De kleine man heeft in de geschiedschrijving nooit veel aandacht gekregen. Kroniekschrijvers en historiografen hebben het bijna uitsluitend over keizers, koningen, belangrijke edellieden en veldheren.

Het verloop van de geschiedenis werd in hun ogen bepaald door de daden van de grote mannen en vrouwen, hun veldslagen, de verdragen die ze afsloten en de manier waarop ze over hun onderdanen regeerden. Het leven van de ondergeschikten vond men niet interessant. Te vulgair en te banaal. Toch zijn er sporen van daden en woorden van de kleine man te vinden in gerechtelijke stukken, egodocumenten, verhalen en liederen terug te vinden.

Open School

Het idee voor dit boek ontstond bij auteur Tjen Mampaey al in 2005: “Als onderwijzer in het zesde leerjaar gebruikte ik dikwijls het boek ‘Geschiedenis van de kleine man’, een uitgave van de toenmalige BRT-Open School. Het gaf me toen inspiratie bij mijn lessen en dat deed het opnieuw toen ik vernam dat de uitgeverswereld geïnteresseerd was het onderwerp verder uit te diepen.”

Onaangeroerd stof

Voor dit boek kon de auteur beroep doen op een grote ploeg historici. Alle auteurs zijn specialist in hun vakgebied. Het verfijnen en scherp stellen kostte heel wat tijd omdat er uitsluitend mocht worden gewerkt met getuigenissen en andere concrete historische bronnen die in de diverse archieven zijn bewaard gebleven. Er werd dus voor dit boek heel wat onaangeroerd stof verplaatst. De coördinatie gebeurde door professor middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Gent, Jan Dumolyn, die het onderwerp eerst thematisch en daarna chronologisch liet uitwerken. Na iets meer dan zeven jaar intensief opzoekingswerk kreeg het boek eindelijk vorm en kon het door Tjen Mampaey eindelijk worden uitgeschreven.

Anekdotisch

Het boek bestaat uit zeven afzonderlijke bijdragen van diverse Vlaamse historici. Zeven casestudies behandelen de levensstandaard en de materiële wereld, de plattelandssamenleving, de arbeidsomstandigheden van arbeiders en ambachtslieden, het onderwijs, de volkscultuur en geloof en vrijzinnigheid, van de middeleeuwen tot nu. Deze thematische ontledingen kunnen perfect afzonderlijk gelezen worden, maar vullen elkaar ook aan met verhalen en anekdotes over het alledaagse leven van het gewone volk.

Gemene deler

Uiteraard kan men zich de vraag stellen of men de middeleeuwse ambachtsman en de negentiende-eeuwse fabrieksarbeider zomaar in eenzelfde sociale categorie kan onderbrengen. Sociaaleconomisch is de kleine man immers moeilijk te definiëren. De auteurs waren zich hiervan bewust en zochten voor de afzonderlijke bijdragen naar eenzelfde sociale invalshoek voor hun onderzoek, een soort grootste gemene deler over de eeuwen heen.

Stemrecht

Toch zal het de lezer niet verbazen dat de samenstellers van dit boek uiteindelijk concluderen dat de gewone mensen slechts een beperkte invloed hebben gehad op de geschiedenis. Daar kwam pas verandering in door de opkomst van de emancipatorische bewegingen zoals het socialisme, het feminisme en het anti-kolonialisme, samen met de invoering van het algemeen stemrecht in de 19de eeuw.