Jean-Luc Dehaene, ooit nog gegroeid uit de christelijke vakbond, maar nu bedrijfsleider, roept in De Standaard op om de indexkoppeling van lonen, wedden en uitkeringen over te slaan. Dezelfde dag lezen we in een editoriaal waar het simplisme van afdruipt, opnieuw over “alleen maar voordelen bij een indexsprong”.

De Standaard van 23 juni: “De Belgische regering moet sneller en drastischer hervormen, waarschuwt ex-premier Jean-Luc Dehaene. ‘Een of meer indexsprongen zouden de begroting in één klap een stuk vooruithelpen.’

Bart Brinckman schrijft in dezelfde krant:

“Op papier telt een indexsprong alleen voordelen. Voor de overheid brengt de maatregel meer dan een miljard euro op (2 procent van de wedden en uitkeringen). De privésector ziet zijn bankrekening met 1,4 miljard euro aandikken, geld dat kan worden gebruikt om de competitiviteit en de werkgelegenheid aan te zwengelen. Ten slotte geeft zo’n maatregel een signaal aan de markten en de ratingbureaus. Zij krijgen de indruk dat het de overheid menens is om de staatshuishouding op orde te zetten“.

In deze ene paragraaf zit een hele filosofie over de samenleving, inbegrepen waar het geld naartoe moet: weg van de overheid (de burgers), naar de bedrijven. Ook is het de moraal van Brinckman dat we “een signaal” moeten geven aan de markten en de ratingbureas. Alsof er nog niet voldoende bewezen is dat de ratingbureaus alleen aan onwetenschappelijke stemmingmakerij doen. En wat “de markten” betreft: is niet alle ellende in Europa juist aan hen te danken, die geen andere moraal hebben dan méér winst?

Koopkracht en vraag niet meegerekend

Door een indexaanpassing over te slaan zou er 2 + 1,4 miljard eur aan minder lonen en uitkeringen worden uitbetaald. Dehaene en Brinckman zien dat als winst; niet als verlies voor de miljoenen gezinnen.

Maar het strafste is, dat zuiver economisch gezien het weghalen van dergelijke bedragen uit de koopkracht en consumptie, alle kleinhandels, supermarkten, productiebedrijven (behalve de Porsche) zal nopen toch inkrimpen van hun productie en dus van hun personeelsbestand. Dat is wat exact al aan de gang is sedert de bankencrisis, met een juiste benaming ook ‘kredietcrisis’. Dat is de oorzaak van de stagnatie, en in de meeste landen, achteruitgang van de economie. Behalve in België, dat het, onbegrijpelijk voor sommigen, zoveel beter doet dan de meeste Europese landen: dankzij het ondersteunen van de koopkracht door de indexkoppeling, en door de menigvuldige anti-crisismaatregelen van de vorige regering (Milquet) en parlement.

En de bedrijven?

Hoe is dergelijke daling van de koopkracht te rijmen met de belangen van het bedrijfsleven? Een eenvoudig antwoord staat al in de tekst van Brinckman: de bedrijven krijgen 1,4 miljard cadeau, die nu aan lonen en uitkering “verloren” gaan. Zelfs indien hun omzet daalt (en veel bedrijven hopen heimelijk dat het alleen bij de concurrentie zal zijn), hebben ze in elk geval die 1,4 miljard al binnen. Misschien komt daarbovenop nog een herstructurering wegens slappe verkoop, zodat hun loonkosten opnieuwe een klap naar beneden gaan. Zo stijgt de productiviteit per werknemer, en stijgt de nettowinst, ondanks de daling van de welvaart in een groot deel van de bevolking.

Zeker, er zijn inkomenscategorieën die ontsnappen aan die verarming: wie nu al een inkomen heeft dat op verre na niet wordt uitgegegeven zal geen boterham minder moeten eten, en hoogstens zijn derde auto in het gezin even uitstellen. Misschien zijn dat de lezers waar DS en Bart Brinckman zich tot richten?

Het sprookje van de arbeidsplaatsen

We herkennen hier ook nogmaals het verhaal dat méér geld voor de bedrijven, werkgelegenheid oplevert. Dat is de theoretische manier waarop sommige economisten (en vooral PR bureau’s) redeneren. Het is een dogma, dat meteen door de feiten wordt tegengesproken. Overal rond ons zien we hoe de werkgelegenheid in de private sectoren wordt ingekrompen, en hoe dat gepropageerd wordt als vooruitgang en gezond bedrijfsleven. Waarom zouden patroons mensen aanwerven die ze niet nodig hebben? Lastenverlagingen en cadeau’s voor bedrijven gaan naar het nettowinst (kijk maar naar de cijfers!), en naar wat investeringen genoemd wordt: vaak fusies of aankoop van concurrenten zodat er vervolgens jobs teveel zijn; of beleggen op de beurs, wat buiten de reële economie is en enkel massa’s geld verplaatst van de enen naar de anderen.

Dat de overheden met nog lagere inkomsten zullen zitten, en het begrotingstekort weer zal blijven stijgen, is voor de private sector minder erg: de netto-geldstroom loopt van overheid naar de privé..

Welke agenda?

Zijn Dehaene en Brinckman te dom om dit te verstaan? Dat lijkt heel onwaarschijnlijk. Zeker voor Dehaene. Nobelprijwinnaar Joseph Stiglitz schreef dat de Europese leiders in hun aanpak van de begrotingscrisis criminieel onwetend waren; maar bedoelde hij dat letterlijk? Waarschijnlijker is dat Brinckman en Dehaene spreken en schrijven in het belang van hun werkgevers: de commerciële sector gericht op winst. Commerciële media horen daar evengoed bij als makers van flatscreeens en merkkleding – twee willekeurige voorbeelden. Bovendien hebben de commerciële media nog een soort apostolische taak: ze moeten de burgers voldoende hersenspoelen, uur-in, uur-uit, om hen te doen geloven dat het in eigen hun belang is dat hun lonen en uitkeringen en pensioenen worden verlaagd. Ook zorgen de media ervoor dat oplossingen voor de crisis, en de organisaties die ze propageren (de vakbonden), slechts minimaal aan bod zouden komen. Dat is de vrijheid van de media: ze beslissen zelf waaraan ze aandacht willen geven, en wiens belangen ze zullen verdedigen.

Dat Jean-Luc Dehaene steeds meer verwikkeld geraakt is in de bankwereld van speculatie en schulden, is algemeen bekend. Wellicht was dat bij de aanvang niet met groot entoesiasme, maar nu zit hij er en moet meehelpen om de gebroken potten lijmen; daarvoor wordt hij ook betaald, toch? Helaas ontbreekt hem de macht en de denkkracht om de miljarden die Dexia verloren heeft, terug te halen uit de zakken van de gelukkige speculanten; die zijn overigens deels onbekend. Bart Brinckman zal vele malen minder verdienen dan Dehaene; hij is dan ook slechts een slaafje van de financiële elite. 

Het gevecht van de winstgevende sectoren tegen de werknemers en tegen de overheden, tegen werklozen en gepensioneerden, de zieken en en anderen van de 99%, wordt tegelijk op vele niveau’s gevoerd. Zie bijvoorbeeld de (nieuwe) betwisting van het stakingsrecht door de patroonsafgevaardigden op de Internationale Arbeidsconferentie ILO, en de standpunten op de G20-L20, de verhoging van de pensioenleeftijd.