de HSBC-bank, die ondanks ernstige misdaden een minnelijke schikking kreeg, vroeg advocaat en fiscaal jurist Michel Maus zich af of de bankvergunning van HSBC niet simpelweg moest worden ingetrokken. Hij zei hierover het volgende: ‘Dit wekt de indruk dat grootschalige fraude op een andere manier wordt behandeld. Ik vraag me af of de bank nog een bankvergunning moet krijgen. Ethiek mag niet worden genegeerd. Als het gerecht mankracht ontbreekt voor grote fraudezaken, moet ze de kleine fraudeurs niet dubbel en dik aanpakken.’[8]