Smith werd geboren in 1946, toen de Jim Crow wetten nog volop van kracht waren. Als tiener werd ze actief in de burgerrechtenbeweging. Dat politieke engagement heeft ze sindsdien niet meer losgelaten. In de jaren zeventig richtte ze samen met andere activistes het Combahee River Collective oprichtte.

Smith: “Combahee River Collective was een groep van zwarte feministes in Boston, die bestond vanaf het midden van de jaren zeventig tot rond 1980. We waren vrij bekend en waren allemaal politieke activisten. We waren actief in vele bewegingen, zoals de beweging tegen de oorlog in Vietnam, de burgerrechtenbeweging en de Black Panthers. Hoewel we vrij jong waren, hadden we al heel wat ervaring opgebouwd. Het was een redelijk kleine groep. Ik heb er altijd van gehouden om in kleine grassroots-groepen actief te zijn.”

“We zijn het meest bekend geworden omwille van het Combahee River Collective Statement dat we schreven in 1977. Dat statement was oorspronkelijk geschreven voor een boek dat samengesteld werd door de wonderbaarlijke antiracistische en feministische onderzoekster Zillah Eisenstein. Het boek was getiteld Capitalist Patriarchy and the Case for Socialist Feminism. Dus we schreven iets voor dat boek, in opdracht van Eisenstein, en dat werd dan The Combahee River Collective Statement, dat de tand des tijds doorstaan heeft. Vele mensen lezen het nog, verwijzen er nog naar. Black Lives Matter en Movement for Black Lives verkondigen dat zij nog steeds terugvallen op ideeën rond bevrijding van zwarte vrouwen die terug te vinden zijn in the statement.”

“En inderdaad, het begrip ‘identity politics’ is terug te vinden in the statement. Ik heb er nogal wat jaren aan besteed – decennia eigenlijk – om na te gaan of het begrip ergens eerder is opgedoken dan 1977. En ik ben bij vrienden te rade gegaan die onderzoekers, academici en deep readers zijn, maar niemand heeft me ooit kunnen aantonen dat er over ‘identity politics’ werd gesproken voor wij met ons statement kwamen. We doen nog steeds research. Digitalisering kan ons vermoedelijk verder op weg helpen.”

Steun Sanders

Reeds in 2016 schaarde Smith zich achter de campagne van Sanders. Ze steunt hem nu opnieuw. Volgens haar is Sanders de enige kandidaat die de problemen in de VS correct weet te benoemen en ook haalbare oplossingen heeft: “De reden waarom ik Bernie Sanders steun, is omdat hij een zicht heeft op hoe we zaken kunnen veranderen. Hij begrijpt waarom de zaken niet werken in de VS en ontwikkelt ideeën rond een toegankelijke gezondheidszorg, verandering van het strafsysteem, toegang tot hoger onderwijs voor alle jonge mensen, in plaats van enkel voor de geprivilegieerden. Hij heeft goede ideeën over hoe we werkelijk de belofte kunnen vervullen die de Founders naar voor schoven, op hun gebrekkige wijze, aangezien hun belofte niet sloeg op mensen als ik. Vrouwen werden uitgesloten. Zwarte mensen werden uitgesloten. Maar ze hadden wel krachtige ideeën over vrijheid en rechtvaardigheid voor iedereen. Bernie heeft de plannen. Hij heeft de passie en het mededogen. Hij heeft de steun vanuit de basis, en die basis is veel diverser dan die van gelijk welke andere kandidaat op dit moment.”

“Bernie en ik begrijpen elkaar gewoon. Hij en ik hebben ongeveer dezelfde leeftijd en waren betrokken bij dezelfde strijdbewegingen toen we jong waren, en ook later als student. We hebben elkaar slechts één keer ontmoet, dus ik ken hem niet persoonlijk. Het is niet alsof we vrienden zijn of zo. Onze relatie is niet van die aard. Mijn affiniteit met hem is er gekomen door na te gaan waar hij voor staat, wat hij voorstelt te doen en wat hij effectief doet. Ik heb hem altijd in het oog gehouden. Iemand vroeg me: “Wanneer hoorde je voor het eerst over Bernie Sanders?” Ik antwoordde: “Het voelt alsof ik hem al heel mijn leven ken, want ik wist al wie hij was toen hij burgemeester was in Burlington.”

Identiteitspolitiek

Tijdens zijn campagne van 2016 bekritiseerde Sanders identiteitspolitiek. Hij beweerde toen dat identiteitspolitiek het benoemen van ‘echte’ problemen zoals economische ongelijkheid in de weg stond. Het is een diagnose die Smith niet deelt en ze is blij dat Sanders op dat vlak vandaag een andere koers vaart. “Ik denk dat hij duidelijk veranderd is. Dat toont zich in de campagne die hij voert. Er wordt heel veel inspanning gedaan om een diverse, multiraciale, multi-etnische, multireligieuze basis uit te bouwen. Maar dat vergde inspanning vanuit de campagne. Dat gebeurde niet zomaar op magische wijze. Ik denk dat hij dus veranderd is.”

“Het begrip identiteitspolitiek is zo vertekend geworden, sinds we er voor de eerste keer mee naar buiten traden. En ik wil uitleggen wat het feitelijk betekende voor ons. Wat we in 1977 bedoelden met identiteitspolitiek was dat zwarte vrouwen het recht hebben om hun eigen politieke agenda te bepalen. Punt. Alles wat daarna, in de daaropvolgende decennia, aan identiteitspolitiek werd toegedicht is niet waar wij het over hadden.”

“De reden waarom wij het toen over identiteitspolitiek hadden was omdat er niet aan gedacht werd dat zwarte vrouwen specifieke zorgen hadden en bepaalde kwesties op de agenda wilden zetten. […] Het perspectief toen was dat een zelfde zwarte politiek en zwarte bevrijding op mannen als vrouwen van toepassing was. Dat is niet het geval natuurlijk. Ik bedoel, alle zwarte mensen hebben zaken gemeen, delen bepaalde werkelijkheden en onrechtvaardigheden die moeten aangeklaagd worden. En vrouwen ook, ongeacht hun ras, delen gemeenschappelijke kwesties, zoals geweld tegen vrouwen bijvoorbeeld of toegang tot reproductieve vrijheid. Maar wat wij vertelden, is dat wij als mensen die zowel zwart als vrouw als working class waren, specifieke ervaringen hadden. Velen onder ons waren ook lesbisch. Dus we hadden te maken met verschillende vormen van onderdrukking die op elkaar inspeelden. Vandaar dat juriste Kim Crenshaw kwam opdraven met het concept intersectionaliteit.”

Coalities

Smith blijft dus vasthouden aan het begrip identiteitspolitiek en wijst op de noodzaak ervan. Maar ze heeft het wel moeilijk met vormen van activisme die blijven steken in de eigen ervaring en die het particuliere niet meer weten te overstijgen. Het is haar voornaamste boodschap richting jongeren: leer coalities te maken. “Je moet in coalitie werken. Je kan niet volledig opgezogen zijn in je eigen particuliere ervaringen, je wonderlijke, meerlagige, complexe ervaringen van je eigen identiteit. Daar zo in ondergedompeld zijn dat je geen aansluiting meer kan vinden bij de persoon aan de andere kant van de kamer, van de straat, van de buurt, van een ander land of waar ook ter wereld, dat is nefast.”

Smith benadrukt dat wat zij onder identiteitspolitiek verstaat, moet begrepen worden als een strategie binnen het bouwen van massabeweging: “Waar we het hier over hebben, is onszelf positioneren, zodat we een massabeweging voor positieve politieke verandering en rechtvaardigheid kunnen uitbouwen. Dus wanneer mensen denken dat de enige mensen waarmee we praten de mensen zijn met dezelfde lijst aan identiteiten die wij hebben, dan zeg ik altijd: “Waarom zou ik willen werken met mensen die net als ik zijn? Dat zou saai zijn.”

Dit is de neerslag en samenvatting van een interview dat Smith gaf aan DemocracyNow. Voor het volledige interview, zie: https://www.democracynow.org/2020/2/12/barbara_smith_identity_politics_bernie_sanders.