Als het zomer is, dan trek ik graag naar de Balkan. Naar het zuidoosten van Europa waar de meeste West-Europeanen niet komen. Naar de landen waar de geuren en de kleuren intenser zijn. Waar de bergen zich scherper aftekenen aan de horizon. Waar de mensen temperamentvol zijn. Na Bosnië-Herzegovina en Bulgarije trek ik dit jaar Macedonië. Waarom ik blijf terugkeren.

Al enkele jaren lang ben ik bezeten door de Balkan. Het begon allemaal met een inleefreis naar Bosnië-Herzegovina drie jaar geleden. Een wonderlijk land. Ondanks alle ellende die zich daar heeft afgespeeld. In dit land ontmoette ik mensen die de afgelopen decennia heelveel hadden meegemaakt. Mensen die heel sterk zijn geworden. Naast de genereuze gastvrijheid van de mensen oogt het landschap ook nog eens desolaat spectaculair.

Roma-hits uit Skopje

In mijn eigen stad Antwerpen leerde ik de Roma-zigeuners van de Balkan kennen. Een minderheid die het soms heel moeilijk heeft. Ik kwam ook professioneel in aanraking met deze groep. De Roma-zigeuners begonnen mij steeds meer te fascineren. Onlangs zei iemand tegen me: “Werken met Roma’s is als een microbe. Je begint eraan en je weet niet meer van ophouden.”

Vorig jaar leerde ik aan de rand van de Bulgaarse hoofdstad een bokser kennen die opgroeide tussen de Roma’s. Hij leidde mij en een Bulgaarse vriendin rond in Filipovce, door zijn wijk. Ik zag talloze zelf gemaakte huisjes van gerecycleerd materiaal. Kippen en geiten stapten tussen de huisjes door. Groepen kinderen kwamen achter ons aan. En op iedere straathoek moesten we uitleggen wat ik hier kwam doen.

De bewoners van Filipovce vonden het oké dat ik daar als buitenstaander kwam. Ze namen me mee in een zelf gemaakt huis. Bric a brac van buiten, maar chique van binnen. Grote bankstellen waren gedecoreerd met oriëntaalse motiefjes. De grote televisie toonde beelden van de lokale Roma-zender. Uit de boxen van de hifi-installatie klonken de nieuwste Roma-hits uit Skopje. Ze ontvingen mij met zichtbaar plezier en ze vertelden heel fier en honderduit over hun Roma-cultuur.

Tuin à la Kusturica

Andere vrienden namen me mee op reis door Bulgarije. Hij, een militair, en zij, een architect, reden met me rond over de Stare Planina en door het grensgebied met Turkije en Griekenland. Kale, uitgedroogde bergen. Kuddes geiten en schapen die over de weg liepen. Groepen wilde honden die om hun prooi streden.

Uiteindelijk belandden we in het stadje Kardzhali. Een mengelmoes van culturen. Bulgaren, Turken en Roma-zigeuners leken er in vrede samen te leven. In Kardzhali zag ik de mooiste tuin die ik ooit gezien had. Een groot bad onder een parasol. Zelfgemaakte banken. Relikwieën overal. Een heleboel honden. En in het midden een tot fontein omgebouwde waterpijp die de flessen sterke drank koel hield onder de zinderende zon. We waanden ons even in de film ‘Black Cat, White Cat’ van Emir Kusturica.

Bulgaarse Mississippiboten

Diezelfde avond gingen we met een heel stel mensen eten op een boot in een meer. Aan het meer van Kardzhali liggen namelijk drie Mississippiboten die omgebouwd waren tot uitgaansgelegenheden. Vanaf onze ‘restaurantboot’ keken we uit op een ‘dansboot’. De hele avond en nacht door klonken er vanaf de dansboot trompetsalvo’s van Goran Bregovic over het hele meer.

Enkele weken later ontmoette ik in Borgerhout twee Bulgaarse kinderen op een school. Ik vroeg hen waar ze vandaan kwamen. “Van Kardzhali.” Ik vertelde hen over mijn avonturen in Kardzhali. Over de tuin, de boten en het meer. Hun reactie: “Ah, daar gingen we met onze vaders altijd vissen! Toch gek dat je in Kardzhali bent geweest. Daar komen helemaal geen buitenlanders.” Een zeer toevallige samenloop van omstandigheden.

Het vreemde en onverwachte

Op de Balkan kom ik dus vaak aparte dingen tegen. Dat zijn dingen die ik in West-Europa niet meemaak. Daar zie ik een deel van de charme van de Balkan. In het vreemde en in het onverwachte.

Deze zomer hoop ik weer vreemde dingen te zien en mee te maken op de Balkan. Ik ga ze deze keer zelfs opzoeken. Menigeen zal me voor gek verklaren, maar ik wil serieus Suti Orizari of Sutka, de grootste Roma-nederzetting ter wereld bij Skopje, bezoeken. Verder plan ik wat bezoeken aan ngo’s die opkomen voor de rechten van lokale minderheden.

Ik ga ook naar de Balkan om mijn Bulgaarse vrienden terug te zien. Hoe zou het gaan met de bokser en de ict-jongen? Met de architect? Hoe ziet het kindje van het bevriend koppeltje eruit? Redenen genoeg om terug te keren naar Sofia en verder.

Nog twee en een halve week en dan… Balkan here I come!

Wordt ongetwijfeld vervolgd.