Niet zo lang na de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar, met het bekende resultaat in Antwerpen, liet procureur des konings Herman Dams weten dat hij een kordater drugsbeleid zou gaan voeren. Hij was in zijn vroegere carrière al eens drugsmagistraat geweest.
Begin dit jaar liet diezelfde procureur zich opmerken door enkele opmerkingen over kleine criminaliteit, het roken van een jointje bijvoorbeeld. Die zou volgens hem meer maatschappijontwrichtend zijn dan de georganiseerde misdaad, grootschalige drugshandel in de Antwerpse haven bijvoorbeeld. Dams kreeg toen prompt de publieke steun van burgemeester Bart De Wever. Beiden hebben elkaar opnieuw gevonden in de aangekondigde ‘war against drugs’, zoals dat in correct Engels luidt.
Eveneens dit voorjaar kwam procureur Dams ook in opspraak in een ander geschil, maar dat doet nu even niet meteen ter zake. Dams was voor zijn benoeming tot procureur des konings in Antwerpen lid van het kabinet van Justitieminister Jo Van Deurzen. Als dusdanig viel zijn naam in de Fortis-zaak. Er zou toen vanuit de regering ‘druk’ zijn uitgeoefend op het gerecht. De affaire leidde einde 2008 tot het ontslag van de regering-Leterme.
In hoeverre het aangekondigde Antwerpse drugsbeleid in overeenstemming is met de wet- en regelgeving, daar moeten juristen zich maar eens over buigen. Mij verontrust vooral dat een procureur des konings, als lid van het Openbaar Ministerie, in samenspraak met de politiek mee het beleid inzake strafrecht uitzet en bij niet naleving ervan actief betrokken is bij de handhaving. Is dat wel in overeenstemming met de zogeheten onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, waarover in justitiepaleizen altijd zo druk wordt gedaan?
Laat ons overigens niet vergeten dat dit Antwerpse ‘jointjesgedoe’ zich afspeelt in een periode, waarin er veel drukte wordt gemaakt over de minnelijke schikking met de fraudeurs van het Antwerpse Omega Diamonds. ‘Minnelijk’ is hier echt wel een zeer terechte omschrijving.
Er wordt veel gesleuteld aan Justitie. Daar kan ik best in komen, want er loopt veel fout. Maar dat men nu maar eindelijk duidelijk stelt waar het precies op staat. Er liggen heel wat plannen klaar om Justitie beter te laten functioneren, mee uitgetekend door ‘Europa’. Daarover stelde minister van Justitie Annemie Turtelboom onlangs in De Tijd (31/8): “Als die plannen die op tafel liggen, erdoor komen, is de kans groot dat we evolueren naar een Angelsaksisch rechtssysteem. Het zou zelfs kunnen dat de functie van onderzoeksrechter verdwijnt. Dat is een aardverschuiving in justitie.” Dat laatste zinnetje komt inderdaad uit de mond van de minister van Justitie!
De Tijd vroeg de Antwerpse onderzoeksrechter Karel van Cauwenberghe, tevens voorzitter van de vereniging van zijn functiegenoten, om commentaar. Die had het over een ‘bangelijke evolutie’. En: “Het is niet voor niets dat we als onderzoeksrechters evenveel mensen aanhouden als vrijlaten. We zijn de enige garantie dat de rechten van alle partijen worden gerespecteerd. We zijn het enige tegenwicht voor de almacht van het openbaar ministerie en de beïnvloeding van bovenaf.” Nauwelijks vier dagen voordien stelde Walter Van Steenbrugge, die als advocaat dagelijks met Justitie te maken heeft, in het weekblad Knack ook al vragen over de groeiende almacht van het Openbaar Ministerie.
Het ‘jointjesgedoe’ is geen fait divers. De ophef die is ontstaan, is geen haarklieverij. Dit gaat om de kern van onze democratische rechtsspraak zelf. Het kan toch niet waar zijn dat “de wet is opgesteld door heren met een hoge hoed om Jan met de pet een loer te draaien.” Aldus een gezegde op Sicilië, het land van de maffia.
