“Instellingen
en bedrijven die zich bewust zijn van de enorme schade die ze
aanrichten aan de bodem en het milieu, moeten de beslissingen van het
volk respecteren. Ze plegen een aanslag op het leven en de
gezondheid”, meent Taurino Rincón, een inheemse Mexicaan.

Hij
strijdt met zijn organisatie tegen Gabfer, een Mexicaans bedrijf dat
openluchtmijnbouw wil bedrijven op land van zijn gemeenschap. Het
project zal de bronnen verontreinigen die drinkwater leveren aan 4000
mensen in Zacualpan, een gemeente in het westen van Mexico, op 660
kilometer van de hoofdstad.

Het
bedrijf Gabfer kreeg een concessie van de centrale overheid om goud,
koper, zilver en mangaan te ontginnen in een gebied van 100 hectare.
Vertegenwoordigers van het bedrijf beweren dat hun mijnbouw de
waterbronnen niet zal vervuilen, maar hebben geen
milieueffectenrapport ingediend om die bewering te staven.

VN-Principes voor zakendoen met respect voor de mensenrechten

Dit
is één voorbeeld van de talloze conflicten tussen bedrijven en
getroffen gemeenschappen in veel economische sectoren in
Latijns-Amerika. In deze regio in Mexico gaat er maar weinig aandacht
naar de zogeheten Guiding Principles on Business and Human Rights,
die de VN-mensenrechtenraad in 2011 heeft uitgevaardigd.

Daar
staat onder meer in: “Staten moeten bescherming bieden tegen
mensenrechtenschendingen door derden, waaronder bedrijven, op hun
territorium of binnen hun jurisdictie.” Sterker nog: “Staten
moeten duidelijke afspraken maken met bedrijven die op hun
territorium gevestigd zijn of binnen hun jurisdictie vallen om de
mensenrechten te respecteren bij al hun activiteiten.”

Deze
richtlijnen zijn echter vrijwillig en niet-bindend, maar zijn wel het
enige voorhanden middel om mensenrechten te beschermen bij de
economische activiteiten in de private en publieke sector. Het
implementeren van deze principes gaat traag, terwijl er toch veel
bedrijfsgerelateerde conflicten zijn.

De
in Spanje gevestigde Global Atlas of Environmental Justice maakt
gewag van 99 milieuconflicten in Colombia, 64 in Brazilië, 49 in
Ecuador, 36 in Argentinië, 35 in Chili, 33 in Peru en 32 in Mexico.
Deze conflicten houden verband met mijnprojecten, gas- en
oliewinning, afvalverwerking, waterbeheer, toegang tot land en
infrastructuurwerken.

Chili

“Het
is allemaal erg nieuw. Vroeger had je geen duidelijke richtlijnen
voor regeringen om deze principes in de praktijk te brengen”,
zegt Benjamin Cokelet, hoofd van Poder, een ngo in de hoofdstad
Mexico-Stad, die zich bezighoudt met de aansprakelijkheid van
bedrijven in Latijns-Amerika.

Volgens
de VN-Mensenrechtenraad hebben Argentinië, Chili, Colombia,
Guatemala en Mexico sinds 2013 verklaard dat ze deze principes zouden
implementeren, maar geen van de landen heeft dat effectief al gedaan.
Chili zou aan een nationaal plan werken om de huidige situatie te
onderzoeken. Dit plan zou slachtoffers vergoeden, met bijzondere
aandacht voor kwetsbare groepen, de arbeidsvraag en acties met
betrekking tot het milieu, maar het voorziet ook maatregelen tegen de
corruptie en het promoten van transparantie.

José
Aylwin van de Chileense ngo Observatorio Ciudadano vindt echter dat
het te traag vooruitgaat in zijn land. “Chili is nog niet
verder gekomen dan aankondigingen. Het heeft nog geen breed debat
gehouden met het middenveld en inheemse volkeren om het plan te
schetsen.” Onaanvaardbaar vinden activisten als Alywin de aanhoudende
mensenrechtenschendingen en de straffeloosheid die ermee gepaard
gaat.

Colombia

In
Colombia neemt het aantal conflicten toe, als gevolg van
mijnbouwconcessies en de aanleg van bijhorende infrastructuur. “We
zien een stijging in de schendingen van de mensenrechten die gelijke
tred houdt met de protesten van de betrokken bevolkingsgroepen tegen
deze projecten”, stelt Amanda Romero, onderzoeker bij Business
and Human Rights Resource Centre.

Het
land heeft mechanismen opgezet om de link tussen mensenrechten en
bedrijven aan te pakken, terwijl de regering in juli 2014 haar
Richtlijnen voor een beleid rond bedrijven en mensenrechten
publiceerde. Om de situatie te verbeteren, stelt Romero voor om de
betrokken VN-principes in een nationale wet te gieten. Tevens meent
hij dat alle staten dringend politieke en wettelijke maatregelen
moeten treffen om hun acties op dit vlak consistent te
maken en bedrijven daadwerkelijk aansprakelijk te houden voor
mensenrechtenschendingen.

Bron: Lip-Service
But Little Action on U.N. Business and Human Rights Principles in
Latin America