Uit een onderzoek dat figureert op sociale media maken we op dat wereldwijd democratie in verschillende mate gerealiseerd is. De uitersten op de wereldkaart zijn voor deze “World Democracy Index 2020” enkele “Full democracies” zoals wat betreft Canada aan de ene kant, en “Authoritarian regimes” zoals in Oekraïne en bepaalde landen in het nabije Oosten aan de andere kant van het spectrum. Ons land zou in de verdeling van vier zones, terecht komen in de tweede graad, na de Full Democracies, bij de “Flawed Democracies”. Hoe kunnen we dat begrijpen? Wie zijn wij als het op inspraak aankomt?
Bij dit onderzoek, dat op Facebook werd gedeeld door de schrijver over de ecologische transitie Nick Meynen, heb ik wel wat kritische bedenkingen en ik zoek graag even mee naar mogelijke oorzaken waarom het democratisch gehalte niet op het hoogste niveau eindigt in ons bestel.
– Ik zie dadelijk wel een paar mogelijke verklaringen en voor de hand liggende redenen voor een (voorlopig nog) eerder beperkt democratisch gehalte. Zoals het feit dat wij twee en zelfs drie culturele en etnische temperamenten huisvesten binnen onze grenzen. Het laat zich raden dat het voor politici geen sinecure is dit ‘nest’ te organiseren en rustig te houden. Dan grijp je toch al snel naar wat strakkere teugels?
Meer precies geldt het volgende. Het is bekend dat door ons land, historisch terug te voeren tot de natuurlijke grens van het Kolenwoud, waarvan Meerdaalwoud en Zoniënwoud restanten zijn, twee temperamenten, het Latijnse en het Germaanse, elkaar tegenkomen. Dat is echt niet gemakkelijk. Walen en Vlamingen reageren op zaken heel verschillend. De vergelijking met Canada gaat niet op: daar is iedereen nieuw, en de oorspronkelijke bewoners zijn er gemarginaliseerd.
– Het blijft inderdaad een interessante vraag, waarom onze politici blijkbaar minder de traditie hebben van openheid en transparantie naar de burgers. Ik vermoed dat bepaalde menswetenschappers er een duidelijk en afdoend antwoord op kennen, maar zoals bekend doen weinig academici mee aan het maatschappelijke debat. In de colleges van de grote socioloog Luc Huyse, leerden wij als geschiedenisstudenten alvast dat onze politici extra veel vaktermen, politiek jargon, gebruiken om zich af te schermen van de (kritiek) van de mensen…
– Wat voor ons als historici plausibel is als mogelijke verklaring waarom regeerders bij ons liever niet met al te grote openheid en inspraak te werk gaan, is zoals gezegd de geschiedenis: gedurende eeuwen werd de meerderheid van de populatie, die hun stijl natuurlijk doorgeven tot op vandaag, geregeerd, overheerst door grote vreemde mogendheden: de Romeinen, de Duitse Keizers, de Spaanse keizers, de Oostenrijkers, de Fransen (Napoleon), de inval van de autoritaire Duitsers ligt nog vers in het geheugen, evenals concepten als de Werbestelle en de Plakkaten waarmee de bezetter de bevolking geboden en verboden oplegde…! Door al dat heersen is er waarschijnlijk een cultuur ontstaan van wantrouwen en voorzichtig, sluw verzet en spot naar de overheid. En bijkomend een mentaliteit van ontwijken van belastingen, van ritselen.
– Tenslotte is mijn ervaring dat je “internationale studies” over zaken als democratisch gehalte en zelfs graad van corruptie vaak echt niet serieus kunt nemen. Dat zijn zeer complexe zaken die buitenlanders vaak niet goed kunnen inschatten. In de late jaren tachtig verscheen naar ik mij goed herinner een jaarlijkse lijst over de corruptie in wel honderd landen. Iedereen weet dat er “bananenrepublieken” bestaan waarvoor bijna alle (overheids)diensten smeergeld nodig is. Toch kreeg, juist, ons land de “eerste plaats”! Wat mij toen ook opviel en boos maakte en verbaasde, was dat niet een commentator in de pers het opnam voor onze natie, onze gemeenschap. Ze schamperden allemaal, ze zochten naar oorzaken. NIEMAND had de tegenwoordigheid van geest noch het patriottisme om op te merken dat het resultaat ongetwijfeld fel bij de haren getrokken was… Dat was natuurlijk ook het grote decennium dat in onze media het cynisme bon ton was. Gelukkig is dat er sinds ongeveer tien jaar al weer uit gegaan.
Maar hier ga ik stoppen, ik word niet betaald om op sociale media geschiedenis te doceren en ik heb nog wat anders te doen! 🙂
SHS
10—14 februari ’21
