Oppositieleidster Khaleda Zia, door de regering onder huisarrest geplaatst, is verwikkeld in een hevige strijd met de regeringspartij 'Awami League' van premier Sheikh Hasina (foto: Flickr creative commons / Jingo of Bangladesh).
Nieuws, Politiek, Verkiezingen, Bangladesh, Bangladesh Nationalist Party (BNP), Sheikh Hasina, Khaleda Zia, Awami League, Hartal, Caretaker government -

Bangladesh: een politieke impasse met dodelijke gevolgen

Door een boycot van de oppositie en gewelddadige taferelen op straat trok slecht 22 procent van de Bengalen op 5 januari naar de stembus. Hoe verder na de dodelijkste verkiezingen in de geschiedenis van Bangladesh? Een gesprek met Jef Van Hecken (Wereldsolidariteit), die in de Bengaalse hoofdstad Dhaka verblijft.

dinsdag 7 januari 2014 22:16
Spread the love

Een verlaten stad

Op de dag van de verkiezingen kwamen 21 personen om in geweldsuitbarstingen op straat. Betogers en aanhangers van de oppositie staken meer dan honderd stembureaus in brand. Ook de dag na de verkiezingen gingen de rellen door, met nog zeven doden tot gevolg.

Volgens Jef Van Hecken was zijn woonplaats Dhaka op 5 januari een verlaten stad. “Er was geen volk op straat, alleen allerlei soorten strijdkrachten. Het was heel bevreemdend”, vertelt hij.

“De grote assen, die normaal gesproken chaotisch zijn en vol verkeer zitten, daar was echt niets te zien.” Het viel Van Hecken op dat er zelfs geen bedelaars op straat te bekennen waren. “Die dachten: er komt toch niemand, dus dan kunnen wij ook geen centje bijverdienen.”

Water en vuur

Tweeëntwintig jaar lang heersten afwisselend de huidige premier Sheikh Hasina en oppositieleider Khaleda Zia over Bangladesh: tot twee jaar geleden verliepen de machtswisselingen tussen beide politici relatief vreedzaam. Door de boycot van de verkiezingen door 21 oppositiepartijen – waaronder een alliantie van 18 partijen die werd aangevoerd door de Bangladesh Nationalist Party (BNP) – wist de Awami League van Hasina op 5 januari een voorspelbare maar betekenisloze overwinning te boeken.

Verschillende landen, waaronder de VS, hebben inmiddels aangegeven teleurgesteld te zijn in het verloop van de verkiezingen in Bangladesh. “De internationale gemeenschap is op z’n zachtst gezegd ontgoocheld door de verkiezingsuitslag, en vooral het weinig democratische gehalte daarvan”, vertelt Van Hecken.

“De Verenigde Naties hebben tot diep in december geprobeerd beide partijen rond de tafel te krijgen: dit is echter niet gelukt. Ik heb het stil vermoeden dat ze de draad binnenkort opnieuw zullen oppakken, als het tij een beetje gekeerd is. “

“Maar alleszins zal er een oplossing moeten komen die ervoor zorgt dat zowel de oppositie als de meerderheid geen gezichtsverlies zullen lijden.” De scherpe standpunten van beide partijen kunnen dit echter aanzienlijk bemoeilijken, zo laat Van Hecken ons weten.

“De ene zijde zegt: de verkiezingen zijn rechtsgeldig, we moeten ze niet over doen, het is allemaal in orde. De andere zijde noemt de verkiezingen ongeldig en spreekt over een illegale regering. Dat is op zich onverzoenbaar; dat is water en vuur.”

Kaarten vooraf al verdeeld

Door de boycot kon men bij de invulling van 153 van de 300 zetels in het parlement niet uit meerdere kandidaten kiezen. Hierdoor hadden veel Bengalen volgens Van Hecken de indruk dat de gang naar de stembus zinloos was, aangezien de kaarten toch al verdeeld waren.

“Er leeft bij de burgers een grote mate van desinteresse. Het is iets wat ze ondergaan, waar ze geen vat op hebben. Er was trouwens ook geen verkiezingscampagne met standpunten als ‘Wij gaan voor betere gezondheidszorg’ of ‘Wij gaan voor beter transport’.”

“Hierdoor was er sowieso al geen warmte voor de verkiezingen, waardoor enkel de militante mensen die op een of andere manier bij de partijen betrokken zijn naar de stembus zijn gegaan”, vertelt Van Hecken. 

“Die zijn ook tot in de late uren opgetrommeld door de regering. Terwijl de oppositie, onder leiding van de fundamentalistische beweging  Jamaat-e-Islami[1], met veel geweld de mensen heeft afgeschrokken om mee te doen aan de verkiezingen.”

De rollen omgekeerd

Hasina heeft inmiddels laten weten dat zij openstaat voor nieuwe verkiezingen, mits de BNP afziet van ‘terroristische activiteiten’. Van Hecken verwacht echter niet dat nieuwe verkiezingen op korte termijn zullen plaatsvinden.

“De oppositie erkent natuurlijk de verkiezingen niet en wil zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen. Ze verwijst daarbij naar 1996, toen er eveneens verkiezingen plaatsvonden met een zeer lage opkomst en weinig representativiteit.”

Opmerkelijk is dat de rollen in 1996 omgekeerd waren. Zo was het de Awami League onder Hasina die als oppositiepartij de verkiezingen boycotte en de BNP onder Zia die een monsterzege behaalde.

“Toen is er een zogenaamde caretaker government geïnstalleerd, die nieuwe verkiezingen heeft voorbereid. Die zijn toen gewonnen door de toenmalige oppositie – de huidige meerderheid”, vertelt Van Hecken.

Het oude systeem van een ‘neutrale’ interim-regering die in verkiezingstijd over het land heerst, dat in 2011 via een grondwetswijziging door de Awami League is afgeschaft, wordt ook wel als een reactie gezien op het diepgewortelde wantrouwen dat heerst tussen de twee belangrijkste partijen van Bangladesh. Uit een peiling van de krant Daily Star van september 2013 bleek dat 77 procent van de Bengalen positief tegenover de aanstelling van een regering van technocraten in verkiezingstijd staat. 

De positie van Hasina en Zia ten opzichte van dit oude systeem is echter sterk afhankelijk van de vraag of zij op dat moment de macht hebben of veroordeeld zijn tot de oppositiebanken.

Stakingen en blokkades

Van Hecken verwacht dat het conflict tussen de regeringspartij en de oppositie voorlopig zal voortduren. “De regering heeft wel gezegd bereid te zijn tot een dialoog naar de volgende verkiezingen toe. Maar dat kan perfect binnen vijf jaar zijn.”

Veel kopstukken van de BNP zijn bovendien ondergedoken of reeds gevangengenomen vanwege de gewelddadigheden die gelinkt worden aan de oppositie. De oppositieleidster Khaleda Zia is onder huisarrest geplaatst.

“De regering ontkent dit, maar ik heb zelf gezien dat haar huis omsingeld is door militairen. Je kunt er niet in of uit”, vertelt Van Hecken. De BNP heeft inmiddels een tweedaagse algemene staking aangekondigd.

Hoewel vooralsnog – net als in november en december – maar weinig Bengalen gemotiveerd lijken om mee te doen aan de staking, benadrukt Van Hecken dat “molotovcocktails snel zijn gegooid en auto’s snel in de fik zijn gestoken”. Kortom: als mensen maar genoeg schrik krijgen, zullen ze wel thuisblijven.

In aanloop naar de verkiezingen is het openbare leven in Bangladesh geregeld lamgelegd door algemene stakingen, ook wel hartals genoemd, die uitgeroepen werden door de oppositie.

Volgens Van Hecken leidt de politieke instabiliteit ertoe dat het economisch met de dag moeilijker wordt in Bangladesh. “Er zijn vandaag cijfers bekend gemaakt door het Bengaalse equivalent van het Nationaal Instituut voor de Statistiek. Die zeggen dat de voedselprijzen afgelopen december tot 9 procent gestegen zijn.”

“Dit brengt de totale inflatie boven de 7,5 procent. Dit is een bijzonder grote toename, die vooral te wijten is aan blokkades van wegen, waterwegen en spoorwegen.”

Van Hecken verwacht dat de problemen die spelen in het voedseltransport steeds ernstiger zullen worden als de blokkades langer voortduren.  Een ander slachtoffer van de blokkades is de Bengaalse textielindustrie, waarvan het Westen een belangrijke afnemer is.

“De ondernemers doen er alles aan om hun goederen toch zo snel mogelijk ter plaatse te krijgen. Tot vorige week vond het transport ’s nachts, onder politiebegeleiding, plaats.”

“Op 6 januari is er duidelijk gemaakt dat de politiebescherming ook overdag nodig zal zijn. Ook wordt er luchttransport ingezet, maar dat jaagt de kosten natuurlijk geweldig op”, vertelt Van Hecken.

“Zojuist hebben de ondernemers laten weten dat dit mogelijkerwijs gevolgen zal hebben voor de tewerkstelling.” Hiermee brengt de politieke impasse extra zorgen met zich mee voor de textielarbeiders, die al kampen met zeer slecht betaalde en levensgevaarlijke jobs.

Voetnoten

  • [1]De Jamaat-partij is de belangrijkste bondgenoot van oppositiepartij BNP. Veel van de personen die berecht zijn door het tribunaal dat in 2009 op initiatief van de Awami League opgericht is om oorlogsmisdaden ten tijde van de bevrijdingsoorlog van 1971 te bestraffen, zijn lid van de Jamaat-partij. De BNP beschuldigt dit tribunaal ervan op basis van politieke motieven te handelen.

take down
the paywall
steun ons nu!