Met 250.000 zijn ze in België. Het onderzoek spitste zich toe op mensen met roots in Franstalig Sub-Sahara-Afrika (ongeveer 180.000). Het gaat om een groep met een hoog opleidingsniveau. Dat heeft te maken met de geschiedenis van de migratie in België. In tegenstelling tot andere koloniale mogendheden heeft België nooit arbeiders geïmporteerd uit haar kolonies. Congolezen, Rwandezen en Burundezen die naar België kwamen deden dat om te studeren of als vluchteling.

Meer dan 60 procent van deze mensen heeft een diploma hoger onderwijs. Voor alle Belgen samen is dat 33 procent. Maar tegelijk ligt het werkloosheidscijfer vier maal hoger dan het gemiddelde in België. Voor de tweede generatie, die geboren en geschoold is in België, ligt het driemaal hoger. 56 procent van de Afro-Belgen die toch een job hebben weten te vinden, werkt onder haar/zijn diploma.

“Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe groter de potentiële kans op declassering (werken onder je onderwijsniveau, nvdr), waarbij de vraag kan worden gesteld hoe het zit met het etnisch-raciale glazen plafond op de arbeidsmarkt”, schrijven de onderzoekers.

Etnische stratificatie van de arbeidsmarkt

Ze onderzochten ook in welke jobs mensen met Afrikaanse roots terechtkomen en stellen vast dat er sprake is van een “etnische stratificatie van de arbeidsmarkt”. Vooral bij vrouwen is dat zeer uitgesproken. 60 procent vindt enkel een job als schoonmaakster, verzorgkundige, verkoopster, in een callcenter of in de keuken van een restaurant. “En dit ondanks het hoge percentage vrouwen met een diploma hoger onderwijs”, aldus de onderzoekers.

4 op 5 mensen met Afrikaanse roots zegt al het slachtoffer geweest te zijn van discriminatie omwille van hun huidskleur. De eerste herinneringen aan een andere behandeling omwille van hun origine dateren voor vrijwel alle respondenten uit hun tijd op de lagere school. Een jonge Congolees-Belgische man van 32 vertelt: “In het begin zette men ons bijvoorbeeld achteraan in de klas. Als we onze hand opstaken, gaf men ons niet het woord. En zelfs als je af en toe een goed antwoord gaf, vond de leerkracht altijd wel een manier om te minimaliseren wat je zei of om erop in te haken, elementen toe te voegen, gewoon om de indruk te geven dat je de leerstof eigenlijk niet begreep.”

Velen getuigen ook over discriminatie op de arbeidsmarkt. “Ik had hotelmanagement gestudeerd. Ik ga solliciteren bij een hotel, ik kom aan, ik zit neer en ik zeg «wel, het is voor een sollicitatie» «o ja, voor de post van kamermeisje», ik ben naar buiten gegaan, ik heb zelfs geen gesprek gehad. Dat gebeurde altijd zo”, zegt een Rwandees-Belgische vrouw van 31.

Kolonialisme

Een jonge vrouw getuigt over het geweld dat ze zichzelf moest aandoen. “Bij interviews zei men vaak ‘o ja, maar uw kapsel, hoe ziet dat eruit?’. Als ik ging met mijn natuurlijk haar, zei men ‘o ja, maar uw kapsel… ‘ als ik ging met haarvlechten, was het ‘o, maar uw kapsel, hoe doet u dat? is het?…’. Eenmaal kreeg ik zelfs de opmerking ‘kan u uw haar in toom houden?’. Dus euh kleine kroeshaartjes die eruit staken… Voilà, dat was niet welkom, het moest ‘geciviliseerd worden’, er moest aan gewerkt worden om een beetje te lijken op iedereen. Het is waar dat ik dat heb gedaan in het begin van mijn loopbaan. Ik ging nooit naar het werk met mijn natuurlijk haar, ik ging altijd werken met een vlecht, om me proberen te versmelten met de massa…”

Volgens de ondervraagden schiet de kennis over kolonialisme flink tekort. “91 procent van de bevraagde Afro-descendenten denkt dat de koloniale geschiedenis moet onderwezen worden op school. 61 procent vindt de eis voor een standbeeld van Lumumba legitiem”, zo staat in het rapport.

De discriminatie en de weinige kansen op de arbeidsmarkt doen de Belgen met Afrikaanse roots ook dromen van een buitenlands avontuur. Iets meer dan de helft van de jongeren van de tweede generatie koestert plannen om te emigreren naar andere landen. Vooral Canada ligt in de bovenste schuif.