De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Bananalandia, het paradijs voor bananenplukkers?

Bananalandia, het paradijs voor bananenplukkers?

maandag 10 juli 2017 15:40
Spread the love

mozambique-bananen-straatverkoper-eerlijkfruit-agro-Miguel-Teixeira

Een van de voornaamste inkomstenbronnen in Mozambique is de landbouw. Het gevarieerde klimaat en de rijke bodem lenen zich tot een grote diversiteit aan gewassen. Voor de export worden nieuwe gewassen gepromoot: rijst, soja en bananen, naast de traditionele sectoren als suikerriet, cashewnoten, thee of katoen. Het warme vochtige klimaat is zeer geschikt voor de bananenteelt, een sector die de laatste 10-15 jaar sterk werd uitgebouwd.

Bananalandia is één van die bedrijven. Het werd eind van de jaren 1990 opgericht door een Zuid-Afrikaanse ondernemer, met de steun van de lokale en nationale overheid. Het bedrijf is 16 000 hectares groot en biedt (al dan niet permanent) werk aan 2500 werknemers, verdeeld over 8 dochterbedrijven. Momenteel exporteert het bedrijf vooral naar buurlanden Zuid-Afrika, Botswana en Namibië. Maar ze zien het groots en willen nu ook uitvoeren richting Midden-Oosten.

Een van de dochterbedrijven is Rio Verde in Boane. Hier werken een 200-tal vaste werknemers. De mannen werken eerder op het veld, de vrouwen in de pakhuizen. FOS-partner SINTAF, de nationale landarbeidersvakbond, is sterk georganiseerd in Rio Verde. De meeste werknemers zijn lid van de vakbond.

De eigenaar van de onderneming zet in op maatschappelijk verantwoord ondernemen en dialoog met de vakbond, waardoor het voor SINTAF niet moeilijk is in het wettelijk voorziene werknemerscomité. De délegées krijgen goede faciliteiten, zoals een vergaderlokaal, en kunnen vertrouwelijk individuele problemen bespreken met de personeelschef. Het bedrijf ondersteunde ook de uitbouw van een aantal voorzieningen in de gemeenschappen rondom het bedrijf: straten, een gezondheidspost, een weeshuis. Ook betaalt dit bedrijf zonder morren de sociale zekerheidsbijdragen en zorgen ze voor een extralegale overlijdensverzekering.

Niet zo rooskleurig

Toch is er niet alles koek en ei. De vakbond onderhandelt al lang over de beschikbaarheid van aangepaste beschermingskledij en arbeidsmiddelen voor de werknemers. In de bananenplantage wordt het immers vreselijk warm: temperaturen tot 40 à 45°C zijn geen uitzondering! Er zijn ook periodes van grote regenval, die het werk in de plantages bemoeilijken. De beschermkledij moet dus aangepast zijn aan het tropische klimaat, rekening houdende met zowel de hitte en de zon als met de regenval.

De vakbond slaagt er niet in om de werkgever van het nut van aangepast veiligheidsmateriaal te overtuigen. Werknemers weigeren vaak om de aangeboden beschermingsmiddelen te gebruiken omdat het slechte materiaal hen verhindert om de productienormen te behalen. En de norm niet behalen betekent geen loon! De werkgever op zijn beurt kan dan de schuld voor het gebrek aan veiligheid bij de werknemers zelf leggen.

Een andere doorn in het oog van de werknemers zijn de lage lonen. Dankzij de vakbondsonderhandelingen liggen deze hoger dan het minimumloon, maar door de devaluatie van de nationale munt en de hoge inflatie van de prijzen voor basisvoedsel, zijn ze lang niet voldoende om de basiskosten van een gezin te dragen. Bovendien is er niet heel het jaar door werk op een bananenplantage. Op zo’n momenten wordt er geen loon uitbetaald en er is geen sociaal vangnet. Het voorbije jaar had Mozambique te kampen met grote droogte. De dammen in het Zuiden van het land raakten leeg en de bananenbedrijven werden gelimiteerd op het vlak van irrigatie, waardoor de productie naar omlaag ging. Voor de werknemers betekende dit minder werk en dus minder loon.

Op het vlak van gelijkheid tussen man en vrouw is er ook nog een lange weg te gaan. In de sector zijn er grote verschillen in de loon- en arbeidsomstandigheden van mannen en vrouwen. Veel vrouwen in Mozambique zijn gezinshoofd en hebben dus een volwaardig loon nodig om hun gezin te ondersteunen. Maar vrouwenwerk wordt minder hoog ingeschat en dus ook minder betaald. Ze krijgen minder opleiding en minder kansen om door te groeien. Bij zwangerschap blijft de vrouw thuis zonder inkomen. Vakbond SINTAF voert campagne om alle vrouwen 3 maanden betaald zwangerschapsverlof te geven.

Duurzaamheidsgarantie

Tenslotte heeft de vakbond bedenkingen bij de inplanting van grote plantages, die veel irrigatie vergen. Als er klimaatrampen zijn, heeft dit immers gevolgen voor de tewerkstelling van de werknemers. Dat zagen we de voorbije 2 jaar met de verminderde productie door de aanhoudende droogte. De vakbond wil dus dat de overheid erop toeziet dat bedrijven zich duurzaam inplanten, met respect voor het milieu en het klimaat in de omgeving. Samen met FOS wil SINTAF expertise inzake milieubeleid opbouwen, om hier meer druk op uit te kunnen oefenen. Voor SINTAF moet de strijd voor goede sociale omstandigheden dan ook hand in hand gaan met aandacht voor een duurzame klimaat- en landbouwomgeving.

Auteur: Françoise Vermeersch

take down
the paywall
steun ons nu!